(C) Global Voices This story was originally published by Global Voices and is unaltered. . . . . . . . . . . Zware regenval en overstromingen ‘worden een deel van ons leven’, volgens een Braziliaanse architect en stedenbouwkundige [1] ['Giovana Fleck'] Date: 2024-06-03 16:08:00+02:00 Rio Grande do Sul, de meest zuidelijke staat van Brazilië, maakt de ergste klimaatcrisis in haar geschiedenis door. Sinds 28 april 2024 staat een groot gedeelte van het land, ongeveer zo groot als het Verenigd Koninkrijk, onder water. De hevige regenval veranderde al gauw in enorme overstromingen, waardoor meer dan 1,4 miljoen mensen werden getroffen en zeker 100 mensen de dood vonden. Dit volgens een rapport dat op 8 mei werd gepubliceerd. Na zes dagen met overstromingen kampt de hoofdstad van de deelstaat, Porto Alegre, met een tekort aan drinkwater. Onder dergelijke kritieke omstandigheden is het van groot belang om te achterhalen hoe deze situatie zo snel uit de hand kon lopen en om te onderzoeken hoe met een doordachte stadsplanning een herhaling kan worden voorkomen. Marina Bernardes is architect en stedenbouwkundige uit Passo Fundo, in het noorden van Rio Grande do Sul. De stad behoort ook tot een van de 425 van de 497 steden die zijn getroffen door overstromingen in sommige delen van de stad. Bernardes’ werk richt zich op het op een humane manier in kaart brengen van structurele problemen door middel van planning, technische aansprakelijkheid en sociale betrokkenheid. Tijdens een interview met Global Voices sprak ze over oplossingen hoe toekomstige overstromingen in Brazilië te voorkomen en de mogelijkheden wanneer gemeenschappen zoeken naar een gemeenschappelijke wederopbouw. Global Voices (GV): De overstromingen in het zuiden van Brazilië tonen een reeks mislukkingen en tekortkomingen, vooral door de staat. Hoe had een humane benadering ten aanzien van architectuur en stedenbouw deze voortdurende tragedie grotendeels kunnen worden voorkomen? Marina Bernardes (MB): Desastres socioambientais serão cada vez mais frequentes e os alertas foram dados há décadas. Porém, as cidades brasileiras não se prepararam para enfrentar a emergência climática. Costumo dizer que o planejamento urbano caminhou no sentido oposto, tendo em vista que nossas cidades ampliaram o cinza e reduziram o verde. E o que isso significa? Em um país em que transporte público não é prioridade, as pessoas lutam pela conquista do carro próprio, e isso exige que a administração pública invista cada vez mais em ruas. Com o aumento do asfalto, diminui a permeabilidade — a chuva que antes era absorvida pela terra ou entre paralelepípedos, precisa escorrer para algum lugar. Isso se agrava tendo em vista que o sistema de drenagem urbana não dá conta da quantidade de água. Da mesma forma que se investe alto no cinza, o asfalto, se investe baixo no verde, a natureza. Faltam parques urbanos, jardins de chuva, valas de infiltração, bacias de retenção, para absorver a água das chuvas, que recebem menos atenção da administração pública do que o asfalto. Além disso, como o governo não investe em alternativas de moradia para a população de baixa renda, as ocupações aumentam, e comumente isto se dá com casas em locais ambientalmente frágeis, como nas margens dos nossos rios. O que leva ao desmatamento, diminuindo a capacidade de absorção de água pelo solo. Como consequência, também, o nível dos rios se eleva mais rapidamente, aumentando o risco de inundações nas casas. Em relação à arquitetura das moradias em áreas inundáveis, já estudamos a necessidade de se pensar em casas resilientes, com materiais que suportem a água, quem sabe, moradias com dois pavimentos – para que a dinâmica de deslocamento dos móveis para o piso superior seja possível. Moradias precisarão ser resilientes. É difícil pensar em conviver com inundações e alagamentos, mas eles farão parte da nossa vida, algumas cidades deverão se adaptar, enquanto outras, de fato, precisarão migrar para outros terrenos mais seguros. Por isso que estudos envolvendo a região e cada uma das cidades é fundamental, não há como propor solução para todas elas sem avaliar uma a uma. Marina Bernardes (MB): Wetenschappers waarschuwen al decennia dat sociaal-ecologische rampen vaker zullen voorkomen. Maar de Braziliaanse steden zijn niet op een klimaatramp voorbereid. Meestal is mijn reactie dat de stadsplanning niet meer belangrijk lijkt, aangezien onze steden grijzer en minder groen zijn. Wat betekent dat? In een land waar het openbaar vervoer geen prioriteit heeft, kunnen mensen zich nauwelijks een auto veroorloven, waardoor het openbaar bestuur genoodzaakt is om meer in wegen te investeren. Door meer asfalt aan te leggen kan het regenwater, dat vroeger door de bodem of in ieder geval tussen de voegen van de straatstenen werd opgenomen, geen uitweg meer vinden. Dit wordt een serieus probleem, aangezien het stadsrioolstelsel de hoeveelheid water niet meer kan verwerken. Alles wat we in asfalt investeren gaat totaal ten koste van het groen en de natuur. Daarom zijn er te weinig stadsparken, tuinen die regenwater opnemen, afwateringssloten en bekkens om het regenwater op te vangen. Dit alles krijgt minder aandacht van het openbaar bestuur dan het asfalt. Ook investeert de overheid niet in alternatieve huisvesting voor mensen met een laag inkomen. De bevolking is gegroeid, waardoor de huizen meestal worden gebouwd op ecologisch kwetsbare locaties, zoals aan de rivieroevers. Dit leidt tot ontbossing, waardoor de wateropname door de bodem afneemt. Hierdoor stijgt het waterpeil van de rivieren in een sneller tempo, zodat het risico op overstroming van de huizen toeneemt. Wat betreft de constructie van huizen in overstroomde gebieden, hebben we onlangs de noodzaak hiertoe bestudeerd en gaan we nadenken over gebouwen met twee verdiepingen waar het huisraad op de bovenste verdieping kan worden opgeslagen, en die bestand zijn tegen overstromingen. Huizen moeten rampenbestendig zijn. Nadenken over leven met overstromingen is nooit leuk, maar het is een onderdeel van ons bestaan; sommige steden zullen zich moeten aanpassen, terwijl andere naar veiliger gebieden moeten verhuizen. Daarom zijn studies waar de regio en steden bij zijn betrokken heel belangrijk; de mogelijkheden moeten een voor een worden geëvalueerd, want een andere oplossing is er niet. GV: De gouverneur van Rio Grande do Sul, Eduardo Leite, heeft het al over wederopbouw. Wat krijgt prioriteit tijdens dit proces? (MB): A prioridade deve ser reconstruir moradias para que estas pessoas possam voltar para suas casas, mas com um cuidado: como serão adaptadas para enfrentar o próximo evento? É preciso repensar a arquitetura destas casas, mas não só. As famílias moradoras de áreas de preservação precisam ser realocadas para que as matas ciliares nas margens dos rios sejam revitalizadas. Além disso, do ponto de vista urbano, quais serão os investimentos em infraestrutura verde e baseados em soluções na natureza (SBN) adotados? Não podemos seguir com cidades sem plano de mobilidade urbana, plano de arborização, plano de drenagem urbana sustentável e planos de contingência. Os investimentos deverão envolver uma séria de iniciativas pautados especialmente com base em cidades sustentáveis. (MB): Wederopbouw van alle huizen heeft prioriteit, zodat de mensen naar hun huis kunnen terugkeren, maar alleen onder de voorwaarde dat ze de volgende ramp kunnen opvangen. Het is belangrijk om na te denken over de constructie van de huizen, maar de gezinnen in de beschermde gebieden moeten elders worden gehuisvest, zodat de moeraslanden aan de rivieroevers nieuw leven worden ingeblazen. Ook moet vanuit een stedelijk perspectief de vraag worden gesteld welke investeringen in groene infrastructuur en oplossingen, met als uitgangspunt de natuur (SBN), kunnen worden aangedragen. We kunnen niet langer doorgaan met steden zonder een stadsmobiliteits- en herbebossingsplan, een plan voor duurzame stedelijke afwatering en rampenplannen. Investeren betekent ook het ontwikkelen van een aantal initiatieven die vooral betrekking hebben op duurzame stedenbouw. GV: Mensen in kwetsbare situaties zijn vooral de dupe door overstromingen en klimaatrampen. Hoe wil je ze betrekken bij stadsvernieuwingen? (MB): As pessoas mais afetadas são as populações moradoras de áreas de risco e são territórios normalmente ocupados por mulheres e pessoas pretas. É fundamental falar da proteção destes grupos, e para isso, política habitacional precisa ser prioridade dos governos. Importante lembrar que moradia é um direito, e aqui não estamos falando de casas precárias, que não garantem a segurança dos moradores. Como falar no direito básico à moradia se não avançamos com regularização fundiária? É urgente implementar a regularização para que essas famílias sejam assistidas por saneamento básico. A regularização é o processo de reconhecimento destas áreas como parte da cidade, possibilitando a destinação de recursos. (MB): De meest kwetsbare mensen wonen in risicovolle gebieden, waar vooral zwarten wonen. Voorop staat dat we het beschermen van deze groepen bespreekbaar maken door een goed huisvestingsbeleid, dat bij de overheden prioriteit moet hebben. We moeten ons realiseren dat goede huisvesting een recht is; we willen geen slechte woonomstandigheden, waardoor de veiligheid van onze burgers niet kan worden gegarandeerd. Het grondrecht op huisvesting is alleen bespreekbaar als we eerst vooruitgang boeken met het invoeren van landregularisatie. Bij de introductie van regularisatie is het heel belangrijk dat de gezinnen over de meest elementaire sanitaire voorzieningen beschikken. Het is een proces waarbij moet worden vastgelegd dat deze gebieden bij een stad horen en er daarom middelen kunnen worden vrijgemaakt. Wanneer we het hebben over medezeggenschap tijdens het proces: kun je hiervan positieve voorbeelden noemen? (MB): É imprescindível que as pessoas façam parte de todos os processos. Sejam estes de realocação de famílias para, por exemplo, se construir parques alagáveis onde as moradias foram removidas. Na arquitetura, defendemos a participação social como uma ferramenta de projeto. Não podemos planejar casas sem escutar as pessoas, e isso envolve até mesmo a participação para a escolha do terreno. Além disso, é preciso incluir a comunidade na construção de planos de contingência, tendo em vista que ter conhecimentos básicos sobre leituras de mapas, primeiras ações em situação de alerta, é o mais importante para ter autonomia e enfrentar os primeiros momentos do desastre. Nossa população não está adaptada para conviver com este cenário, mas as ações para enfrentar são urgentes. Plano de contingência salva vidas, mas para isso, devemos exigir que governos destinem recursos para ampliar a defesa civil, assim como precisamos de servidores preparados, voluntários capacitados e abrigos estruturados. A questão não é mais ”será que as cidades enfrentarão mais desastres relacionados às chuvas?”, mas sim ”quando ocorrerá o próximo desastre, e quão preparados estarão os governos para antecipar a resolução destes problemas?” [END] --- [1] Url: https://nl.globalvoices.org/2024/06/zware-regenval-en-overstromingen-worden-een-deel-van-ons-leven-volgens-een-braziliaanse-architect-en-stedenbouwkundige/ Published and (C) by Global Voices Content appears here under this condition or license: https://globalvoices.org/about/global-voices-attribution-policy/. via Magical.Fish Gopher News Feeds: gopher://magical.fish/1/feeds/news/globalvoices/