Anno 758, Eadbertus rex Northanhumbrorum, Dei amoris causa et cœlestis patriæ, violentia accepta sancti Petri tonsura, filio suo Oswulfo regnum reliquit.

Anno 759, Oswulfus a suis ministris facinorose occisus est; et Ethelwaldus anno eodem a sua plebe electus intravit in regnum; cujus secundo anno magna tribulatio mortalitatis venit, et duobus ferme annis permansit, populantibus duris ac diversis ægritudinibus, maxime tamen dysenteriæ languore.

Anno 761, Oengus Pictorum rex obiit, qui regni sui principium usque ad finem facinore cruento tyrannus perduxit carnifex; et Oswinus occisus est.

Anno 765, Aluchredus rex susceptus est in regnum.

Anno 766, Egbertus archiepiscopus prosapia regali ditatus ac divina scientia imbutus, et Frithubertus, vere fideles episcopi, ad Dominum migraverunt.

VARIÆ LECTIONES.

COLLATIO
HUJUS EDITIONIS CUM EDD. HEIDELBERG. ET STEV.

Collatio }
Tomi }
prioris. }
P. 22, Ceolwulpho, Beda—Ceoluulpho, Bæda, St. Notandum est me per totum librum eas nominum propriorum formas retinuisse, quæ ad præsentem scribendi morem maxime congruunt, quocirca ubique Beda, Cuthbertus, Ethelbertus, c. pro Bæda, Cudberctus, Ædilberchtus, c. scripsi: hoc mihi minoris momenti videretur, nisi Smithius et Stevenson idem nomen, ter in eadem pagina occurrens, tribus modis haud raro scripsissent, quod Hercle in prima operis pagina videre licet, ubi in Prefatione “G LORIOSISSIMO R EGI C EOLUULPHO ” legimus, at in nota ad imum subjecta “ Ceolwolpho ] Ceolwolf, King of Northumbria, c.”
P. 22, l. 9, sanctæ—sacræ, H.
15, devitando—vitando, H.
19, simulque eis—simul et eis, H.
24, 3, Magnanime Rex—om. St.
7, abbas reverendissimus—abba reverentissimus, St. Editiones omnes inter reverentissimus et reverendissimus adeo variant ut nunc hanc nunc illanc formam nullo discrimine exhibeant. Editio nostra ubique reverendissimus servat.
13, eidem—ejusdem, H.
16, Londoniensis — Lundoniensis, St.
35, Northanhumbrorum — Nordanhymbrorum, St. Nordan Humbrorum, H.
26, 3, Daniel—Danihel, St.
6, illi—illius, H.
14, Læstingau—Læstingaeu, St. Læstingen, H.
17, Esii—Esi, St.
18, Lindissi—Lindissig, H.
21, Cuneberti — Cynibercti, St. Cyneberti, H.
22, Quæ autem in — Ad hæc quæ in, H.
29, Cuthberto—Cudbercto, St.
28, 1, quæ vera lex—quod vera lex, St.
5, Præterea—quod sequitur usque ad finem prologi, maxima pars codicum usque ad finem Historiæ relegant.
15, Britannia—Brittania, St.
P. 28, l. 28, Reptacestir — Reptacaestir, St.
30, 9, hyacinthini—jacinthini, St.
35, Libycas—Lybicas, St.
32, 8, Britonum, Scotorum—Brittonum, Scottorum, St.
35, si qui restiterint—si qui restiterit, St.
34, 3, veniret—perveniret, St.
7, post Britones—nescio an melius, editiones fere omnes “præter Br.”
16, fœna—fena, St.
36, 7, sexcentesimo—quingentesimo, H.
30, “Inde ad flumen Tamesin profectus est, quem uno tantum loco vadis transmeabilem ferunt,” quod editiones quamplurimæ habent, contra veritatem facti est.
38, 4, hæreant—erant, St.
9, Androgeo—Androgio, St.
20, cupiens se utilem — cupiens utilem, St.
42, 21, Bassianus — Bassianus vero, H.
46, 31, palam se jussis—palam jussis, St.
48, 17, emollire—emoliri, H. nescio an rectius ita legi possit.
52, 10, Verlamacestir sive Varlingacestir—Verlamacaestir sive Vaetlingacaestir, St.
54, 11, mortem obiit—morte obiit,St.
23, Sirmium purpura induit — Syrmium purpura induit, St. purpuram, H.
P. 56, l. 2, Ibi—ubi, H.
8, et capto—capto, St.
24, emendari—emundari, St.
31, huic . . . . tument—hic . . . . tumet, St.
58, 6, minore—junioris, H.
10, Rheno—Hreno, St.
sævierunt—sævirent, St.
21, centesimo—hanc vocem, ad Chronologiam omnino necessariam, omittit St.
27, fana—pharus, St.
60, 6, in parte Britonum—om. H.
9, nunquam—nusquam, St.
62, 13, Peanfahel—Peanvahel, H.
14, Penneltun—Penveltum, H.
15, Alcluith—Alcluit, H.
64, 5, locarunt—collocarunt, St.
21, die—diu, H.
66, 8, tertium—tertio, St.
68, 5, fames illa præfata—fames sua præfata, St.
13, Hiberni domum—Hiberni domus, H.
70, 18, septem annis tenuit—septem annos, H. quæ varietas sine discrimine apud omnes editores occurrit, quod semel notasse sufficit.
72, 4, Jutis—Vitis, H.
5, Vectuarii—Victuarii, St.
12, Anglia—Angulus, St.
13, deserta—Ita ex conjectura lego: vox desertus, quæ apud editionem St. occurrit, haud satis cum Anglia congruit.
21, Victgilsi—Vuetgissi, H.
P. 76, l. 13, Pelagiani—om. St.
16, ullatenus—nullatenus, H.
21, illuc—illic, St.
23, Autissiodorensis—Altissiodorensis, H.
78, 9, aspergine—spargine, St.
24, trivia et per rura—trivia, per rura, St.
29, transierat—transfierat, St.
80, 8, excitata—excita, St.
et spectator—exspectator, St.
12, Germanus atque Lupus—om. St.
30, hi—ii, St.
82, 8, evacuatis—evacuatos, St.
84, 10, illud habitaculum—eum habitaculum, St.
86, 23, armorum—armatorum, H.
88, 9, exclamabant—exclamant, St.
11, et super se, c.—ut super se, c. St. et super s. n. s. r. circumdatæ, s. e. ipsa cœli machina contremiscunt, H.
27, Restituit. Post hanc vocem editiones quædam addunt “Remansit autem in insula genus utrumque, hostes et cives, quorum Angli pro regno, Britones pro vita certabant.”
90, 10, tutaretur—tueretur, H.
13, Treveris—Treviris, St.
14, Dei—om. St.
19, primus, in occursum—primus in occursu, St.
27, qua illum reliquerant — qua reliquerat, St.
P. 92, l. 26, in Britannia—in om. St.
30, contra se invicem—se om. St. quod minoris momenti est quia pluribus in locis Beda pronomen se ante invicem omittit.
94, 7, Quin—Qui, St.
3, Gildas—Gildus, St.
11, prædicando — prædicandum, St.
98, 3, idem—isdem, St.
4, Archiepiscopum—Episcopum, St.
10, aptum se tempus scribendi—aptum scribendi se tempus, St.
12, latorem—latores, St.
14, illuc—illic, St.
17, Cui—Qui, H.
100, 12, Tanetos—Tanatos, St.
18, ut ferunt—ut fertur, H.
29, vocabulo Bertham—vocabulo Bercta, St. nomine Bertam, H.
32, Luidhardo—Liudhardo, St.
inviolatum—inviolatam, H.
102, 8, litanias — lætanias, St. letanias, H.
19, desiderastis—desideratis, H.
104, 27, quotidie—om. St.
106, 16, suscepisse—accepisse, H.
24, altari—altario, St.
26, Respondit Gregorius, c.— Responsio Gregorii, c. H.
108, 12, de eisdem partibus—de eisdem patribus, St.
110, 11, furtu—furto, H.
P. 112, l. 11, sive fratris sive sororis—Ita Editio Benedictina, quam ad imam paginam editionis suæ citat Stevenson, nec tamen veram hanc lectionem in textum admisit. Sive frater et soror, quod ap. H. et St. invenitur, certe mendosum est.
26, conjunctionem — junctionem, H.
30, pro Christo — tamen pro Christo, H.
idem—isdem, St.
114, 4, sacri—om. H.
5, ulcisci—ulcisi, St. err. typ.
24, nisi aliqui—Ita Edit. Bened. nam quando, St.
29, alii convenire non possint—om. St.
pastores quoque quorum—pastores quoque alii, quorum, St.
116, 24, Ipse autem ex auctoritate propria—Ipse autem extra auctoritatem propriam, St.
118, 30, idem—isdem, St.
32, immortalitatem—et immortalitatem, St.
120, 3, prohiberi—prohibere, St.
12, intret—intrat, St.
21, ipsam hora—ipsa hora, H.
25, offerenda—proferenda, St.
30, ablactetur—ablactatur, St.
122, 26, quoddam—quidem, St.
124, 9, accidit—accedit, St.
15, considerent—considerant, H.
P. 124, l. 17, præsumant—præsumunt, H.
30, quod illud—quia, St. Notantandum est quod et quia, apud editiones adeo inter se confusa esse, ut difficile sit inter ea discrimen. Ubicunque licuit, quod retinui, nec tamen nulla mihi dubitatio est, particulam quia, hoc sensu pro quod usurpatam, omnino ex hac locutionis forma rejicere.
126, 26, sine voluptate carnis—sine voluntate carnis, St.
27, voluptas—voluntas, St.
29, vel fornicatione—sive fornicatione, St.
31, peccatis—delictis, H.
33, arbor—om. St.
128, 14, qua turbatum — quia turbatum, H.
15, æstimat—æstimabat, St.
24, procreandæ sobolis sed voluptas — ortandi sobolis sed voluntas, St.
130, 1, illic—illuc, St.
8, Hinc etenim — Hinc etiam, St.
21, sicut et in—sicut in, St.
31, pensari—Ita H. et St. Nonne legendum est pensare? nec enim satis scio an utramque formam usurpare liceat.
33, vel infirmitate—et infirmitate, St.
contingit ita—contingit. Ita, H.
P. 132, l. 25, protulit nesciens — pertulit nesciens, St.
134, 7, si autem ex deliberatione—si autem etiam ex deliberatione, St.
13, delectari—delectare, St.
14, sine animo—sine anima, H.
16, nec consentiat — ne consentiat, St.
22, sed et . . . . repugnabat — sed et pugnabat; quapropter et captivus erat, et pugnabat, St.
136, 10, honore foveat—bono refoveat, St.
23, decimo nono—decimo octavo, H.
28, sibi esse—ibi esse, St.
140, 3, quæcunque—quæque, St. et H. at in hac re quoque editiones ita inter se variant ut fas mihi duxerim accuratiorem formam quæcunque ubique revocare.
11, normam—formam, St.
142, 4, ponantur—componantur, H.
6, in obsequium—in obsequia, H.
12, natalitiis—natalitii, St.
21, abscindere—abscidere, St.
24, Dominus quidem innotuit—Dominus quidem se innotuit, St.
29, ut etsi—ut et, H.
146, 7, finem lætitiæ—fidem lætitiæ, St.
23, perplura—perpulcra, H.
150, 4, idem—isdem, St.
P. 150, l. 6, quomodo eum—quando eum, St.
12, facitis—faciatis, H.
20, ordinationem—ordinem, H.
34, xenia—exenia, St.
152, 17, ibi—inibi, St.
32, traditus—traditur, H.
omnipotens Deus ut—omnipotens Deus, ut, St.
154, 17, in persona—in personam, St.
22, victus aufugit—aufugit victus, St.
30, anno Focatis—Focatis anno, St.
32, in Britannia—in Britanniam, H.
156, 24, ex patre—a patre, St.
158, 6, attestari solebat—solebat attestari, St.
11, Hoc—Hæc, H.
13, quem (ut referre c.) s. p. c. p. i. videbatur—quem sibi p. c. p. i. videbatur referre consueverat, St.
20, condescensione — descensione, St.
26, monasticæ — monachicæ, St. at utramque formam, tum in aliis editionibus, tum in mea, æque reperies.
31, primo—primum, H.
160, 23, explevit—implevit, H.
24, adhuc—om. St.
25, ex quo orta—quo exorta, H.
162, 15, Homilias—Homelias, St.
28, ut supra—ut et, St.
31, utillimum—utilissimum, H.
P. 164, l. 9, restringi—restingui, St.
16, posset—possit, H.
24, malas —molas, St. et H.
170, 5, ait—om. St.
10, Ælla—Elle H.
21, recederet—secederet, H.
172, 9, Augustines Ac—Augustinaes Ac, St. Augustineizat, H.
11, Wicciorum—Huicciorum, St. Vectiorum, H.
174, 6, cordibus—corde, St.
7, gratiæ lucem—gratiam lucis, St. gratia lucem, H.
178, 27, ultionem—ultione, St.
180, 1, Tamense—Tamese, H.
5, Sabertus—Saberetus, H.
6, regnabat—regnavit, H.
27, et—om. H.
aquilonali—aquilonari, H.
33, in honorem—in honore, St.
184, 33, denecessariis ecclesiæ—Ita H. et St. nec tamen mihi dubium est quin vox rebus interciderit.
186, 12, episcopus—episcopo, St. quod manifeste mendosum est.
20, Idololatriam —Hanc formam ubique servavi. St. idolatriam habet. Editor Heidel. utrasque voces nunc hanc, nunc illam profert.
23, sexto—tertio, H.
188, 15, Oswius—Osuiu, St. Osvin, H.
24, ubi et Bertha regina condita est—ubi et Berctæ condita est, St.
P. 192, l. 15, multo tempore — multo post tempore, H.
16, reges—om. St.
18, Gewissarum—Geuissorum, St. Genissarum, H.
194, 21, etiam in Galliam—etiam Galliam, St.
23, abierant—abierunt, St.
196, 16, sanus—sanis, St.
17, regna—om. St.
20, igne—igni, St.
23, episcopum—episcopium, St.
29, ergo—om. St.
198, 6, qui—quia, St.
12, Eadbaldo—Eodboldo, St.
200, 1, Magno, c. — Totius hujus paragraphi structura valde est perplexa, cui me fateor mederi non posse.
5, possetis—possitis, H.
9, expectatis—exspectastis, St.
21, quoque—om. St.
22, subsequendum — subsequendam, St.
27, protestetur—protestatur, H.
29, studiis—studio, H.
202, 2, servare intendens;—servare; intendens, St.
19, fecit—om. St.
21, habitantur—habitant, St. habitabantur, H.
204, 23, sexcentesimo — quingentesimo, H.
206, 18, Forthhere — Frodheri, St. Fordheri, H.
22, e—om. H.
P. 208, l. 7, ex tempore—ex eo tempore, H.
25, eam—hæc, St.
28, proferentur—proferetur, St.
210, 2, prorogare—prærogare, H.
9, subsisterent—subsisteret, St.
22, dilatandæ—dilatandi, St.
26, Eadbaldi—Audubaldi, St.
34, gloriosos—gloriosius, H.
212, 31, exsecrandam—exsecrando, H.
214, 7, deductis—deducto, H.
216, 13, regenerationis vestræ purgatio—regeneratio vestræ purgationis, H.
15, in vestra d. e. conversione—in vestri d. e. confessione, St.
18, facilius—facile, St.
27, immutilata—immutata, H.
218, 15, continuo—continuæ, St.
16, illius—ipsius, H. St.
27, torpore—corpore, H.
29, exhortationum — adhortationum, St.
220, 7, conversione — conversatione, H. et St.
9, relevetis—reveletis, H.
vestra—vestri, St.
11, relevetur—reveletur, H.
28, illius juvit—juvit illius, St.
222, 2, quod vel quale—ut quod vel quale, St.
10, regem—om. St.
13, petebat—petebatur, St.
18, auri et—om. St.
20, et sive—ut sive, St.
22, fidelissimus—fidissimus, St.
27, et ea in loca—et ea in loca te, H.
P. 224, l. 2, morti—me morti, St.
22, mercedis—mercis, St.
si quis sit—si qui sit, St.
226, 15, pia ac benigna—om. St.
21, mutatum—immutatum, H.
228, 8, sedere et—sederet, St. et H.
22, liberabit et æterni—liberans æterni, St.
230, 34, attulit—attulerit, H.
232, 9, tradamus—contradamus, H.
10, evangelizanti — evangelizandi, H.
25, appropinquabat — appropiabat, H. propiabat, St.
27, suis—om. St.
236, 3, necnon et alii nobiles ac egregii viri—sed et alii nobiles ac regi viri, St.
8, Adgefrin—Adregin, H.
18, Cataractam — juxta Cataractam, H.
23, est—om. St.
238, 10, et a quibusdam—et quibusdam, St.
240, 12, decem ac septem—septendecim, H.
242, 15, quoque—om. St.
17, conspexit—construxit, St.
19, et—om. St.
244, 31, etiam—et St. om. H.
246, 10, illis sine ulla—ulla sine, St.
11, utroque—utrorumque, St. et H.
25, sublatus—sublevatus, St.
33, decrevit—decernit, St.
248, 15, vestri—om. St.
20, exordia—exordium, H.
P. 248, l. 33, per præsentem nostram præceptionem—præsenti nostra præceptione, H.
250, 10, provenire—pervenire, H.
19, quarto—tertio, H.
24, errare—errasse, H.
27, terræ—om. St.
252, 2, oporteret—oportet, St.
7, Dimano—Dinnao, St. Dimao, H.
Baithano—Bartano, H.
8, Herniano — Erniano, St. Hermanno, H.
16, adduxerunt, eo—nescio an melius, St. “adduxerunt et, eo.”
25, exortam—coortam, St.
26, ex eis—in eis, St.
256, 20, positum est—positum est autem, H.
33, qui erat amicus illius—om. H.
260, 21, diximus, Eanfridus—diximus, Osricus regnum Deirorum; secundus vero Eanfridus, H.
262, 5, cum toto—cum suo, St.
264, 26, ille juxta murum—juxta murum illum, St.
36, atque dedicata—om. St.
266, 7, de fratribus—e fratribus, H.
10, corruens—corruit, H.
13, ullatenus—nullatenus, H.
30, Aidanum—Ædanum, St.
268, 29, ac dilatare—om. H.
270, 5, Dei—om. St.
272, 4, episcopalem—episcopatus, H.
11, Columba—Columbanus, H.
27, tenet—teneret, St.
P. 274, l. 9, quintum—sextum, H.
21, ea—om. St.
276, 21, fratrum—om. St.
24, accelerabat—acceleravit, St.
28, Paschalis a quarta—Paschalis, quarta, St.
278, 15, de—om. H.
280, 3, uno omnipotente Deo—uno Domino, St.
20, et discum—sed et discum, St.
26, resectæ—resecatæ, H.
35, prædecessor—præcessor, St. et H.
282, 24, dedicatum—dicatum, St.
25, autem—ergo, H.
26, faciendam—faciendum, St.
284, 24, hæc—hoc, St.
286, 33, indesinenter semper—om. St.
288, 3, In—om. H.
23, maxime—vel maxime, St.
26, celavit—celabat, H.
28, hominum—non minimam, H.
290, 5, ducebat—deducebat, H.
quæ in ipsa nocte—quæ ipsa nocte, St.
17, conservavit—servavit, H.
28, aliam—om. H.
292, 26, hoc—hæc, St.
294, 17, virecta—vireta, H.
27, locum—locum illum, H.
300, 24, illuc—illic, St.
28, inclamare—clamare, St.
302, 3, exorcismos—exorcismum, H.
23, presbytero — presbytero illo, St.
illam—om. St.
304, 4, eum—om. St.
P. 304, l. 5, quin—quoniam, H.
23, ad Dominum—om. St.
27, quod diximus—quo diximus, St.
306, 9, de mirandis quæ ad reliquias—quæ de mirandis reliquiis, H.
19, gente—genere, H.
308, 13, ego—ergo, St.
310, 1, a pagano rege Penda—om. St.
29, dimissa—demissa, St.
33, millibus—millia, H.
312, 1, sibi—suo, H.
7, decimo tertio—decima quarta, H.
314, 2, equæ—æque, H.
5, rex, venerat enim de venatu, cœpit—rex venerat de venatu et cœpit, H.
18, lingua patria, quam — lingua sua patria, quem, St.
21, antehac—ante hæc, St.
316, 10, illis—illos, St.
22, et—om. St.
318, 4, Nam tempore — Nam cum tempore, H.
8, quia—cum, H.
10, viculis quos—vinculis quæ, H.
12, virgeorum, aliarumque rerum, et his—virgeorum, et tecti fenei, et his, St. quam lectionem nescio an alteri anteponam.
22, exaltari—exhalare, H.
26, aliquot—aliqui, H.
320, 5, sexdecim—septendecim, H.
14, acclivis—adclinis, St.
P. 320, l. 23, dexteram altaris — dexteram ejus altaris, H.
326, 14, de—om. St.
17, fugam—de fuga, H.
18, optimo—opimo, H.
26, prædecessores — prædecessor, St.
330, 14, sanctisque ac viris justis—sanctis quæ a viris justis, St.
332, 7, in—om. H.
14, ignis flammas—ignes flammæ, St.
21, sanctorum—Scotorum, H.
sacerdotali—sacerdotii, St.
28, appropinquarent — appropiarent, St.
334, 8, hoc—om. St.
13, ad mortem—om. H.
26, ipse—ipsum, St.
30, iste—om. St.
magnitudinem—multitudinem, St.
336, 3, Dei—om. St.
6, monasterii—monasterium, H.
23, est Perrona—erat Perroma, H.
338, 1, quisquis—quisque, St.
22, septem—quatuor, H.
ipse—ipso, H.
340, 18, Angli—de Anglis, St.
342, 23, materiam — materiam vivam, H.
346, 13, dimitteret—demitteret, St.
18, occiderunt—occiderant, H.
22, hoc—om. St.
25, de—om. H.
29, protestatus—protestans, H.
P. 348, l. 19, defunctus sepeliri—defunctos sepelire, H.
24, qui et ipsi—qui ipsi, St.
32, id est—id est quod, H.
350, 2, per—om. St.
6, ne tunc quidem—nec tunc, H.
354, 7, simulque—simul et, H.
26, Vinwed—Vinvaed, St. Juvvet, H.
356, 11, undesexaginta—sexaginta, H.
360, 28, correctiorem — correctionis, H.
362, 17, merito—om. St.
364, 12, Phari—phari, St. fari, H.
366, 17, et Ægyptum—et om. St.
19, gerere—geri, H.
368, 12, utrum—om. St.
22, omnes—om. St.
25, eam—eum, St.
370, 21, Item—itemque, H.
372, 2, quos ipse—quos ut ipse, H.
9, et—om. H.
10, Pascha Dominico — Paschæ Dominicam, H.
13, idem—item, St.
die—diem, H.
20, possum—possem, St.
374, 5, dubitatione—dubietate, H.
10, num—numquid, St.
19, autem—om. St.
22, Responderunt etiam “Utrique”—Responderunt ‘Etiam, utique,’ St.
376, 18, episcopatum—episcopatus, H.
25, autem—enim, H.
32, abiturum—abeuntem, H.
P. 378, l. 5, Lindisfarnensis — Lindisfarnensi, St.
9, cujusque continentiæ—cujus continentiæ, St.
17, prævideri—prævidere, H.
380, 7, potentibus—potestatibus, H.
coactus—coacti, H.
13, est—erat, St.
382, 12, æstimaret—æstimasset, St.
26, et quia in omni—quod in omni, H.
384, 18, reficeretur—reficeret, St.
386, 31, discipulus—de discipulis, St.
388, 23, episcopatum—episcopum, H.
26, excellentissimo — excellenti, St.
33, in futuro—de futuro, H.
390, 20, in lucem gentium et in fœdus populi—in fœdus populi, in lucem gentium, St.
30, celebrando—celebrandum, St.
392, 17, beneficia—et beneficia, H.
20, dari—dare, H.
29, Habet enim profecto—Profecto enim habet, St.
394, 16, regi—reges, H.

COLLATIO TOMI SECUNDI.

Collatio }
Tomi }
secundi. }
P. 4, l. 19, in præcedente—in om. St.
6, 2, cujus sedi—cui sedi, H.
9, Niridano—Hiridano, H.
19, eum—om. St.
23, petiit—petens, St.
26, natus ex Tarso—natus Tharso, St.
27, et Græce instructus et Latine—Græce et Latine instructus, H.
8, 14, Ebrinus—Ebroinus, H.
19, vero—om. St.
21, cum—sub, St.
23, adesse—esse, St.
26, pervenissent—venissent, St.
36, pervenit—venit, St.
ei—om. St.
10, 2, dominus—domnus, St.
18, 16, hoc esset—hæc essent, St.
22, 17, in—om. St.
21, exerit—erexerit, St.
24, 6, descendere — descendentium, St.
8, quod—om. H.
21, quod ibi sanitatem—quid ibi sanitatis, St. quod idem ibi sanitatem, H.
22, idem—om. H.
28, ad—om. St.
26, 12, Dei—om. St.
18, collocavit—locavit, St.
28, 10, vivunt—vivant, St.
30, statuta et diligerent—statuta diligerent, H.
P. 30, l. 26, prælocutionem — prolocutionem, H.
32, 7, sunt—om. H.
9, ipsi—episcopi, H.
22, parochia—parœcia, H.
26, congregentur—congregemur, St.
29, consecrationis — congregationis, St.
32, siluimus—silemus, H.
34, 11, scriptis—scripta, St.
13, consensione—concentione, St.
40, 14, ipsa hora—in ipsa hora, H.
15, mane quod—quod mane, H.
27, meditari—medicari, St.
29, ter—tertio, St.
42, 18, quia non est mea lux; nam—quia non est mea; nam, St.
22, ita—cita, St.
44, 6, Hæc ergo—Hæc autem, H.
46, 10, aspiciens—aspectans, St.
18, medio” et sicut—medio.’ Dixit et sicut, St.
48, 8, et—om. St.
18, quisquis—quisque, St.
50, 18, et multis visum et sæpe dictum est—multis visum et sæpe dictum est, St. et multis visum ut sæpe dictum est, H.
52, 20, advenerant—advenerunt, H.
35, alium casu in textum irrepsit, nec ab ullo codice MSto firmatur nescio tamen utrum lectioni vulgatæ ‘aliud’ anteponam.
54, 6, Suefredo—suo Fredo, H.
P. 54, l. 12, sperare—spirare, H.
19, Eleutherius—Leutherius, St.
56, 16, et—om. St.
18, Cuichelmum—Wilhelmum, H.
32, Lindisfarnensi—in Lindisfarnensi, St.
35, Lindisfarnorum — Lindisfarorum, St. et H.
58, 19, Postea—om. St.
21, patriam sive parochiam suam—patria sive parochia sua, St.
60, 29, sed—et, H.
30, que—om. H.
62, 11, convertit—divertit, H.
18, autem—enim, St.
32, non solum—ut, St.
33, salvavit, sed etiam—salvavit, etiam, St.
libertatem—libertati, St.
64, 4, specialiter—spiritualiter, H.
5, perhibentur—perhibent, H.
22, et—om. H.
66, 14, de—om. St.
68, 8, habitu et vultu—habitus et vultus, St.
28, et—om. St.
70, 15, nequiret—nequiverit, H.
18, in Venta—inventi in, H.
24, et—om. St.
26, nondum—necdum, St.
72, 14, corrige errorem typographicum Atwaldum pro Arwaldum.
18, occulendos—occultandos, H.
28, salutari—Salvatoris, St.
76, 8, ipso—om. St.
P. 76, l. 24, tribus subsistentem personis consubstantialibus — tribus subsistentiis vel personis consubstantialibus, St.
29, addidit—addit, St.
37, sexcentorum—ducentorum, H.
78, 4, Cyrillum.” Et paulo post—Contra Cyrillum paulo post, H.
7, anno nono suscipimus; et—anno nono. Suscipimus et, St.
16, subscripsimus—subscribimus, H.
22, archicantator — archicantor, H.
80, 31, consensu—consensum, H.
82, 3, quam ab—quomodo ab, H.
84, 16, relinquere—relinqueret, H.
32, famulabus—famulis, St.
etiam—om. St.
86, 5, hoc—hac, St.
15, quosdam e fratribus—quosdam fratribus, St.
33, habuerat—habuerit, St.
maxilla—axilla, H.
88, 10, elevatura et delatura—elatura et dilutura, St.
15, dormienti—dormientis, H.
19, apparerent—parerent, St.
21, juvenculam me memini—juvencula memini, H.
90, 5, virginis—virgines, St.
24, (et ideo veraciter reginæ quia sponsæ Christi)—om. St.
29, qui—quæ, St.
92, 14, sacra: Ita H. et St. [Castas?]
P. 92, l. 21, clara—claro, H.
94, 2, exultas: ita H. et St. [exultans?]
4, affectu—effectu, H.
16, acrioris—atrocioris, H.
18, functus: ita St. at H. fretus, quæ vox sine hæsitatione alteri præferenda, incuria mea intercidit, quod quidem ut spero plus quam bis vel ter, haud facile in hac editione invenies.
96, 12, sui—suis, St.
13, sanescere—sanari, H.
15, vinxerant—vincierant, H.
29, qualibus—quibus, H.
98, 6, esset—fuisset, St.
11, prævaricem—prævaricer, St.
13, Fresoni—Freso, St.
14, illo cum illuc—illo nec cum illuc, H.
16, dissoluta sunt—om. St.
videret—vidisset, St.
18, autem—enim, H.
27, in—om. St.
100, 8, quia—quam, H.
104, 1, autem—enim, H.
23, tempore—temporis, H.
25, Wicciorum — Victiorum, H. Huicciorum, St.
37, nondum—necdum, St.
106, 9, plurimis longe manentibus—in plurimis longius manentibus, H.
36, infirmitatibus—in infirmitatibus, H.
108, 2, interanea—intranea, H.
P. 108, l. 30, Hildam—Hild, St.
32, limina—lumina, H.
110, 4, illæ—illi, St.
19, famulabus—famulis, St.
26, conversionem — conversationem, St.
112, 15, eum æquiparare—ei æquiparari, H. nescio utram lectionem utri anteponam: hæc vereor ne haud satis simplex, illa ne nimis poetica censeatur. “Æquiparas voce magistrum,” Virg.
24, decretum—vocem ad sensum necessariam, Stev. Smithium imitatus omnino omittit. Lectorem (quod semel factum sufficiat) moneo, Smithium in pluribus locis veras lectiones, quas alibi ad imam paginam subjecit, omisisse: quæ res mihi quidem certum reddit priores editores, Commelini laborem quem in Bedam impenderat aut non novisse aut incuria neglexisse.
27, cum—dum, St. At in hac voce plerumque variant St. Sm. et H.
29, hora jam competente—hora competenti, St.
116, 23, proximo—proxima, H.
29, positus . . . jocularetur—positi . . . jocularentur, St.
32, omnes—om. St.
118, 7, an placidam erga ipsos mentem gereret—placidam erga ipsos mentem gerere, St.
P. 120, l. 17, Adamnanus—Adamannus, H.
31, ventura Dei ira—ventura ira, St.
122, 6, si integram—et integram, H.
19, reficeretur—reficeret, St.
28, lacrimas—lacrimis, St.
124, 6, occupatus—præoccupatus, H.
12, maluisti—valuisti, H.
inquam—inquit, H.
126, 15, sit—om. St.
28, ne—nec, H.
128, 15, quoniam—quomodo, H.
24, plurimos gentis — plurimas gentes, H.
130, 21, est—om. St.
134, 7, pedibus—pedes, St.
136, 17, in—om. St.
19, quæ possidebant, aliquid—qui possidebant aliquid, H.
138, 21, germinare—germinari, H.
140, 8, in—om. St.
13, cum—dum, H. St.
17, ei—om. H.
18, eum—ei, H.
142, 10, Diliges proximum — Diliges proximum sicut teipsum, H. et—om. St.
144, 4, quidam—om. St.
146, 10, diutina—divina, St.
148, 10, quæ, more m., c. j. e. i. p. r. c. r., sicca—Qui, more m., c. j. e. i. p. r. c. reliquo, reliqua sicca, H.
22, apparebant—parebant, St.
31, secretus—secretius, H.
P. 150, l. 18, cujus corpus — cujus etiam corpus, H.
152, 10, utillimum—utile, H.
154, 2, quisquis—quisque, St.
13, emollire—emolire, H.
160, 11, amatissimum—amantissimum, St.
26, esset—est, St.
162, 12, Deirorum — Derorum, St. Deirorum, H. ad cujus libri marginem notat in exemplari suo Petreius ‘Deorum.’
25, posset—possent, St.
32, superiori—superiore, St.
164, 3, et ei ingresso—at ei ingresso, H. ingresso eo, St.
12, dixit ille et hoc — dixit ille “B.” H.
166, 15, cum esset—cum adhuc esset, H.
23, ut cognovit—et ut cognovit, H.
168, 5, clamavit me foras—clamavit me ducens foras, H.
13, oratione pro me et benedictione completa, egressus—orationem pro me, benedictione completa, fecit et egressus, H.
18, videatur—videretur, St.
170, 4, in—om. H.
172, 7, omni—omnium, H.
174, 3, arbitror—om. St.
6, monasterio—in monasterio, H.
8, quam—quod, St.
10, judicem—testem, St.
P. 174, l. 14, meæ—om. St.
18, aptamque cursui equorum—atque cursui equorum aptam, H.
25, funditus—om. H.
176, 16, qua—quo, H.
178, 10, omnino—omnimodis, St.
14, cranii—emicranii, St.
22, annos . . . tres—annis . . . tribus, H.
180, 22, est—om. St.
23, regno—est regno, St.
24, beatissimo . . . principi—beatissimi . . . principis, H.
25, a finibus terræ—per longa locorum intervalla, H.
26, nominis ipsius consortio jungeretur—sanctissimum nomen referret, H.
28, scriptum, in quo—scriptum est, ut, H.
186, 2, quod—quodam, H. positum—positum quod, H.
4, et ecclesiasticis—sed et ecclesiasticis, H.
17, multiplici—multipliciter, H.
33, Garmani—Germani, H.
188, 28, voluntas—voluntatis, St.
190, 4, præparando—parando, H.
7, expletas matutinas—expletos matutinos, St.
14, cuiquam—cui, St.
194, 7, et—om. St.
13, hymnis—om. St.
20, in novam—nova, St.
24, in Rhenum—in Rheno, St.
196, 16, profundat—perfundat, H.
P. 198, l. 8, mansuetum—mansueto, H.
21, ipseque—ipse, St.
23, Blithryda—Stichildedride, H.
200, 3, vocabulo—verbo, St.
7, et monasteria nonnulla—sed et monasteria nonnulla, St.
204, 15, horrendæ—horridæ, St.
21, profundum—profunda, St.
25, qui me—quive mihi, H.
26, subito—subitum, St.
206, 14, micantis—meantis, St.
208, 4, ‘Non,’ inquiens, ‘non hoc—‘Non,’ inquiens, ‘hoc, H.
9, et odoris—sed et odoris, St.
16, via, qua venimus,—qua venimus via, St.
23, fecerunt—fecerant, St.
210, 4, viciniam—vicina, St. vicinia, H.
12, a te—abs te, H. operibus adornabat—actibus adæquabat, St.
212, 6, servat—tenet, H.
16, atque—vel, H.
21, se—om. St. que—om. St.
214, 6, et conversatio—non autem et conversatio, St.
23, respondit—respondebat, H.
27, postea—post, St.
28, est—om. St.
30, clamavit—clamabat, St.
216, 2, conscientiam—scientiam, St.
10, Tum—tunc, H.
11, horrendorum—horridorum, St.
17, deferre—deferri, H.
20, tetris—tetricis, St.
P. 216, l. 26, furcas—vomeres, St.
27, alius—unus, H.
28, irrepunt in interiora corporis mei—irrepant in mea viscera in interiora corporis mei, H.
29, se—om. H.
218, 9, sive—et sive, St.
220, 14, immersum in profundum—dimersum in profundis, St.
15, Caiphanque—Caiphan quoque, H.
18, aspicio—despicio, St.
20, ageret—faceret, St.
28, Deus inter lucem—Dominum lucem, H.
222, 6, multos—multosque, H.
19, sed—om. H.
224, 3, itaque—om. St.
7, avito—om. H.
10, suoque in monasterio—suisque in monasterio, H. suoque monasterio, St.
14, ac pacis—et pacis, H.
23, multasque—multas, St.
30, ille—iste, St.
226, 4, in—om. St.
14, circumdato—circumdata, H.
15, humili—humilis, H.
24, Ingressis—Ingressus, H.
29, ejus—om. St.
32, affixo—infixo, H.
crucem pertulit—crucem Domini tulit, H.
228, 12, dele in, quæ vox male ex H. irrepsit.
15, in petra—petra, St.
P. 228, l. 30, pars—om. St.
33, esse—om. H.
230, 16, angusto—augusto, H.
20, signata—signatam, H.
23, tota die et nocte—totaque die ac nocte, H.
24, sunt—om. St.
232, 9, Mamre etiam collis—Mamre collis, St. Mambre etiam collis, H.
est—om. St.
17, quem—qui, St.
234, 20, nominant—nuncupant, St.
236, 4, monasterii—in monasterio, H.
6, Eolla—Ceolla, H.
13, Osredi—Horredi, H.
22, Ceolredo—Coenredo, H.
238, 9, vitam in bonis moribus transigens — ætatem moribus transiens, St.
10, gerebat—gereret, St.
11, amaretur, et veneraretur—amaretur, veneraretur, amplecteretur, St.
21, eis, quæ tonsura majores sunt, virtutibus, id est—his, qui tonsura majores sunt, virtutibus, id est, H. eis, quæ tonsura majores sunt, virtutibus, St.
31, disposuerat—disposuit, H.
33, ei—om. H.
240, 2, archiepiscopi—archiepiscopatus, H.
10, atque . . . . perducere—utque . . . . perduceret, St.
25, atque—et, H.
P. 242, l. 7, cogitaret—cogitasset, St.
10, namque Baldhilda—nam Brunechilda, H.
36, et—om. H.
244, 27, fuisse et—fuisset, H.
32, considentem—consedentem, H.
246, 3, Eboracensis—Eboracæ, St.
5, episcopis—coepiscopis, H.
10, et cum subscriptione—et conscriptione, H.
248, 6, viderant—viderunt, St.
8, advenerat—advenerit, St.
12, tanto apud eum habitus est honore — tanti apud eum habitus est, St.
35, aliquantum confabulari — aliqua confabulari, St. aliquantum fabulari, H.
250, 16, ac Deo—et Deo, H.
30, quarta Idus Octobris—om. St. qui monuit ea nec in editionibus nec in libris MSS. melioris notæ reperiri: rem arbitrii difficilioris, alibi tractaturus, impræsentiis omitto.
33, vocatur—dicitur, H.
positus—positusque, H.
254, 15, passionum—passionis, St.
20, Cantatorem quoque egregium, vocabulo — Cantorem quoque egregium, nomine, H.
24, ea—om. St.
26, cœperant—cœperunt, St.
32, acciperet—accipiat, St.
destitit—desistit, St.
256, 3, institutis—institutionis, H.
P. 256, l. 29, Sed—om. H.
258, 4, potuissent—possent, H.
petebatur, misit illi et literas—petebat et literas, H.
20, 21, hujus mundi—hune mundum, H.
26, exemplis—et exemplis, H.
260, 1, additum—additumque, H.
5, quisquis—si quis, H.
26, item—iterum, H.
28, easdem—eadem, H.
262, 7, fecerunt—om. St.
13, quartadecima — quartusdecimus, H.
14, separatim—separatum, H.
18, adjunctum—additum, H.
28, quartadecima — quartamdecimam, H.
31, et—om. H.
264, 8, omnino—omnimodis, St.
7, hanc apostolica — hanc nunc apostolica, H.
23, ipsa est in qua—ipsa in qua, St.
270, 10, probamus—probavimus, H.
28, reservari—servari, H.
276, 26, esset—om. St.
278, 10, vero—om. St.
15, enim —om. St.
17, attondemur—attondimur, H.
280, 4, prompto animo—promte omnia, St.
9, magia detestetur, et merito exsufflet? Quæ primo aspectu in frontis, c.—magia primo detestetur, et merito exsufflet aspectu? Quæ in frontis, c. St.
P. 280, l. 21, condemnandos—condemnatos, St.
282, 29, concinunt—concinnant, St.
284, 14, observandam—observandi, St.
15, omnino—omnimodis, St.
18, et—om. St.
286, 21, celebrationem — celebratione, H.
22, perpetuæ—perpetis, St.
24, quam—quæ, H.
27, quæ—quam, H.
288, 11, nono—octavo, H.
290, 18, ac—et, H.
292, 19, quinto—om. St.
24, Dorovernensi—Doruverni, St.
294, 14, ecclesia—om. St.
19, et—ac, St.
24, statutum—statum, St.
29, Qua—Et, St.

VARIÆ LECTIONES QUÆ IN TEXTU EDITIONIS SMITHIANÆ REPERIUNTUR.

Collatio }
Tomi }
prioris. }
P. 24, l. 7, abbas—abba, S.
28, 1, quæ—quod, S.
30, 9, hyacinthini—jacintini, S.
32, 34, restiterint—restiterit, S.
34, 3, perveniret—veniret, S.
38, 4, hæreant—erant, S.
24, se—om. S.
46, 8, idololatriæ—idolatriæ, S.
31, se—om. S.
50, 33, cum eo—om. S.
52, 10, Varlingacestir—Vætlingacaestir, S.
54, 9, Constantius—Constantinus, S.
11, mortem—morte, S.
56, 8, et—om. S.
24, emendari—emundari, S.
31, huic . . . tument—hic . . . tumet, S.
58, 10, sævierunt—sævirent, S.
27, fana—farus, S.
60, 9, nunquam—nusquam, S.
64, 5, locarunt—conlocarunt, S.
66, 12, tertium—tertio, S.
68, 5, fames illa—fames sua, S.
P. 68, l. 13, domum—domus, S.
70, 23, suscepit—suscipit, S.
72, 5, Vectuarii—Victuarii, S.
12, Anglia—Angulus, S.
68, 13, deserta—desertus, S. ( quippe ut cum Angulus concordet. )
76, 13, Pelagiani—om. S.
78, 9, aspergine—spargine, S.
24, et—om. S.
29, transierat—transfierat, S.
80, 7, excitata—excita, S.
8, et spectator—expectator, S.
82, 8, evacuatis—evacuatos, S.
84, 10, illud—eum, S.
88, 9, exclamabant—exclamant, S.
11, et super se—ut super se, S. Locum, de quo antea dubitabam, nunc mihi plane intelligere videor, nec dubito quin ita legi oporteat: “et ruisse super se non solum rupes circumdatas, sed etiam ipsam cœli machinam contremiscunt [ i.e. metuunt],” vocem ruisse apud plures codices servatam summo jure revocare licet.
90, 19, in occursum — ut in occursu, S.
27, qua illum reliquerant — qua reliquerat, S.
92, 27, in—om. S.
30, se—om. S.
94, 7, præter in paucis—ita S. et omnes sive impressi sive manuscripti libri, nec hoc solum in loco at ubicunque per totum librum eadem forma occurrit. Vellem quidem, si auderem, accuratiorem formam ‘præterquam in paucis’ revocare.
P. 94, l. 7, Quin—Qui, S.
98, 3, idem—isdem, S.
12, latorem—latores, S.
100, 29, Bertham—Bercta, S.
104, 27, quotidie—om. S.
106, 24, altari—altario, S.
108, 13, de eisdem partibus—de hisdem patribus, S.
112, 11, sive fratris et sororis—sive frater et soror, S.
114, 24, nisi aliqui de—Nam quando de, S.
29, episcopi, alii convenire non possint; pastores quoque, quorum præsentia — episcopi, pastores quoque alii quorum præsentia, S.
116, 24, ex auctoritate propria—extra auctoritatem propriam, S.
120, 3, prohiberi—prohibere, S.
12, intret—intrat, S.
25, offerenda—proferenda, S.
30, ablactetur—ablactatur, S.
122, 26, quoddam—quidem, S.
126, 26, voluptate—voluntate, S.
33, arbor—om. S.
128, 15, æstimat—æstimabat, S.
18, sua conjuge—suam conjugem, S.
24, procreandæ—ortandi, S.
voluptas—voluntas, S.
130, 1, illic—illuc, S.
P. 130, l. 21, et—om. S.
132, 25, protulit—pertulit, S.
134, 7, autem ex—autem etiam ex, S.
16, nec consentiat — ne consentiat, S.
sed et, si pugnabat, quare captivus erat? repugnabat—sed et pugnabat, quapropter et captivus erat, et pugnabat, S.
136, 10, honore foveat—bono refoveat, S.
28, sibi—ibi, S.
140, 3, quæcunque—quæque, S.
142, 17, sed—et, S.
21, abscindere—abscidere, S.
24, quidem innotuit—se quidem innotuit, S.
148, 10, ex—et, S.
27, ut—om. S.
150, 6, quomodo—quando, S.
12, facitis—faciatis, S.
34, xenia—exenia, S.
152, 17, ibi—inibi, S.
154, 17, persona—personam, S.
156, 24, ex patre—a patre, S.
158, 11, Hoc autem, c.—Hoc autem de se, non profectum jactando virtutum, sed deflendo potius defectum quem sibi per curam pastoralem incurrisse videbatur, referre consueverat, S.
20, condescensione—descensione, S.
26, monasticæ—monachicæ, S.
P. 160, l. 24, adhuc—om. S.
162, 30, supra—et supra, S.
164, 9, restringi—restingui, S.
17, eo—om. S.
21, vestivi—vestivit, S.
24, malas—molas, S.
166, 33, est—om. S.
168, 32, frontis speciei — frontispicii, S.
174, 7, gratiæ lucem—gratiam lucis, S.
32, dignoscere—dinoscere, S.
182, 3, dominus—domnus, S.
186, 20, idololatriam—idolatriam, S.
188, 24, ubi et Bertha regina condita est—ubi et Berctæ condita est, S.
192, 17, dæmoniacis—dæmonicis, S.
18, Gewissarum — Gewissorum, S.
194, 21, in Galliam—Galliam, S.
23, abierant—abierunt, S.
196, 2, restrinxerit—restinxerit, S.
16, sanus—sanis, S.
17, regna—om. S.
25, episcopum—episcopium, S.
31, ergo—om. S.
200, 9, expectatis—expectastis, S.
21, quoque—om. S. nec dubia res est, quin omitti oporteret; in textum nostri libri e vicinitate alterius quoque, irrepsit.
202, 2, servare intendens. Cujus—servare. Intendens cujus, S.
206, 1, quidem—quidam, S. indubie vera lectio est, quam, ni typographus errorem fecisset, certe retinuissem.
P. 208, l. 25, eam—hæc, S.
210, 9, subsisteret—subsisterent, S.
18, fidei—fide, S.
22, dilatandæ—dilatandi, S.
212, 2, deceptibilibus — deceptabilibus, S.
216, 16, conversione—confessione, S.
18, amorem—amore, S.
218, 15, continuo—continuæ, S.
16, illius—ipsius, S.
220, 4, dilectionis—delictionis, S.
7, conversione — conversatione, S.
9, vestra—vestri, S.
222, 2, quod—ut quod, S.
10, regem—om. S.
13, petebat—petebatur, S.
18, auri et—om. S.
224, 22, mercedis—mercis, S.
si quis—si qui, S.
226, 15, pia ac benigna—om. S.
228, 8, et—om. S.
22, liberabit et æternam—liberans æterni, S.
230, 28, minimo—parvissimo, S.
232, 9, tradamus—contradamus, S.
25, appropinquabat — propiabat, S.
236, 4, egregii—regii, S.
238, 10, a—om. S.
242, 15, quoque—om. S.
17, conspexit—construxit, S.
18, et—om. S.
246, 25, sublatus est—sublevatus, S.
33, decrevit—decernit, S.
P. 248, l. 10, unanimam—unianimam, S.
27, quidem—equidem, S.
250, 27, terræ—om. S.
252, 2, oporteret—oportet, S.
16, eo—et eo, S.
25, exortam—coortam, S.
260, 22, Uterque—Qui uterque, S.
262, 5, toto—suo, S.
264, 26, ille juxta murum—juxta murum illum, S.
270, 5, Dei—om. S.
272, 27, tenet—teneret, S.
274, 13, longe—longæ, S.
276, 28, a—om. S. ( bene )
278, 34, reverendissimi—om. S.
280, 3, omnipotente—om. S.
20, et discum—sed et discum, S.
35, prædecessor—præcessor, S.
284, 24, hæc—hoc, S.
286, 33, indesinenter semper—om. S.
300, 24, illuc—illic, S.
28, inclamare—clamare, S.
302, 23, Presbytero—Presbytero illo, S.
duxit—illam duxit, S.
304, 4, eum—om. S.
27, quod—quo, S.
308, 6, veniam—venia, S.
13, ego—ergo, S.
310, 1, a pagano rege Penda—om. S.
314, 21, antehac—ante hæc, S.
318, 12, aliarumque rerum—et tecti fenei, S.
320, 14, acclivis—acclinis, S.
326, 6, ante—antea, S.
26, prædecessores — prædecessor, S.
P. 328, l. 19, silvarum—silvanum, S.
332, 14, ignis flammas—ignes flammæ, S.
21, sacerdotali—sacerdotii, S.
28, appropinquarent — appropiarent, S.
334, 8, hoc—om. S.
336, 9, anachoretica — anchoretica, S.

Hucusque editionem Smith. cum hac nostra ad verbum contuleram; ubicunque varietas occurreret, exceptis tantum nominibus propriis accurate notato. Quo facto, satis mihi fecisse videbar, ut editiones St. et Sm. raro aut nunquam inter se differre lectori manifestum fieret. Quod restabat multo majorem me utilitatem lectori alluturum, si eas ipsas varietates, quas Smithius ad imam paginam relegasset, integras repeterem, compertum habui. Nec id multum obesse potest, quod typographus, ad finem properans, non mihi satis temporis concessit, ut lineas ad quas lectio quæque spectat, adnotarem. Eas quidem ipse lector, intra singularum paginarum fines haud difficulter inveniet.

VARIETATES LECTIONIS, QUAS SMITHIUS AD IMAM PAGINAM SUBJECIT.

Collatio }
Tomi }
prioris. }
P. 22, Codd. Vulgg. Sacræ, decepti Abbreviatura MSSrum.
24, propagari, corrigentes scilicet Auctorem. Tibi, magnanime Rex. Abbas reverendissimus. institutus diligenter, Sic Chiffl. posuit Comma post diligenter, commodius ut ipsi videbatur ad sensum, sed contra Stylum Auctoris. ejusdem. et, quasi redundans abjiciunt. Promemus. Orientalium Saxonum.
26, Daniel quoque. Ceaddæ, Sed de nostra Lectione vide Hist. IV. 2, 3. Ad hæc quæ. Me ipsum, Sed de nostra correctione vide Bedam in peroratione Hist. V. 25. quæ vera.
28, patriam Chiffl. solus. Optima.
34, Austrinas. præter.
36, Alii, legiones tres vel XII; al. sex vel XII. Hibernia. primo vere. ingenti. Tamensim MSS. vett. profectus est, quem uno tantum loco vadis transmeabilem ferunt.
P. 38, hæreant. abdidere. dedidit. bello. Brittannis, —iis, ex abbreviatione primorum codicum. nono Par. Septimo Antw. Col. Edd. utilem se. redditos.
40, Eleutherius. Britannorum.
42, Octo. relinquens. Bassianus vero.
44, Accedens — artificii. Alectus vero. Prætorii. com-plurima. eo. venerant.
46, diu.
48, Refert. emoliri.
50, decentissimus, Chifl. solus.
52, Aliquantulum. occultaverant.
54, mortem. procreatum Chifl. solus. in Galliam. virum Hispanum Chifl. solus.
56, ubi. et capto. Brito, Breito, Bruto. Septimo. emendari, omnes excepto Mori MS. huic tument.
58, minoris omnes MSS, non excepto Mori, majoris quidam Edd. junioris alii. Constantius. fana, fores. hi interrupti.
60, Brittania omni. finibus mari. non possint. Guidi. subjectionem eorum, Chifl. solus. ubi insulam, MSS. vett.
62, milite nullo.
64, vidimus hactenus. Romanorum. instruendorum. Aquilonarem. diu. ac disp.
66, Boetius. Bledda, Bleda. plurima.
68, fame coacti. copia, pestilentia, Chifl. solus. fames illa, fames præfata. imprudentes. domum. quantis.
P. 70, Aquilonariarum. in Brit. abire compulerit. quadringentesimo nono.
72, Vitis, Vitarum. Vectuarii. Orientales Angli, Mercii Chifl. solus. Hengistus et Horsus. filii Victgilsi cujus pater Vecta. aliquando.
74, imo et ædificia. catervatim. unanimi.
76, illuc. eligebantur. Trecassinæ. in Brittaniam. occurrit inimica. pertendere. populis.
78, sanctissime. aspergine. et per.
80, excitata. et spectator futurus et—expectatur. Omnes lectiones Codices vetustos a se habent. Sacerdotes Germanus atque Lupus. modestissimas Chifl. solus, violentissimas Constantius, cui molestissimas sensu accedit. nequivit, nequiit.
82, auctori Deo per ipsum gratias acturi petierunt. paribus Chifl. solus. Martyris, boni Codices, sed non optimi.
84, illud. elatis. reservato.
86, contrito, contempto. armatorum. castrorum. caperet.
88, et Germanus — profiteretur. Alleluia—repetitum. elevatum. ut ruisse super se. mensi erant. restituit. Remansit autem in Insula genus utrumque, al. gens utraque, hostes et cives, Angli et Brittones, quorum Angli pro regno, Brittones pro vita certabant.
90, multo post. tueretur. Verbum Dei. provolantes. occursum. reliquerant.
P. 92, Brittaniæ.
94, præterquam. Gildas. addebat. uno et viginti. aliquantum.
98, Archiepiscopo. illuc. patrimoniali.
100, Humbri. dubitatione. nomine Berctam. inviolatam. ergo aliquot.
102, dæmoniaca.
106, Dorovernia. mandarit et de. Interrogatio Augustini. altari. Responsio Gregorii Papæ.
108, vivere. partibus. cur sunt. Al. cur cum sunt. ut sive.
110, furto. strictius. dictet. addis, addas. quærere; sed propriis acceptis rebus, ampliora non requirat Ecclesia. Chifl. solus.
112, misceri. et tamen pro.
114, delectatione. veniant.
116, profectu. Episcopos. Ex auctoritate propria.
118, effectum. habere.
120, præcepto manifestum est, quod ita habet: Mulier si suscepto semine pepererit masculum, triginta tribus diebus manebit in sanguine purificationis suæ: omne sanctum non tanget, nec ingredietur in sanctuarium, donec impleantur dies purificationis suæ. Sin autem feminam pepererit, sexaginta sex diebus manebit in sanguine purificationis suæ. Dei præceptum transgressæ, dictum est: Multiplicabo ærumnas tuas et conceptus tuos, etc. ipsa genuit. ergo. quos gignunt filios, alere.
122, consuetis suis. pro. quoddam. præsumpsit.
P. 124, comedimus, ex culpa autem. quia naturaliter accidit. percipiendi.
126, ista. voluptate. portat arbor. tamen non.
128, licita ac. a furore. quia. æstimat. legitima copula. sua conjuge. sive. ortandæ, optandæ, oriendæ, procreandæ. Apostolus Corinthiis scribens diceret.
130, etenim. accidat.
132, Animus nesciens—dolendus. mysterium. suggestione.
134, delectari. nec. se ingemiscat. et pugnabat. Repugnabat igitur legi.
136, honore foveat. P C Mori, quam Abbreviationem quidam MSS reddiderunt Pontificatus.
138, faciente. Londoniensis et Eboracensis.
140, normam. miserit. —tissimum fratrem.
142, obsequia. natalitiis. sed. abscindere.
144, gente plurimi et Vett. sed Mori et Chiffl. gentem. foris.
146, eis donata. donata sunt. et idem. perpulcra.
148, ex. Deum. doctus.
150, exaudiet. quomodo. ad nisum. adjuvante. facitis. ordinem.
152, antiquorum. dotavit.
154, persona. Edam Chifl. v. 26. Brittaniam. Theobaldus.
156, Deinde.
158, Hæc. nunc infælix animus meus. descensione. magna. propria.
160, Apocrisarius. implevit. aereque. in illa.
P. 162, Homilias. quem Episcopis MS Mori, Coepiscopis Alii.
164, quoque. restringi.
166, resonare. infideles. præceptis. gloriam. Beatorum. per Christum Dominum nostrum. temporibus Mauricii.
168, Anglos ad Christum vertit—. Fideique—apud Edd. J. Diaconi. Nec silentio. MS. Barlow hic orditur Cap. II. Dictum est.
170, vocarentur. Bene. vocatur. Elle, Aelle, Alle, Ealle. secederet. optimum.
172, Huictiorum, Uuicti—Vect—. Ecclesiæ. fecit.
174, cordibus. gratiæ lucem. secunda. Dinooth. nobis. —dus est.
178, ultionem.
180, Cantio. Emptorium. Humbri. Doroverni. Doroverniensis. inlatum in. quorum in.
182, Successit autem. Archiepiscopatus. augmentari. perfectum.
184, sategit. Anglorum causis. Bonifacio.
186, in Italia. quarta. quæcunque. mandata. Episcopus. Tertio, Septimo, a similitudine Numeralium UI, III, UII, in Codicibus antiquis. Augustinus Episcopus cum—. et tribus, eodem errore.
188, Cantuarios. Oswi, Oswin. vigesima septima, eodem quo supra errore. Hirm—. Orric.
190, cognominare. Vurtigerio. vel corrigendo. hujusmodi. Saeba.
P. 192, communicet. adsentiri. primi. multo post tempore. depulerant. corrigi. vero Laur—. Deum.
194, artioribus MSS vett., acrioribus alii. rejecto. restituendas, instruendas.
196, postquam. octavo. sanus. igne. ubi.
198, qui. Martiarum. mundi. gentilium.
200, fastigiorum, vestigiorum. Cod. Mori superponit fatigationum. qui. expectatis. Adel — Edil — Aethel—Eadbaldi. protestatur.
202, ante eum fecit. habitabantur. Tate.
204, petierat. viro virginem. discederent.
206, Eumerus. Doruventionem. Regis. nomen erat Fordheri. filiam Christo. duodecim. Regem.
208, ex eo tempore. Exemplar Epistolæ c. deest Editionibus Cantab. et Lugdun. et quibusdam MSS. Romæ. eam.
210, prærogare. remedio. tempore. dilatandi gratia, subdi—dilatandi gratia, subdendique, dilatandæ subsidio—dilatandæ subsidii— dilatandæ subsidiis. spei cælestis. gloriosius.
212, et cred—. suppositionem. suæ conf—. constricti. procurare.
214, insinuet. constructione. deductus, deductos. diabolicæ nequitiæ, cælestibus. Suscipite ergo. et in Spiritum. Opitulatione et munificentia, opitulante munif—. opitulatione munificentiæ. auro unam, et lænam ancyrianam unam. ejus—ejusmodi.
216, multa providentia. regeneratio vestræ purgationis. confessione MS Mori solus, reliqui Conversione. placidis operibus. immutata. perquisisset quod.
P. 218, non distulimus. conferre. Quomodo unitas. continuo. exhort—. præclareat.
220, conversione. reveletis. reveletur. eburneum.
222, ad regem Redualdum. petebat. auri et argenti. fidelissimus.
224, mercedis.
226, tibi advenerit. pia ac benigna Consolatione. venisset. immutatum. hostibus.
228, et quæ. principatibus, principalibus.
230, Coefi, Cyfi. ego tibi. habet religio. pervolavit. minimo. attulerit.
232, tradamus. evangelisandi. venit. præterquam. appropiabat, appropinquabat.
236, filiæ. et egregii. villam quæ. Adgebrin. Melmun, Malmin, Melmin. Sualica, Suala. vicum juxta Cataractam. Edd. exc. A. 1. C. 1. c MSS. C. 1. Cataractum habet. Tridulfi.
238, Tantam autem, ut fertur, devotionem. Carpualdo. Erp—Eorp—. Aldorlf. Richberto.
240, Burgundionum. Dumnoc, Dummoc. Septemdecim. præfuisset. Partanei, Peartanig, Peortaneu.
242, Tuilf— Tuisf— Tulf. Uulfingcaestir. esset longæ. Tantum quoque Rex utilitati.
244, Ut Aeduinus. acceperat, curaret.
246, prævidimus. utrique. accersitus. alterum. ab Honorio. sublatus est. electus. decrevit.
P. 248, affectus. elaborantem. vestri. perpetua. præsenti nostra præceptione.
250, evocari. pervenire. Proconsulatus ejusdem anno vicesimo tertio, et Consulatus ejus anno tertio. Wheloc. et Cott. MS 2. Patric. i. e. Patriciatus, ejusd. Mabillon de re Diplom. V. p. 440. Indictione VIII. MS Colbert. Indictione VII al. VI. Baronius. Paschæ Observatione. idem Honorius Romanæ sedis Pontifex. errasse.
252, Thomiano. Chromano. Dinnano. Chromanno. Hermiano. Segiano.
254, Septem, sicut et Interpres Sax. sed contra MSS.
256, Eanfredam. Iffi. Dagbercto.
260, perdiderunt. diximus, Osricus regnum Deirorum, Secundus vero Eanfrid Berniciorum. Uterque. perdidit.
262, oppidi. electis. Brittanici. oriens Denisi. Adolescens.
264, communi. hastulas. Heofenfeld. Locus ille. constructa atque dedicata, sacratiorem. honorabiliorem locum fecere—omnibus locum.
266, Augustald—. requirens, requirere cæpit. habuissent.
268, Aidanum. Quod quidem. Veniente. Exinde.
270, verbum Dei. Hydestinatus. Susceperit. Justinianus Mori. Columbanus. Columban.
272, jam Anglorum. milliarium C. 1. male. perplurima. tenet.
P. 274, sextum. quadam. nuncupatur. omiserant. dicentis: Si quid. revelavit.
276, dicendis. accelerabat.
278, petebant salutem. doctrinam. oculos convertentes — conversi. probabatur. hujus reverentissimi Antistitis.
280, omnipotenti Deo. refertus, jamque. pauperibus, et discum.
282, Cynigislo. Ipse autem Birinus cum Consilio. ultro. Dorcinca. Dorkecaester.
284, veritatem. Episcopatus. et Uini.
286, quem pridem. depulerit. fide. etiam quod destituta tunc etiam. Semper, indesinenter semper serviens.
288, Monasticæ. dedicatæ. circumire. provecta. referebant, et sonitum.
290, deducebat. flagrantiæ suavitas.
292, hoc.
294, Desilivit. Sanus. vireta. locum illum.
296, Eo tempore. vicini. uno poste. respicerent. nihil. postis in quo. erat. multi locum.
298, ejus Osuiu. tamen. ea suscipienda. ipsa nocte.
300, laverant. illigatum. inclamare.
302, exorcismum. quæcunque. toto. a febre. hujusmodi. Surge, inquit.
304, quoniam. oravit ad Dominum pro—. quod. Osuin.
306, Episcopum. ejus. vicinia. jam crescente.
308, veniam. fama est creberrima. te depositum habes. merita. illi.
310, videlicet a pagano rege Penda, et—. Adilvaldo. quondam Eboracensis—. Sacrario. Deirorum.
P. 312, suo fidelissimo. Condheri. Osuin. quarta decima. omnibus nobilibus. virtutes et modestiam. conveniebat habere.
314, Num. venerat de venatu et cæpit. antehac. tam humilem, humiliorem. Regem. Animadverto.
316, Witta. etiam Principibus. mergentibus, ferventibus, furentibus. Dei per. fidissimus. Witta.
318, Nam cum tempore. cum, quam. vinculis quæ. adduxit. virgearum. aliarumque rerum. qua. fere. secrete. furentibus. ignis. servari.
320, illius. Septemdecim. adclivis. modum illa.
322, perderet. assulis, hastulis. Scripsi hæc.
324, propter spem. Ecgrico. invitum de Monasterio.
326, optimi Genitoris soboles. insulas.
328, etiam. exitus esset sed. Silvarum.
330, Angelis Sanctisque ac viris. elevatus.
332, ardebit te. et. ignis flammam. Scottorum. adpropiaret.
334, in memoriam. inquit, hoc propter. qui pœniterent. palam omnibus præ—. iste, al. Dei. magnitudinem.
336, Monasterium. Gabbano, Galbano, Golbano. Anachoretam conversus. Habuit fratrem. perveniret. Chlodoveo. Erchenaldus. nomen erat. cum. Sex. propter. Hæc et de visionibus, et de. sufficientius, et de—.
P. 338, quisquis. et in. et post. Antistes Hrof—. menses quatuor. Penda.
340, ejus. Cedda. Capreæ. infimorum.
342, Infebbingum. sedes æterna—meritoque.
344, petiit. gente.
346, cur hoc fecerint, nil. nimirum. autem hoc Rex. de equo. protestans. quæ.
348, Annæ.
350, vesperam juxta. nec. ritum. præpositis. in Monasterio. Cenibil.
352, audissent.
354, sacrandam. pugnaturus. triginta, qui. interemptus: et. devotione sedule.
356, sexaginta. præfata Osuii. defunctus est. doctus. Osuiu. Monasterio construendo.
358, Penda. Aquilonaribus Merciis. Eafha, Eabba, Eaba.
360, illius. Sonan. correptiorem.
362, patienter. patenter. unde merito movit omnes excepto Mori.
364, cognoscuntur.
366, geri.
368, Nos omnes.
370, Itemque. Columban.
372, novemdecim. Idem—diem. aliquotiens. possum.
374, dubietate. horum. num. Rursum autem. principaliter hæc. reserat. adverso. Rege elevatis in cælum manibus faverunt.
P. 376, autem in patriam. Episcopatum. enim. vocatur. abeuntem.
378, cujusque. regebat. domus providere. verbum. aut sex veniebat. et jam.
380, potestatibus. coacti acciperent. facta est. relicta patria.
382, decantaret, quod.
384, post tempore. dona. et exemplo. phiala. ut. natalem. et Ceadda. provincia.
386, post. Regis Osui. discipulus.
388, Papæ, ibidem. Archiepiscopi. Episcopum. Excellentissimo. in.
390, existit. sedentem. Prophetarum.
392, orbem uno. cur. Sanctorum Martyrum hoc est. flagrant.
394, servavit, et magna.

COLLATIO TOMI SECUNDI.

Collatio }
Tomi }
secundi. }
P. 4, Vulgg. Episcopum — Suscipiendam Episcopiam.
6, cui. Niridano. qui eum novere. petiit. ex Tharso. xlvi quidam.
8, ita cum. Arelatem. Hadrianus vero perrexit. bene cum eis. adesse. Regetfridum. Ebroini.
10, Archiepiscopus. Astronomicæ.
14, quique. Lindisfarnorum.
18, exortam. hoc esset. consuevit.
20, licetne. ei prædictum. orationis. Scripturis divinis. magisterio educatus.
22, sonitus. cum.
24, descendentium, descendente. dum tamen hoc quod tantus vir dixit quia verum sit esse non possit: incertum deest A. I. et Chifl. quod sanitatem. habens. molestia, ad cupitæ. redeunt.
26, Verbum Dei. desiderabant.
28, collocavit. Maigeo, Injugeo. vivunt. Coegit.
30, Herudford.
32, Episcopi. permissione. quam rem. conversationis. susceptus est et noluerit. congregetur. consecrationis. Decimum pro.
34, titulo. supra scriptis. tentavit. Episcopus. pro eo. Episcopia. Earconuald deest C. I. Ed. male.
36, Orientalium.
38, loco. promissionis.
P. 40, requieturæ, expectaturæ. tantus erat. in ipsa. quod mane. vocaverit. ter.
42, vocitata. qui. sequenti. mea lux: nam. vir qui. ita.
44, autem.
46, temporalem adflictionem. aspiciensque. nequeo. Medio et. lucem.
48, esset delata. accipere. exhiberet. in.
50, in. nihilo. et multis — ut sæpe. miles cælestis. desiderarat.
52, nihil. sensisset imminere. cum. advenerunt. venerunt. alium.
54, Monacho. consecratus est.
56, amoris. Ecclesiastica. Septimo. Nono.
58, quæ tamen illo abeunte propter acerbam hostium oppressionem proprium Episcopum habere nequiverit. patriam. illius.
60, Burghelin, Oiddia. Eabae. Huicciorum. Monasterium. nefanda. fertur. suscepit, illa, illo. et. rediitque.
62, Heleseu. præfati. quæ. non solum baptisando—sed etiam.
64, spiritualiter. perhibent. reverendissimus ac religiosissimus. jugiter obsecrare. impendere sive. parvulus. dispensatione.
66, sive de. ad pristinam sospitatem, pristinæ sospitati. per gratiarum actionem.
68, quæsivit. verbis ejus. et ad.
70, graviore est. is qui. nequiverit. inventi in. hactenus. stragica. nondum.
P. 72, ut fertur. primitia. Vitorum. iisdem. liceret eos. salutari.
74, Saxonum et Geuissorum est. Septemtrionali. Hetfeld.
76, Aduulfo. Alduulfo Estanglorum. Estangl. Dei gratia. Hetfeild. Jesus incarnatus. addidit. Suscipimus. Deo. Nicena. trecenti. ducentorum. Eutychetem.
78, Theodoretum. Jesum Christum. sicut et isti. anathematisaverunt. subscribimus. venerat. Archicantor. Sancti Petri. Bisi Episcopo. Benedicto. Cum. honorem Apostolorum.
80, Libertatis quod. per annum. Abbas. celebrationem. Constantinopolitanæ Ecclesiæ fidem. turbaverant.
84, virginitatis. quod contractu—perduraverit. famulabus. Raro etiam.
86, hoc. erat. eidem Sorori Abb. de. Civitatem. adfuit referre. habuerat.
88, quod. tam multos. elevatura et delatura. undique. apparerent. moniliorum. fugata.
90, Virginis. Christi, et ideo veraciter reginæ quia sponsa Christi, elegiaco. Dei. qui.
92, Novembris. in.
94, fretus. mulcta.
96, Deinde. sui. sanari. celebrare.
98, quod. Fresoni, Frisoni. imponerent, dissoluta sunt: cumque. posset. Tertia. qui.
P. 100, Deo. quod. De obitu. Anno Dominicæ. Religiosa. partione, partitione.
102, Episcopo patriam. Kalcacestir. multum videretur esse.
104, Oftfor. Dorcacaestræ. Augustald. temporis. Huictiorum. qua provincia.
106, atque. et. autem. in plurimis. impletum. in infirmitate.
108, accensitis. cum.
110, famulabus. conversionem.
112, Fratri cuidam canendi donum divinitus sit concessum. qui. ad appetitum. ei æquiparari. nihil. hora jam. respondit.
114, cantare mihi habes. his. recipere.
116, suos. de Aegypto. Domini, ac. discessus. proxima. interrogavit omnes.
118, an—haberet. mente. quæque.
120, vel. exceptis. Dei ira.
122, et. satis. in Hib—. traxerat. reficeretur.
124, nocturnæ. valuisti. inquit. quia tibi. lectulos.
126, terribilis sit.
128, precationibus. parte maxima. quomodo. et. et Brittonum. plurimas gentes.
130, non solummodo. gratia. Februarii.
132, Cudberctus. enim. spiritus fuit. sanctarum Script—. præpositus.
134, dæmonicæ. aliquotiens. pedibus. docuerat. putarent. et illis. tantum. hebdomada. effulgeret.
P. 136, præpositi. saxosa. reddendi.
138, recesserunt. species. subministrat. præfata. Alnæ.
140, unanimo omnium consensu. Trumuine, et. in insulam. in Synodum. cum mente. quæ ei essent. præsentia Regis. ab Episcopis.
142, proximum tuum sicut teipsum. Erat et abstinentiæ.
144, enim quidam Presbyter. vitæ et morum probitate venerabilis. Heriberct. Leguraliam. quia.
146, impetrasse quod. Kalendarum Aprilium tertia decima. est post. scientia Scripturarum.
148, utque non. animos. qui. reliqua. flexibilibus. claritate. patebant apparebant. secretius.
150, cujus etiam in. unum quod. curatus. Fratribus quod.
152, molestia corporali tactus. utile. subsequente pertransisse.
154, docebant. quin potius per. repererant.
156, jusserat. adlatus. neque enim eum. horam—secundam. quæque. nihil.
158, Oidilvaldus. ipso.
160, tempestas hyemis. spem in nobis. deprecaturus. toto illo die furere. esset. itaque. defunctus est. sancti. Adfridi. Octo.
162, mutum benedicendo. Hujus. Est autem mansio. posset. proferre.
164, eo. ingresso. Gea Gie. curatus est.
166, Ut idem puellam. intrare.
168, cubitu. ducens foras. Quenburg. Et ego. duorum.
P. 170, prandendum domum. proximum. Petri Apostoli.
172, Ut idem, Ut puerum. omnium. imponeret.
174, contritum, orando. silentio prætereundum arbitror. Heritbald. in Monasterio. quam præsens, quia præsens. internum judicem. adolescentiæ meæ tempore. canendique quidem. atque aptam. certamine abstineat. impetrare nequaquam.
176, circiter horam diei septimam. At ego. ad me revertens.
178, omnino cessare. dissolutam mei cranii. Domini. cum post præ. administrando Episcopatui. Episcopum. Monasterium suum.
180, ejus eadem. Cedualla. adjuvante. solutus est. consortio sociatus. sanctissimum corpus per longa locorum intervalla pio. etiam nomen referret: qui. scriptum est, ut.
182, albatum, ablutum. hospes. Cedual. anno ejus. Domino. in regnum Hii. relicto imperio. junioribus. locorum sanctorum.
184, corpora sunt. Ecclesiæ Anglorum. venientibus. claustro.
186, quodam. Aquilonare. quod Racwlfe. Wictredo et Suebbardo. Ordinatus est autem. Godwino. multiplici. Vicberct adierit. Germani.
188, Dani, Huni. Boructuarii. sunt etiam alii. lecto. deposuissem. voluntas est.
190, veracem. parando. paucos dies. expletas matutinas. cuiquam. aliquot diebus. in latus. tum ille quasi. illius Radhbedo. exterius.
P. 192, Wilbrord. Ewaldi. retentus est. Wilbrord. Radhbedo. quis. instructus.
194, super eos. utilitatis. nam hymnis. in novam. Rhenum. essent socii.
196, comperit, adducta. loco quo. perfundat. in Fresiam sint.
198, essent, illa—ille. ipseque. Bliththrude. Pippinus.
200, multiplicis. aliqua hic. erat autem. erat enim.
202, quæ eum. sibi ipsi. Narrabat enim. inquit. nimium omnia. deformium spirituum.
204, horrendæ visionis. profundum. ejusdem. qui mihi. subito. quæ animas. ipsa vero.
206, medio. viam.
208, inquiens, hoc. reversione. scelera sua quæ. pervenient. vero ille.
210, vicinia. abs te. illo esse. bonis operibus adornabat. viderat. in Monast—.
212, actibus tenet. hunc crebro. et usque. vel algida. immergendi se. dicerentque qui. salutis causa fuit.
214, verba et conversatio. fuit autem quidam. licet frequenter. Inter hæc. respondebat. ne forte exprobrarent. postea patuit, dæmoniaca. clamavit.
216, horrendorum. deferri. in eo tetris. est ipse. Verum dicis. in manibus cultra, — furcas. in mea viscera, moxque. ad invicem pervenient.
P. 220, sua diu. demersum, immersum. profundum. Caipham quoque. locum aspicio. pœnitentiam ageret. divisit Dominus lucem.
222, multosque.
224, navigavit itaque. erant dominio. errore correctos. errore habito correctos. suisque in Monasterio. multasque. susceptus, et libentius. multis utile.
226, in patriam. circumdata. humilis. Ingressus. ejus matre. ipsa infixo Domini corpore crucem Domini tulit argenteam.
228, excisum est. vero in.
230, Patriarcharum scripserit. Dominicæ Ascensionis. augusto. signatam. totaque. parte sunt fenestræ. Hebron. quid tum.
232, illis in. illius loci. Mambre etiam. passibus est. si quem. se qui. si quis. Eollam. Danielem. Heddi.
234, multa sint. oblatione. data est. defuncto Episcopatum.
236, Selacu. Ceolla. Reges. habitu vitam. sceptra regni. pervenit.
238, transigens. gerebat. id est, humilitatis. a Coætaneis. disposuit. cui notus erat, ejusque.
240, atque—perducere. retento. cœptum lintre navali iter. adoptivi haberet. observans. vero Uilfridus Romam. omnino proposuerat.
242, sex. Brunechilda. Brunhild. et illi. ut supra.
P. 244, Parisiaca civitate. veritatis instruens. fuisset Episcopatu. Catholicus cum.
246, Eboracensis. Coepiscopis. et conscriptione. post hæc veniens. ad veram Christi. scriptumque est. Cum enim.
248, ubi viderunt. advenerat. prolatus est. Episcopum. delatus est. influente dïe. aliquantum fabulari.
250, possessionum quæ. amicum amico. autem quarto Idus Octobris in Monasterio. positusque est. ut supra.
252, illo Epitaphium.
254, passionum. Cantorem. nomine Maban. quæ cognita. sua præmia. acciperet. destitit.
256, Institutionis. Pascha et tonsura.
258, petebat. mundi. id est, de statu. dicere potuit. homo mortalis. vel civibus. hoc mundum. et exemplis. additumque.
260, diem mensis. vespere. supputandas. fermentum in domibus vestris peribit.
262, die fecerunt Phase. separatum. additum. suam festi. porrigat. tota sola sacra.
264, hanc nunc. immolarent. orationum et. mensis hujus.
266, potuisset. adveniente vespera. quod nos recte. cum Dominicam. illum in exordio suo.
268, Aegyptiaca. utique.
270, epistola hæc. probavimus. vesperum. mense.
272, qui.
274, atque.
P. 276, volverint. totundit. Verum, si.
278, inferi. pecunia. non enim est. crebra ejus. Passione sua.
280, promto animo. exsufflet? Quæ aspectu. condemnandos. ad coronam vitæ. te tendere.
282, indicio sit. etiam facie. vultum. tunc cum. quidem conspectis. quantum profecisset. nec ad viam. concinunt.
284, surgens. tantummodo. observandam. omnino. et hanc. audivimus. et Monachi.
286, sæpe. coronæ perpetuæ. quæ noverat. quam minus.
288, vicesimo octavo. cognitione.
290, erat annus. Aldricum. novitatis. octavo. duo. Unus. alter. præsagi. unus, alter. faciem.
292, Ceoldwlfum. habituri. egit. Adwaldo.
294, Cymberct. quoque. Ecclesia, Acca. Et adridente. quæ ad—.
300, ab Incarnatione Domini.
302, fracta est. quadringentesimo nono. arcesiti. Julii. DLXII. pugnatum est. perceperunt. Gregorius Papa.
304, gentis. baptizata est. DCXLV. nunc. Penda. Penda Rex Merciorum occisus est. cum suis ad Scottos. cum Scottis reversus.
306, DCLXXVII. Nordanhymbrorum, obiit. Anno eodem Hlotheri Rex Cantuariorum obiit deest. DCXCIX. triginta annos. sex annos regnabat.
312, Brittanorum. Dei famulus.
314, ejectionem. dejectionem. reprobationem. iii. iv. viii. vi. Esdram. Epistolas vi. diversos; de sex.
P. 316, Israel una; de. prout ad sensum. vicerint, adnotare. adjunctum.
318, Te deprecor. tuæ sapientiæ, vel scientiæ. apparere.
323, Anno DCCXXXI. c. desunt. Anno ab Incarnatione Domini. factus. Cymbertus Episcopus Lindisfarorum obiit. XVIII. Anno eodem Tatuini Archiepiscopus, accepto ab Apostolica auctoritate Pallio, ordinavit Aluic et Sigfridum Episcopos. desunt Manuscripto Mori.
324, Cynewulfus.
325, Fritheberhtus.

DURATION OF THE KINGDOMS OF THE ANGLO-SAXON HEPTARCHY.

KENT. SUSSEX. WESSEX. ESSEX. EASTANGLIA. MERCIA. NORTHUMBERLAND, CONTAINING
BERNICIA. DEIRA.
455 Hengist founds the Kingdom of Kent.
491 Ælla founds the Kingdom of Sussex.
519 Cerdic founds the Kingdom of Wessex.
527 Erchenwin founds the Kingdom of Essex. Uffa founds the Kingdom of East Anglia.
547 Ida founds the Kingdom of Bernicia. Ælla founds the Kingdom of Deira.
587 Crida founds the Kingdom of Mercia.
588 Ceaulin, of Wessex, subdues Sussex.
589 Ethelfrid of Bernicia subdues Deira.
617 Edwin, the rightful heir, regains Deira, and obtains Bernicia also.
633 Eanfrid, son of Ethelfrid, becomes King of Bernicia on the death of Edwin. Osric, grandson of Ælla, becomes King of Deira on the death of Edwin.
634 Oswald, brother of Eanfrid, King of Bernicia and Deira.
643 Oswy, brother of Oswald, at first, on good terms with Oswin, King of Deira. Oswin, son of Osric, on Oswald’s death becomes King of Deira.
648 Ethelwalch restores the monarchy of Sussex.
651 Oswy dethrones and slays Oswin, and resumes possession of Deira.
662 Oswy bestows the tributary kingdom of Deira on his illegitimate son, Alfred.
670 Egfrid succeeds his father Oswy as King of Northumberland.
686 Cadwalla reconquers Sussex.
824 Egbert unites Kent and Essex to his dominions.
827 Northumberland submits to Egbert.
870 Edmund, King of East Anglia, is slain by the Danes.
875 Alfred finally conquers Mercia.
878 King Alfred by treaty grants to the Danish King, Guthrum, a tributary kingdom, consisting of Essex, East Anglia, and part of Mercia.
918 Edward the elder conquers East Anglia.

POSTSCRIPT.

It is hoped that the reader will excuse a few slight variations in some of the proper names, which have escaped detection: thus, Alfred is found for Alfrid, Ceadwalla for Cadwalla, c.

In the former volume, p. 20, l. 13, Stevenson has been inadvertently printed for Stapleton.

Besides the editions named in the former volume, it has been observed to the editor that several others have been named by Bibliographers. Of these, however, none, save the editio princeps, Eggerstein sive anno aut loco [Strasbourg], are of the slightest importance, and the principal reason for prefixing such a list was to show how much attention had been paid to Bede on the Continent, before his works were even in part printed in the country which he adorned by his talents.

The collations of ten or twelve MSS. will be given at a future period.

J. A. G.

William Stevens, Printer, Bell Yard, Temple Bar.