1Diligite justitiam, qui judicatis terram.
Sentite de Domino in bonitate,
et in simplicitate cordis quærite illum:
2quoniam invenitur ab his qui non tentant illum,
apparet autem eis qui fidem habent in illum.
3Perversæ enim cogitationes separant a Deo;
probata autem virtus corripit insipientes.
4Quoniam in malevolam animam non introibit sapientia,
nec habitabit in corpore subdito peccatis.
5Spiritus enim sanctus disciplinæ effugiet fictum,
et auferet se a cogitationibus quæ sunt sine intellectu,
et corripietur a superveniente iniquitate.
6Benignus est enim spiritus sapientiæ,
et non liberabit maledicum a labiis suis:
quoniam renum illius testis est Deus,
et cordis illius scrutator est verus,
et linguæ ejus auditor.
7Quoniam spiritus Domini replevit orbem terrarum,
et hoc quod continet omnia, scientiam habet vocis.
8Propter hoc qui loquitur iniqua non potest latere,
nec præteriet illum corripiens judicium.
9In cogitationibus enim impii interrogatio erit;
sermonum autem illius auditio ad Deum veniet,
ad correptionem iniquitatum illius.
10Quoniam auris zeli audit omnia,
et tumultus murmurationum non abscondetur.
11Custodite ergo vos a murmuratione quæ nihil prodest,
et a detractione parcite linguæ:
quoniam sermo obscurus in vacuum non ibit,
os autem quod mentitur occidit animam.
2Nolite zelare mortem in errore vitæ vestræ,
neque acquiratis perditionem in operibus manuum vestrarum.
13Quoniam Deus mortem non fecit,
nec lætatur in perditione vivorum.
14Creavit enim ut essent omnia,
et sanabiles fecit nationes orbis terrarum:
et non est in illis medicamentum exterminii,
nec inferorum regnum in terra.
15Justitia enim perpetua est, et immortalis.
16Impii autem manibus et verbis accersierunt illam,
et æstimantes illam amicam, defluxerunt;
et sponsiones posuerunt ad illam,
quoniam digni sunt qui sint ex parte illius.
1Dixerunt enim cogitantes apud se non recte:
Exiguum et cum tædio est tempus vitæ nostræ,
et non est refrigerium in fine hominis,
et non est qui agnitus sit reversus ab inferis.
2Quia ex nihilo nati sumus,
et post hoc erimus tamquam non fuerimus.
Quoniam fumus flatus est in naribus nostris,
et sermo scintilla ad commovendum cor nostrum:
3qua extincta, cinis erit corpus nostrum,
et spiritus diffundetur tamquam mollis aër;
et transibit vita nostra tamquam vestigium nubis,
et sicut nebula dissolvetur quæ fugata est a radiis solis,
et a calore illius aggravata.
4Et nomen nostrum oblivionem accipiet per tempus,
et nemo memoriam habebit operum nostrorum.
5Umbræ enim transitus est tempus nostrum,
et non est reversio finis nostri:
quoniam consignata est, et nemo revertitur.
6Venite ergo, et fruamur bonis quæ sunt,
et utamur creatura tamquam in juventute celeriter.
7Vino pretioso et unguentis nos impleamus,
et non prætereat nos flos temporis.
8Coronemus nos rosis antequam marcescant;
nullum pratum sit quod non pertranseat luxuria nostra:
9nemo nostrum exsors sit luxuriæ nostræ.
Ubique relinquamus signa lætitiæ,
quoniam hæc est pars nostra, et hæc est sors.
10Opprimamus pauperem justum, et non parcamus viduæ,
nec veterani revereamur canos multi temporis:
11sit autem fortitudo nostra lex justitiæ;
quod enim infirmum est, inutile invenitur.
12Circumveniamus ergo justum, quoniam inutilis est nobis,
et contrarius est operibus nostris,
et improperat nobis peccata legis,
et diffamat in nos peccata disciplinæ nostræ.
13Promittit se scientiam Dei habere,
et filium Dei se nominat.
14Factus est nobis in traductionem cogitationum nostrarum.
15Gravis est nobis etiam ad videndum,
quoniam dissimilis est aliis vita illius,
et immutatæ sunt viæ ejus.
16Tamquam nugaces æstimati sumus ab illo,
et abstinet se a viis nostris tamquam ab immunditiis,
et præfert novissima justorum,
et gloriatur patrem se habere Deum.
17Videamus ergo si sermones illius veri sint,
et tentemus quæ ventura sunt illi,
et sciemus quæ erunt novissima illius.
18Si enim est verus filius Dei, suscipiet illum,
et liberabit eum de manibus contrariorum.
19Contumelia et tormento interrogemus eum,
ut sciamus reverentiam ejus,
et probemus patientiam illius.
20Morte turpissima condemnemus eum;
erit enim ei respectus ex sermonibus illius.
21Hæc cogitaverunt, et erraverunt:
excæcavit enim illos malitia eorum.
22Et nescierunt sacramenta Dei:
neque mercedem speraverunt justitiæ,
nec judicaverunt honorem animarum sanctarum.
23Quoniam Deus creavit hominem inexterminabilem,
et ad imaginem similitudinis suæ fecit illum.
24Invidia autem diaboli mors introivit in orbem terrarum:
25imitantur autem illum qui sunt ex parte illius.
1Justorum autem animæ in manu Dei sunt,
et non tangent illos tormentum mortis.
2Visi sunt oculis insipientium mori,
et æstimata est afflictio exitus illorum,
3et quod a nobis est iter exterminium;
illi autem sunt in pace:
4etsi coram hominibus tormenta passi sunt,
spes illorum immortalitate plena est.
5In paucis vexati sunt, in multis bene disponentur,
quoniam Deus tentavit eos,
et invenit illos dignos se.
6Tamquam aurum in fornace probavit illos,
et quasi holocausti hostiam accepit illos,
et in tempore erit respectus illorum.
7Fulgebunt justi
et tamquam scintillæ in arundineto discurrent.
8Judicabunt nationes, et dominabuntur populis,
et regnabit Dominus illorum in perpetuum.
9Qui confidunt in illo intelligent veritatem,
et fideles in dilectione acquiescent illi,
quoniam donum et pax est electis ejus.
10Impii autem secundum quæ cogitaverunt
correptionem habebunt:
qui neglexerunt justum,
et a Domino recesserunt.
11Sapientiam enim et disciplinam qui abjicit infelix est:
et vacua est spes illorum,
et labores sine fructu,
et inutilia opera eorum.
12Mulieres eorum insensatæ sunt,
et nequissimi filii eorum.
13Maledicta creatura eorum, quoniam felix est sterilis;
et incoinquinata, quæ nescivit thorum in delicto,
habebit fructum in respectione animarum sanctarum;
14et spado qui non operatus est per manus suas iniquitatem,
nec cogitavit adversus Deum nequissima:
dabitur enim illi fidei donum electum,
et sors in templo Dei acceptissima.
15Bonorum enim laborum gloriosus est fructus,
et quæ non concidat radix sapientiæ.
16Filii autem adulterorum in inconsummatione erunt,
et ab iniquo thoro semen exterminabitur.
17Et si quidem longæ vitæ erunt, in nihilum computabuntur,
et sine honore erit novissima senectus illorum:
18et si celerius defuncti fuerint, non habebunt spem,
nec in die agnitionis allocutionem.
19Nationis enim iniquæ diræ sunt consummationes.
1O quam pulchra est casta generatio, cum claritate!
immortalis est enim memoria illius,
quoniam et apud Deum nota est, et apud homines.
2Cum præsens est, imitantur illam,
et desiderant eam cum se eduxerit;
et in perpetuum coronata triumphat,
incoinquinatorum certaminum præmium vincens.
3Multigena autem impiorum multitudo non erit utilis,
et spuria vitulamina non dabunt radices altas,
nec stabile firmamentum collocabunt.
4Etsi in ramis in tempore germinaverint,
infirmiter posita, a vento commovebuntur,
et a nimietate ventorum eradicabuntur.
5Confringentur enim rami inconsummati;
et fructus illorum inutiles et acerbi ad manducandum,
et ad nihilum apti.
6Ex iniquis enim somnis filii qui nascuntur,
testes sunt nequitiæ adversus parentes in interrogatione sua.
7Justus autem si morte præoccupatus fuerit,
in refrigerio erit;
8senectus enim venerabilis est non diuturna,
neque annorum numero computata:
cani autem sunt sensus hominis,
9et ætas senectutis vita immaculata.
10Placens Deo factus est dilectus,
et vivens inter peccatores translatus est.
11Raptus est, ne malitia mutaret intellectum ejus,
aut ne fictio deciperet animam illius.
12Fascinatio enim nugacitatis obscurat bona,
et inconstantia concupiscentiæ transvertit sensum sine malitia.
13Consummatus in brevi,
explevit tempora multa;
14placita enim erat Deo anima illius:
propter hoc properavit educere illum de medio iniquitatum.
Populi autem videntes, et non intelligentes,
nec ponentes in præcordiis talia,
15quoniam gratia Dei et misericordia est in sanctos ejus,
et respectus in electos illius.
16Condemnat autem justus mortuus vivos impios,
et juventus celerius consummata longam vitam injusti.
17Videbunt enim finem sapientis,
et non intelligent quid cogitaverit de illo Deus,
et quare munierit illum Dominus.
18Videbunt, et contemnent eum;
illos autem Dominus irridebit.
19Et erunt post hæc decidentes sine honore,
et in contumelia inter mortuos in perpetuum:
quoniam disrumpet illos inflatos sine voce,
et commovebit illos a fundamentis,
et usque ad supremum desolabuntur,
et erunt gementes, et memoria illorum peribit.
20Venient in cogitatione peccatorum suorum timidi,
et traducent illos ex adverso iniquitates ipsorum.
1Tunc stabunt justi in magna constantia
adversus eos qui se angustiaverunt,
et qui abstulerunt labores eorum.
2Videntes turbabuntur timore horribili,
et mirabuntur in subitatione insperatæ salutis;
3dicentes intra se, pœnitentiam agentes,
et præ angustia spiritus gementes:
Hi sunt quos habuimus aliquando in derisum,
et in similitudinem improperii.
4Nos insensati, vitam illorum æstimabamus insaniam,
et finem illorum sine honore;
5ecce quomodo computati sunt inter filios Dei,
et inter sanctos sors illorum est.
6Ergo erravimus a via veritatis,
et justitiæ lumen non luxit nobis,
et sol intelligentiæ non est ortus nobis.
7Lassati sumus in via iniquitatis et perditionis,
et ambulavimus vias difficiles:
viam autem Domini ignoravimus.
8Quid nobis profuit superbia?
aut divitiarum jactantia quid contulit nobis?
9Transierunt omnia illa tamquam umbra,
et tamquam nuntius percurrens,
10et tamquam navis quæ pertransit fluctuantem aquam,
cujus cum præterierit non est vestigium invenire,
neque semitam carinæ illius in fluctibus;
11aut tamquam avis quæ transvolat in aëre,
cujus nullum invenitur argumentum itineris,
sed tantum sonitus alarum verberans levem ventum,
et scindens per vim itineris aërem:
commotis alis transvolavit,
et post hoc nullum signum invenitur itineris illius;
12aut tamquam sagitta emissa in locum destinatum,
divisus aër continuo in se reclusus est,
ut ignoretur transitus illius:
13sic et nos nati continuo desivimus esse;
et virtutis quidem nullum signum valuimus ostendere,
in malignitate autem nostra consumpti sumus.
14Talia dixerunt in inferno hi qui peccaverunt:
15quoniam spes impii tamquam lanugo est quæ a vento tollitur,
et tamquam spuma gracilis quæ a procella dispergitur,
et tamquam fumus qui a vento diffusus est,
et tamquam memoria hospitis unius diei prætereuntis.
16Justi autem in perpetuum vivent,
et apud Dominum est merces eorum,
et cogitatio illorum apud Altissimum.
17Ideo accipient regnum decoris,
et diadema speciei de manu Domini:
quoniam dextera sua teget eos,
et brachio sancto suo defendet illos.
18Accipiet armaturam zelus illius,
et armabit creaturam ad ultionem inimicorum.
19Induet pro thorace justitiam,
et accipiet pro galea judicium certum;
20sumet scutum inexpugnabile æquitatem.
21Acuet autem duram iram in lanceam,
et pugnabit cum illo orbis terrarum contra insensatos.
22Ibunt directe emissiones fulgurum,
et tamquam a bene curvato arcu nubium exterminabuntur,
et ad certum locum insilient.
23Et a petrosa ira plenæ mittentur grandines;
excandescet in illos aqua maris,
et flumina concurrent duriter.
24Contra illos stabit spiritus virtutis,
et tamquam turbo venti dividet illos;
et ad eremum perducet omnem terram iniquitas illorum,
et malignitas evertet sedes potentium.
1Melior est sapientia quam vires,
et vir prudens quam fortis.
2Audite ergo, reges, et intelligite;
discite, judices finium terræ.
3Præbete aures, vos qui continetis multitudines,
et placetis vobis in turbis nationum.
4Quoniam data est a Domino potestas vobis,
et virtus ab Altissimo:
qui interrogabit opera vestra, et cogitationes scrutabitur.
5Quoniam cum essetis ministri regni illius,
non recte judicastis, nec custodistis legem justitiæ,
neque secundum voluntatem Dei ambulastis.
6Horrende et cito apparebit vobis,
quoniam judicium durissimum his qui præsunt fiet.
7Exiguo enim conceditur misericordia;
potentes autem potenter tormenta patientur.
8Non enim subtrahet personam cujusquam Deus,
nec verebitur magnitudinem ejus cujusquam,
quoniam pusillum et magnum ipse fecit,
et æqualiter cura est illi de omnibus.
9Fortioribus autem fortior instat cruciatio.
10Ad vos ergo, reges, sunt hi sermones mei:
ut discatis sapientiam, et non excidatis.
11Qui enim custodierint justa juste, justificabuntur;
et qui didicerint ista, invenient quid respondeant.
12Concupiscite ergo sermones meos;
diligite illos, et habebitis disciplinam.
13Clara est, et quæ numquam marcescit, sapientia:
et facile videtur ab his qui diligunt eam,
et invenitur ab his qui quærunt illam.
14Præoccupat qui se concupiscunt,
ut illis se prior ostendat.
15Qui de luce vigilaverit ad illam non laborabit;
assidentem enim illam foribus suis inveniet.
16Cogitare ergo de illa sensus est consummatus,
et qui vigilaverit propter illam cito securus erit.
17Quoniam dignos se ipsa circuit quærens,
et in viis ostendit se hilariter,
et in omni providentia occurrit illis.
18Initium enim illius verissima est disciplinæ concupiscentia.
19Cura ergo disciplinæ dilectio est,
et dilectio custodia legum illius est;
custoditio autem legum consummatio incorruptionis est;
20incorruptio autem facit esse proximum Deo.
21Concupiscentia itaque sapientiæ deducit ad regnum perpetuum.
22Si ergo delectamini sedibus et sceptris, o reges populi,
diligite sapientiam, ut in perpetuum regnetis:
23diligite lumen sapientiæ, omnes qui præestis populis.
4Quid est autem sapientia, et quemadmodum facta sit, referam,
et non abscondam a vobis sacramenta Dei:
sed ab initio nativitatis investigabo,
et ponam in lucem scientiam illius,
et non præteribo veritatem.
25Neque cum invidia tabescente iter habebo,
quoniam talis homo non erit particeps sapientiæ.
26Multitudo autem sapientium sanitas est orbis terrarum,
et rex sapiens stabilimentum populi est.
27Ergo accipite disciplinam per sermones meos,
et proderit vobis.
1Sum quidem et ego mortalis homo, similis omnibus,
et ex genere terreni illius qui prior factus est:
et in ventre matris figuratus sum caro;
2decem mensium tempore coagulatus sum in sanguine:
ex semine hominis, et delectamento somni conveniente.
3Et ego natus accepi communem aërem,
et in similiter factam decidi terram,
et primam vocem similem omnibus emisi plorans.
4In involumentis nutritus sum, et curis magnis:
5nemo enim ex regibus aliud habuit nativitatis initium.
6Unus ergo introitus est omnibus ad vitam,
et similis exitus.
7Propter hoc optavi, et datus est mihi sensus;
et invocavi, et venit in me spiritus sapientiæ:
8et præposui illam regnis et sedibus,
et divitias nihil esse duxi in comparatione illius.
9Nec comparavi illi lapidem pretiosum,
quoniam omne aurum in comparatione illius arena est exigua,
et tamquam lutum æstimabitur argentum in conspectu illius.
10Super salutem et speciem dilexi illam,
et proposui pro luce habere illam,
quoniam inextinguibile est lumen illius.
11Venerunt autem mihi omnia bona pariter cum illa,
et innumerabilis honestas per manus illius;
12et lætatus sum in omnibus,
quoniam antecedebat me ista sapientia,
et ignorabam quoniam horum omnium mater est.
13Quam sine fictione didici,
et sine invidia communico,
et honestatem illius non abscondo.
14Infinitus enim thesaurus est hominibus;
quo qui usi sunt, participes facti sunt amicitiæ Dei,
propter disciplinæ dona commendati.
15Mihi autem dedit Deus dicere ex sententia,
et præsumere digna horum quæ mihi dantur:
quoniam ipse sapientiæ dux est,
et sapientium emendator.
16In manu enim illius et nos et sermones nostri,
et omnis sapientia, et operum scientia, et disciplina.
17Ipse enim dedit mihi horum quæ sunt scientiam veram,
ut sciam dispositionem orbis terrarum, et virtutes elementorum,
18initium, et consummationem, et medietatem temporum,
vicissitudinum permutationes, et commutationes temporum,
19anni cursus, et stellarum dispositiones,
20naturas animalium, et iras bestiarum,
vim ventorum, et cogitationes hominum,
differentias virgultorum, et virtutes radicum.
21Et quæcumque sunt absconsa et improvisa didici:
omnium enim artifex docuit me sapientia.
2Est enim in illa spiritus intelligentiæ,
sanctus, unicus, multiplex, subtilis,
disertus, mobilis, incoinquinatus, certus,
suavis, amans bonum, acutus,
quem nihil vetat, benefaciens,
23humanus, benignus, stabilis, certus, securus,
omnem habens virtutem, omnia prospiciens,
et qui capiat omnes spiritus,
intelligibilis, mundus, subtilis.
24Omnibus enim mobilibus mobilior est sapientia:
attingit autem ubique propter suam munditiam.
25Vapor est enim virtutis Dei,
et emanatio quædam est claritatis omnipotentis Dei sincera,
et ideo nihil inquinatum in eam incurrit:
26candor est enim lucis æternæ,
et speculum sine macula Dei majestatis,
et imago bonitatis illius.
27Et cum sit una, omnia potest;
et in se permanens omnia innovat:
et per nationes in animas sanctas se transfert;
amicos Dei et prophetas constituit.
28Neminem enim diligit Deus,
nisi eum qui cum sapientia inhabitat.
29Est enim hæc speciosior sole,
et super omnem dispositionem stellarum:
luci comparata, invenitur prior.
30Illi enim succedit nox;
sapientiam autem non vincit malitia.
1Attingit ergo a fine usque ad finem fortiter,
et disponit omnia suaviter.
2Hanc amavi, et exquisivi a juventute mea,
et quæsivi sponsam mihi eam assumere,
et amator factus sum formæ illius.
3Generositatem illius glorificat,
contubernium habens Dei;
sed et omnium Dominus dilexit illam.
4Doctrix enim est disciplinæ Dei,
et electrix operum illius.
5Et si divitiæ appetuntur in vita,
quid sapientia locupletius quæ operatur omnia?
6Si autem sensus operatur,
quis horum quæ sunt magis quam illa est artifex?
7Et si justitiam quis diligit,
labores hujus magnas habent virtutes:
sobrietatem enim et prudentiam docet,
et justitiam, et virtutem,
quibus utilius nihil est in vita hominibus.
8Et si multitudinem scientiæ desiderat quis,
scit præterita, et de futuris æstimat;
scit versutias sermonum, et dissolutiones argumentorum;
signa et monstra scit antequam fiant,
et eventus temporum et sæculorum.
9Proposui ergo hanc adducere mihi ad convivendum,
sciens quoniam mecum communicabit de bonis,
et erit allocutio cogitationis et tædii mei.
10Habebo propter hanc claritatem ad turbas,
et honorem apud seniores juvenis;
11et acutus inveniar in judicio,
et in conspectu potentium admirabilis ero,
et facies principum mirabuntur me:
12tacentem me sustinebunt,
et loquentem me respicient,
et sermocinante me plura, manus ori suo imponent.
13Præterea habebo per hanc immortalitatem,
et memoriam æternam his qui post me futuri sunt relinquam.
14Disponam populos,
et nationes mihi erunt subditæ:
15timebunt me audientes reges horrendi.
In multitudine videbor bonus,
et in bello fortis.
16Intrans in domum meam, conquiescam cum illa:
non enim habet amaritudinem conversatio illius,
nec tædium convictus illius,
sed lætitiam et gaudium.
17Hæc cogitans apud me
et commemorans in corde meo,
quoniam immortalitas est in cognatione sapientiæ,
18et in amicitia illius delectatio bona,
et in operibus manuum illius honestas sine defectione,
et in certamine loquelæ illius sapientia,
et præclaritas in communicatione sermonum ipsius:
circuibam quærens, ut mihi illam assumerem.
19Puer autem eram ingeniosus,
et sortitus sum animam bonam.
20Et cum essem magis bonus,
veni ad corpus incoinquinatum.
21Et ut scivi quoniam aliter non possem esse continens, nisi Deus det;
et hoc ipsum erat sapientiæ, scire cujus esset hoc donum:
adii Dominum, et deprecatus sum illum,
et dixi ex totis præcordiis meis:
1Deus patrum meorum, et Domine misericordiæ,
qui fecisti omnia verbo tuo,
2et sapientia tua constituisti hominem,
ut dominaretur creaturæ quæ a te facta est,
3ut disponat orbem terrarum in æquitate et justitia,
et in directione cordis judicium judicet:
4da mihi sedium tuarum assistricem sapientiam,
et noli me reprobare a pueris tuis:
5quoniam servus tuus sum ego, et filius ancillæ tuæ;
homo infirmus, et exigui temporis,
et minor ad intellectum judicii et legum.
6Nam etsi quis erit consummatus inter filios hominum,
si ab illo abfuerit sapientia tua, in nihilum computabitur.
7Tu elegisti me regem populo tuo,
et judicem filiorum tuorum et filiarum:
8et dixisti me ædificare templum in monte sancto tuo,
et in civitate habitationis tuæ altare:
similitudinem tabernaculi sancti tui quod præparasti ab initio.
9Et tecum sapientia tua, quæ novit opera tua,
quæ et affuit tunc cum orbem terrarum faceres,
et sciebat quid esset placitum oculis tuis,
et quid directum in præceptis tuis.
10Mitte illam de cælis sanctis tuis,
et a sede magnitudinis tuæ,
ut mecum sit et mecum laboret,
ut sciam quid acceptum sit apud te:
11scit enim illa omnia, et intelligit,
et deducet me in operibus meis sobrie,
et custodiet me in sua potentia.
12Et erunt accepta opera mea,
et disponam populum tuum juste,
et ero dignus sedium patris mei.
13Quis enim hominum poterit scire consilium Dei?
aut quis poterit cogitare quid velit Deus?
14Cogitationes enim mortalium timidæ,
et incertæ providentiæ nostræ;
15corpus enim quod corrumpitur aggravat animam,
et terrena inhabitatio deprimit sensum multa cogitantem.
16Et difficile æstimamus quæ in terra sunt,
et quæ in prospectu sunt invenimus cum labore:
quæ autem in cælis sunt, quis investigabit?
17Sensum autem tuum, quis sciet, nisi tu dederis sapientiam,
et miseris spiritum sanctum tuum de altissimis,
18et sic correctæ sint semitæ eorum qui sunt in terris,
et quæ tibi placent didicerint homines?
19Nam per sapientiam sanati sunt
quicumque placuerunt tibi, Domine, a principio.
1Hæc illum qui primus formatus est a Deo patre orbis terrarum,
cum solus esset creatus, custodivit,
2et eduxit illum a delicto suo,
et dedit illi virtutem continendi omnia.
3Ab hac ut recessit injustus in ira sua,
per iram homicidii fraterni deperiit.
4Propter quem cum aqua deleret terram, sanavit iterum sapientia,
per contemptibile lignum justum gubernans.
5Hæc et in consensu nequitiæ, cum se nationes contulissent,
scivit justum, et conservavit sine querela Deo,
et in filii misericordia fortem custodivit.
6Hæc justum a pereuntibus impiis liberavit fugientem,
descendente igne in Pentapolim:
7quibus in testimonium nequitiæ
fumigabunda constat deserta terra,
et incerto tempore fructus habentes arbores:
et incredibilis animæ memoria stans figmentum salis.
8Sapientiam enim prætereuntes,
non tantum in hoc lapsi sunt ut ignorarent bona,
sed et insipientiæ suæ reliquerunt hominibus memoriam,
ut in his quæ peccaverunt nec latere potuissent.
9Sapientia autem hos qui se observant
a doloribus liberavit.
10Hæc profugum iræ fratris justum deduxit per vias rectas,
et ostendit illi regnum Dei,
et dedit illi scientiam sanctorum;
honestavit illum in laboribus,
et complevit labores illius.
11In fraude circumvenientium illum affuit illi,
et honestum fecit illum.
12Custodivit illum ab inimicis,
et a seductoribus tutavit illum:
et certamen forte dedit illi ut vinceret,
et sciret quoniam omnium potentior est sapientia.
13Hæc venditum justum non dereliquit,
sed a peccatoribus liberavit eum;
descenditque cum illo in foveam,
14et in vinculis non dereliquit illum,
donec afferret illi sceptrum regni,
et potentiam adversus eos qui eum deprimebant:
et mendaces ostendit qui maculaverunt illum,
et dedit illi claritatem æternam.
5Hæc populum justum et semen sine querela liberavit
a nationibus quæ illum deprimebant.
16Intravit in animam servi Dei,
et stetit contra reges horrendos in portentis et signis.
17Et reddidit justis mercedem laborum suorum,
et deduxit illos in via mirabili:
et fuit illis in velamento diei,
et in luce stellarum per noctem;
18transtulit illos per mare Rubrum,
et transvexit illos per aquam nimiam.
19Inimicos autem illorum demersit in mare,
et ab altitudine inferorum eduxit illos.
Ideo justi tulerunt spolia impiorum,
20et decantaverunt, Domine, nomen sanctum tuum,
et victricem manum tuam laudaverunt pariter:
21quoniam sapientia aperuit os mutorum,
et linguas infantium fecit disertas.
1Direxit opera eorum in manibus prophetæ sancti.
2Iter fecerunt per deserta quæ non habitabantur,
et in locis desertis fixerunt casas.
3Steterunt contra hostes,
et de inimicis se vindicaverunt.
4Sitierunt, et invocaverunt te,
et data est illis aqua de petra altissima,
et requies sitis de lapide duro.
5Per quæ enim pœnas passi sunt inimici illorum
a defectione potus sui,
et in eis cum abundarent filii Israël lætati sunt:
6per hæc, cum illis deessent, bene cum illis actum est.
7Nam pro fonte quidem sempiterni fluminis,
humanum sanguinem dedisti injustis.
8Qui cum minuerentur in traductione infantium occisorum,
dedisti illis abundantem aquam insperate,
9ostendens per sitim quæ tunc fuit,
quemadmodum tuos exaltares,
et adversarios illorum necares.
10Cum enim tentati sunt,
et quidem cum misericordia disciplinam accipientes,
scierunt quemadmodum cum ira judicati impii tormenta paterentur.
11Hos quidem tamquam pater monens probasti;
illos autem tamquam durus rex interrogans condemnasti.
12Absentes enim, et præsentes, similiter torquebantur.
13Duplex enim illos acceperat tædium et gemitus,
cum memoria præteritorum.
14Cum enim audirent per sua tormenta bene secum agi,
commemorati sunt Dominum, admirantes in finem exitus.
15Quem enim in expositione prava projectum deriserunt,
in finem eventus mirati sunt,
non similiter justis sitientes.
16Pro cogitationibus autem insensatis iniquitatis illorum,
quod quidam errantes colebant mutos serpentes
et bestias supervacuas,
immisisti illis multitudinem mutorum animalium in vindictam;
17ut scirent quia per quæ peccat quis, per hæc et torquetur.
18Non enim impossibilis erat omnipotens manus tua,
quæ creavit orbem terrarum ex materia invisa,
immittere illis multitudinem ursorum, aut audaces leones,
19aut novi generis ira plenas ignotas bestias,
aut vaporem ignium spirantes,
aut fumi odorem proferentes,
aut horrendas ab oculis scintillas emittentes;
20quarum non solum læsura poterat illos exterminare,
sed et aspectus per timorem occidere.
21Sed et sine his uno spiritu poterant occidi,
persecutionem passi ab ipsis factis suis,
et dispersi per spiritum virtutis tuæ:
sed omnia in mensura, et numero et pondere disposuisti.
22Multum enim valere, tibi soli supererat semper:
et virtuti brachii tui quis resistet?
23Quoniam tamquam momentum stateræ,
sic est ante te orbis terrarum,
et tamquam gutta roris antelucani quæ descendit in terram.
24Sed misereris omnium, quia omnia potes;
et dissimulas peccata hominum, propter pœnitentiam.
25Diligis enim omnia quæ sunt,
et nihil odisti eorum quæ fecisti;
nec enim odiens aliquid constituisti aut fecisti.
26Quomodo autem posset aliquid permanere, nisi tu voluisses?
aut quod a te vocatum non esset conservaretur?
27Parcis autem omnibus, quoniam tua sunt, Domine,
qui amas animas.
1O quam bonus et suavis est, Domine, spiritus tuus in omnibus!
2Ideoque eos qui exerrant partibus corripis,
et de quibus peccant admones et alloqueris,
ut relicta malitia credant in te, Domine.
3Illos enim antiquos inhabitatores terræ sanctæ tuæ,
quos exhorruisti,
4quoniam odibilia opera tibi faciebant
per medicamina et sacrificia injusta,
5et filiorum suorum necatores sine misericordia,
et comestores viscerum hominum,
et devoratores sanguinis a medio sacramento tuo,
6et auctores parentes animarum inauxiliatarum,
perdere voluisti per manus parentum nostrorum:
7ut dignam perciperent peregrinationem puerorum Dei,
quæ tibi omnium carior est terra.
8Sed et his tamquam hominibus pepercisti,
et misisti antecessores exercitus tui vespas,
ut illos paulatim exterminarent.
9Non quia impotens eras in bello subjicere impios justis,
aut bestiis sævis, aut verbo duro simul exterminare:
10sed partibus judicans,
dabas locum pœnitentiæ,
non ignorans quoniam nequam est natio eorum,
et naturalis malitia ipsorum,
et quoniam non poterat mutari cogitatio illorum in perpetuum.
11Semen enim erat maledictum ab initio;
nec timens aliquem, veniam dabas peccatis illorum.
12Quis enim dicet tibi: Quid fecisti?
aut quis stabit contra judicium tuum?
aut quis in conspectu tuo veniet vindex iniquorum hominum?
aut quis tibi imputabit, si perierint nationes quas tu fecisti?
13Non enim est alius deus quam tu,
cui cura est de omnibus,
ut ostendas quoniam non injuste judicas judicium.
14Neque rex, neque tyrannus in conspectu tuo inquirent
de his quos perdidisti.
15Cum ergo sis justus, juste omnia disponis;
ipsum quoque qui non debet puniri, condemnare,
exterum æstimas a tua virtute.
16Virtus enim tua justitiæ initium est,
et ob hoc quod Dominus es,
omnibus te parcere facis.
17Virtutem enim ostendis tu,
qui non crederis esse in virtute consummatus,
et horum qui te nesciunt audaciam traducis.
18Tu autem dominator virtutis, cum tranquillitate judicas,
et cum magna reverentia disponis nos:
subest enim tibi, cum volueris posse.
9Docuisti autem populum tuum per talia opera,
quoniam oportet justum esse et humanum;
et bonæ spei fecisti filios tuos,
quoniam judicans das locum in peccatis pœnitentiæ.
20Si enim inimicos servorum tuorum, et debitos morti,
cum tanta cruciasti attentione,
dans tempus et locum per quæ possent mutari a malitia:
21cum quanta diligentia judicasti filios tuos,
quorum parentibus juramenta et conventiones dedisti bonarum promissionum!
22Cum ergo das nobis disciplinam,
inimicos nostros multipliciter flagellas,
ut bonitatem tuam cogitemus judicantes,
et cum de nobis judicatur, speremus misericordiam tuam.
23Unde et illis qui in vita sua insensate et injuste vixerunt,
per hæc quæ coluerunt dedisti summa tormenta.
24Etenim in erroris via diutius erraverunt,
deos æstimantes hæc quæ in animalibus sunt supervacua,
infantium insensatorum more viventes.
25Propter hoc tamquam pueris insensatis judicium in derisum dedisti.
26Qui autem ludibriis et increpationibus non sunt correcti,
dignum Dei judicium experti sunt.
27In quibus enim patientes indignabantur
per hæc quos putabant deos,
in ipsis cum exterminarentur videntes,
illum quem olim negabant se nosse, verum Deum agnoverunt;
propter quod et finis condemnationis eorum venit super illos.
1Vani autem sunt omnes homines
in quibus non subest scientia Dei;
et de his quæ videntur bona,
non potuerunt intelligere eum qui est,
neque operibus attendentes agnoverunt quis esset artifex:
2sed aut ignem, aut spiritum, aut citatum aërem,
aut gyrum stellarum, aut nimiam aquam, aut solem et lunam,
rectores orbis terrarum deos putaverunt.
3Quorum si specie delectati, deos putaverunt,
sciant quanto his dominator eorum speciosior est:
speciei enim generator hæc omnia constituit.
4Aut si virtutem et opera eorum mirati sunt,
intelligant ab illis quoniam qui hæc fecit fortior est illis:
5a magnitudine enim speciei et creaturæ
cognoscibiliter poterit creator horum videri.
6Sed tamen adhuc in his minor est querela;
et hi enim fortasse errant,
Deum quærentes, et volentes invenire.
7Etenim cum in operibus illius conversentur inquirunt,
et persuasum habent quoniam bona sunt quæ videntur.
8Iterum autem nec his debet ignosci.
9Si enim tantum potuerunt scire
ut possent æstimare sæculum,
quomodo hujus Dominum non facilius invenerunt?
0Infelices autem sunt,
et inter mortuos spes illorum est,
qui appellaverunt deos opera manuum hominum:
aurum et argentum, artis inventionem,
et similitudines animalium, aut lapidem inutilem,
opus manus antiquæ.
11Aut si quis artifex faber de silva lignum rectum secuerit,
et hujus docte eradat omnem corticem,
et arte sua usus
diligenter fabricet vas utile in conversationem vitæ;
12reliquiis autem ejus operis
ad præparationem escæ abutatur,
13et reliquum horum quod ad nullos usus facit,
lignum curvum et vorticibus plenum
sculpat diligenter per vacuitatem suam,
et per scientiam suæ artis figuret illud,
et assimilet illud imagini hominis,
14aut alicui ex animalibus illud comparet:
perliniens rubrica, et rubicundum faciens fuco colorem illius,
et omnem maculam quæ in illo est perliniens;
15et faciat ei dignam habitationem,
et in pariete ponens illud,
et confirmans ferro
16ne forte cadat,
prospiciens illi:
sciens quoniam non potest adjuvare se:
imago enim est, et opus est illi adjutorium.
17Et de substantia sua, et de filiis suis,
et de nuptiis votum faciens inquirit:
non erubescit loqui cum illo qui sine anima est.
18Et pro sanitate quidem infirmum deprecatur,
et pro vita rogat mortuum,
et in adjutorium inutilem invocat.
19Et pro itinere petit ab eo qui ambulare non potest;
et de acquirendo, et de operando,
et de omnium rerum eventu,
petit ab eo qui in omnibus est inutilis.
1Iterum alius navigare cogitans,
et per feros fluctus iter facere incipiens,
ligno portante se, fragilius lignum invocat.
2Illud enim cupiditas acquirendi excogitavit,
et artifex sapientia fabricavit sua.
3Tua autem, Pater, providentia gubernat:
quoniam dedisti et in mari viam,
et inter fluctus semitam firmissimam,
4ostendens quoniam potens es ex omnibus salvare,
etiam si sine arte aliquis adeat mare.
5Sed ut non essent vacua sapientiæ tuæ opera,
propter hoc etiam et exiguo ligno credunt homines animas suas,
et transeuntes mare per ratem liberati sunt.
6Sed et ab initio cum perirent superbi gigantes,
spes orbis terrarum ad ratem confugiens,
remisit sæculo semen nativitatis quæ manu tua erat gubernata.
7Benedictum est enim lignum per quod fit justitia;
8per manus autem quod fit idolum,
maledictum est et ipsum, et qui fecit illud:
quia ille quidem operatus est,
illud autem cum esset fragile, deus cognominatus est.
9Similiter autem odio sunt Deo impius et impietas ejus;
10etenim quod factum est, cum illo qui fecit tormenta patietur.
11Propter hoc et in idolis nationum non erit respectus,
quoniam creaturæ Dei in odium factæ sunt,
et in tentationem animabus hominum,
et in muscipulam pedibus insipientium.
12Initium enim fornicationis est exquisitio idolorum,
et adinventio illorum corruptio vitæ est:
13neque enim erant ab initio,
neque erunt in perpetuum.
14Supervacuitas enim hominum hæc advenit in orbem terrarum,
et ideo brevis illorum finis est inventus.
5Acerbo enim luctu dolens pater,
cito sibi rapti filii fecit imaginem;
et illum qui tunc quasi homo mortuus fuerat,
nunc tamquam deum colere cœpit,
et constituit inter servos suos sacra et sacrificia.
16Deinde interveniente tempore, convalescente iniqua consuetudine,
hic error tamquam lex custoditus est,
et tyrannorum imperio colebantur figmenta.
17Et hos quos in palam homines honorare non poterant
propter hoc quod longe essent,
e longinquo figura eorum allata,
evidentem imaginem regis quem honorare volebant fecerunt,
ut illum qui aberat, tamquam præsentem colerent sua sollicitudine.
18Provexit autem ad horum culturam
et hos qui ignorabant artificis eximia diligentia.
19Ille enim, volens placere illi qui se assumpsit,
elaboravit arte sua ut similitudinem in melius figuraret.
20Multitudo autem hominum, abducta per speciem operis,
eum qui ante tempus tamquam homo honoratus fuerat,
nunc deum æstimaverunt.
21Et hæc fuit vitæ humanæ deceptio,
quoniam aut affectui aut regibus deservientes homines,
incommunicabile nomen lapidibus et lignis imposuerunt.
2Et non suffecerat errasse eos circa Dei scientiam,
sed et in magno viventes inscientiæ bello,
tot et tam magna mala pacem appellant.
23Aut enim filios suos sacrificantes,
aut obscura sacrificia facientes,
aut insaniæ plenas vigilias habentes,
24neque vitam, neque nuptias mundas jam custodiunt:
sed alius alium per invidiam occidit,
aut adulterans contristat,
25et omnia commista sunt: sanguis, homicidium,
furtum et fictio, corruptio et infidelitas,
turbatio et perjurium, tumultus bonorum,
26Dei immemoratio, animarum inquinatio,
nativitatis immutatio, nuptiarum inconstantia,
inordinatio mœchiæ et impudicitiæ.
27Infandorum enim idolorum cultura
omnis mali causa est, et initium et finis.
28Aut enim dum lætantur insaniunt,
aut certe vaticinantur falsa,
aut vivunt injuste, aut pejerant cito.
29Dum enim confidunt in idolis quæ sine anima sunt,
male jurantes noceri se non sperant.
30Utraque ergo illis evenient digne,
quoniam male senserunt de Deo, attendentes idolis,
et juraverunt injuste,
in dolo contemnentes justitiam.
31Non enim juratorum virtus,
sed peccantium pœna,
perambulat semper injustorum prævaricationem.
1Tu autem, Deus noster, suavis et verus es,
patiens, et in misericordia disponens omnia.
2Etenim si peccaverimus, tui sumus,
scientes magnitudinem tuam;
et si non peccaverimus,
scimus quoniam apud te sumus computati.
3Nosse enim te, consummata justitia est;
et scire justitiam et virtutem tuam, radix est immortalitatis.
4Non enim in errorem induxit nos
hominum malæ artis excogitatio,
nec umbra picturæ labor sine fructu,
effigies sculpta per varios colores:
5cujus aspectus insensato dat concupiscentiam,
et diligit mortuæ imaginis effigiem sine anima.
6Malorum amatores digni sunt qui spem habeant in talibus,
et qui faciunt illos, et qui diligunt, et qui colunt.
7Sed et figulus mollem terram premens,
laboriose fingit ad usus nostros unumquodque vas;
et de eodem luto fingit quæ munda sunt in usum vasa,
et similiter quæ his sunt contraria:
horum autem vasorum quis sit usus,
judex est figulus.
8Et cum labore vano deum fingit de eodem luto
ille qui paulo ante de terra factus fuerat,
et post pusillum reducit se unde acceptus est,
repetitus animæ debitum quam habebat.
9Sed cura est illi non quia laboraturus est,
nec quoniam brevis illi vita est:
sed concertatur aurificibus et argentariis;
sed et ærarios imitatur,
et gloriam præfert, quoniam res supervacuas fingit.
10Cinis est enim cor ejus,
et terra supervacua spes illius,
et luto vilior vita ejus:
11quoniam ignoravit qui se finxit,
et qui inspiravit illi animam quæ operatur,
et qui insufflavit ei spiritum vitalem.
12Sed et æstimaverunt ludum esse vitam nostram,
et conversationem vitæ compositam ad lucrum,
et oportere undecumque etiam ex malo acquirere.
13Hic enim scit se super omnes delinquere,
qui ex terræ materia fragilia vasa et sculptilia fingit.
14Omnes enim insipientes,
et infelices supra modum animæ superbi,
sunt inimici populi tui, et imperantes illi:
15quoniam omnia idola nationum deos æstimaverunt,
quibus neque oculorum usus est ad videndum,
neque nares ad percipiendum spiritum,
neque aures ad audiendum,
neque digiti manuum ad tractandum,
sed et pedes eorum pigri ad ambulandum.
16Homo enim fecit illos;
et qui spiritum mutuatus est, is finxit illos.
Nemo enim sibi similem homo poterit deum fingere.
17Cum enim sit mortalis, mortuum fingit manibus iniquis.
Melior enim est ipse his quos colit,
quia ipse quidem vixit, cum esset mortalis, illi autem numquam.
8Sed et animalia miserrima colunt;
insensata enim comparata his, illis sunt deteriora.
19Sed nec aspectu aliquis ex his animalibus bona potest conspicere:
effugerunt autem Dei laudem et benedictionem ejus.
1Propter hæc et per his similia passi sunt digne tormenta,
et per multitudinem bestiarum exterminati sunt.
2Pro quibus tormentis bene disposuisti populum tuum,
quibus dedisti concupiscentiam delectamenti sui novum saporem,
escam parans eis ortygometram:
3ut illi quidem, concupiscentes escam
propter ea quæ illis ostensa et missa sunt,
etiam a necessaria concupiscentia averterentur.
Hi autem in brevi inopes facti, novam gustaverunt escam.
4Oportebat enim illis sine excusatione quidem
supervenire interitum exercentibus tyrannidem;
his autem tantum ostendere
quemadmodum inimici eorum exterminabantur.
5Etenim cum illis supervenit sæva bestiarum ira,
morsibus perversorum colubrorum exterminabantur.
6Sed non in perpetuum ira tua permansit,
sed ad correptionem in brevi turbati sunt,
signum habentes salutis ad commemorationem mandati legis tuæ.
7Qui enim conversus est,
non per hoc quod videbat sanabatur,
sed per te, omnium salvatorem.
8In hoc autem ostendisti inimicis nostris
quia tu es qui liberas ab omni malo.
9Illos enim locustarum et muscarum occiderunt morsus,
et non est inventa sanitas animæ illorum,
quia digni erant ab hujuscemodi exterminari.
10Filios autem tuos nec draconum venenatorum vicerunt dentes:
misericordia enim tua adveniens sanabat illos.
11In memoria enim sermonum tuorum examinabantur,
et velociter salvabantur:
ne in altam incidentes oblivionem
non possent tuo uti adjutorio.
12Etenim neque herba, neque malagma sanavit eos:
sed tuus, Domine, sermo, qui sanat omnia.
13Tu es enim, Domine, qui vitæ et mortis habes potestatem,
et deducis ad portas mortis, et reducis.
14Homo autem occidit quidem per malitiam;
et cum exierit spiritus, non revertetur,
nec revocabit animam quæ recepta est.
15Sed tuam manum effugere impossibile est.
16Negantes enim te nosse impii,
per fortitudinem brachii tui flagellati sunt:
novis aquis, et grandinibus,
et pluviis persecutionem passi,
et per ignem consumpti.
17Quod enim mirabile erat, in aqua, quæ omnia extinguit,
plus ignis valebat:
vindex est enim orbis justorum.
18Quodam enim tempore mansuetabatur ignis,
ne comburerentur quæ ad impios missa erant animalia,
sed ut ipsi videntes scirent
quoniam Dei judicio patiuntur persecutionem.
19Et quodam tempore in aqua
supra virtutem ignis exardescebat undique,
ut iniquæ terræ nationem exterminaret.
20Pro quibus angelorum esca nutrivisti populum tuum,
et paratum panem de cælo præstitisti illis sine labore,
omne delectamentum in se habentem,
et omnis saporis suavitatem.
21Substantia enim tua dulcedinem tuam,
quam in filios habes, ostendebat;
et deserviens uniuscujusque voluntati,
ad quod quisque volebat convertebatur.
22Nix autem et glacies sustinebant vim ignis, et non tabescebant:
ut scirent quoniam fructus inimicorum exterminabat
ignis ardens in grandine et pluvia coruscans;
23hic autem iterum ut nutrirentur justi,
etiam suæ virtutis oblitus est.
24Creatura enim tibi factori deserviens,
exardescit in tormentum adversus injustos,
et lenior fit ad benefaciendum pro his qui in te confidunt.
25Propter hoc et tunc in omnia transfigurata,
omnium nutrici gratiæ tuæ deserviebat,
ad voluntatem eorum qui a te desiderabant:
26ut scirent filii tui quos dilexisti, Domine,
quoniam non nativitatis fructus pascunt homines,
sed sermo tuus hos qui in te crediderint conservat.
27Quod enim ab igne non poterat exterminari,
statim ab exiguo radio solis calefactum tabescebat:
28ut notum omnibus esset
quoniam oportet prævenire solem ad benedictionem tuam,
et ad ortum lucis te adorare.
29Ingrati enim spes tamquam hibernalis glacies tabescet,
et disperiet tamquam aqua supervacua.
1Magna sunt enim judicia tua, Domine,
et inenarrabilia verba tua:
propter hoc indisciplinatæ animæ erraverunt.
2Dum enim persuasum habent iniqui
posse dominari nationi sanctæ,
vinculis tenebrarum et longæ noctis compediti,
inclusi sub tectis,
fugitivi perpetuæ providentiæ jacuerunt.
3Et dum putant se latere in obscuris peccatis,
tenebroso oblivionis velamento dispersi sunt,
paventes horrende,
et cum admiratione nimia perturbati.
4Neque enim quæ continebat illos spelunca sine timore custodiebat,
quoniam sonitus descendens perturbabat illos,
et personæ tristes illis apparentes pavorem illis præstabant.
5Et ignis quidem nulla vis poterat illis lumen præbere,
nec siderum limpidæ flammæ
illuminare poterant illam noctem horrendam.
6Apparebat autem illis subitaneus ignis, timore plenus;
et timore perculsi illius quæ non videbatur faciei,
æstimabant deteriora esse quæ videbantur.
7Et magicæ artis appositi erant derisus,
et sapientiæ gloriæ correptio cum contumelia.
8Illi enim qui promittebant
timores et perturbationes expellere se ab anima languente,
hi cum derisu pleni timore languebant.
9Nam etsi nihil illos ex monstris perturbabat,
transitu animalium et serpentium sibilatione commoti,
tremebundi peribant,
et aërem quem nulla ratione quis effugere posset, negantes se videre.
10Cum sit enim timida nequitia,
dat testimonium condemnationis:
semper enim præsumit sæva,
perturbata conscientia:
11nihil enim est timor nisi proditio cogitationis auxiliorum.
12Et dum ab intus minor est exspectatio,
majorem computat inscientiam ejus causæ,
de qua tormentum præstat.
13Illi autem qui impotentem vere noctem,
et ab infimis et ab altissimis inferis supervenientem,
eumdem somnum dormientes,
14aliquando monstrorum exagitabantur timore,
aliquando animæ deficiebant traductione:
subitaneus enim illis et insperatus timor supervenerat.
15Deinde si quisquam ex illis decidisset,
custodiebatur in carcere sine ferro reclusus.
16Si enim rusticus quis erat, aut pastor,
aut agri laborum operarius præoccupatus esset,
ineffugibilem sustinebat necessitatem;
17una enim catena tenebrarum omnes erant colligati.
Sive spiritus sibilans,
aut inter spissos arborum ramos avium sonus suavis,
aut vis aquæ decurrentis nimium,
18aut sonus validus præcipitatarum petrarum,
aut ludentium animalium cursus invisus,
aut mugientium valida bestiarum vox,
aut resonans de altissimis montibus echo:
deficientes faciebant illos præ timore.
19Omnis enim orbis terrarum limpido illuminabatur lumine,
et non impeditis operibus continebatur.
20Solis autem illis superposita erat gravis nox,
imago tenebrarum quæ superventura illis erat:
ipsi ergo sibi erant graviores tenebris.
1Sanctis autem tuis maxima erat lux,
et horum quidem vocem audiebant, sed figuram non videbant.
Et quia non et ipsi eadem passi erant, magnificabant te;
2et qui ante læsi erant, quia non lædebantur, gratias agebant,
et ut esset differentia, donum petebant.
3Propter quod ignis ardentem columnam
ducem habuerunt ignotæ viæ,
et solem sine læsura boni hospitii præstitisti.
4Digni quidem illi carere luce,
et pati carcerem tenebrarum,
qui inclusos custodiebant filios tuos,
per quos incipiebat incorruptum legis lumen sæculo dari.
5Cum cogitarent justorum occidere infantes,
et uno exposito filio et liberato,
in traductionem illorum, multitudinem filiorum abstulisti,
et pariter illos perdidisti in aqua valida.
6Illa enim nox ante cognita est a patribus nostris,
ut vere scientes quibus juramentis crediderunt,
animæquiores essent.
7Suscepta est autem a populo tuo sanitas quidem justorum,
injustorum autem exterminatio.
8Sicut enim læsisti adversarios,
sic et nos provocans magnificasti.
9Absconse enim sacrificabant justi pueri bonorum,
et justitiæ legem in concordia disposuerunt;
similiter et bona et mala recepturos justos,
patrum jam decantantes laudes.
10Resonabat autem inconveniens inimicorum vox,
et flebilis audiebatur planctus ploratorum infantium.
11Simili autem pœna servus cum domino afflictus est,
et popularis homo regi similia passus.
12Similiter ergo omnes, uno nomine mortis,
mortuos habebant innumerabiles:
nec enim ad sepeliendum vivi sufficiebant,
quoniam uno momento quæ erat præclarior
natio illorum exterminata est.
13De omnibus enim non credentes, propter veneficia;
tunc vero primum cum fuit exterminium primogenitorum,
spoponderunt populum Dei esse.
14Cum enim quietum silentium contineret omnia,
et nox in suo cursu medium iter haberet,
15omnipotens sermo tuus de cælo, a regalibus sedibus,
durus debellator in mediam exterminii terram prosilivit,
16gladius acutus insimulatum imperium tuum portans:
et stans, replevit omnia morte,
et usque ad cælum attingebat stans in terra.
17Tunc continuo visus somniorum malorum turbaverunt illos,
et timores supervenerunt insperati.
18Et alius alibi projectus semivivus,
propter quam moriebatur causam demonstrabat mortis.
19Visiones enim quæ illos turbaverunt hæc præmonebant,
ne inscii quare mala patiebantur perirent.
20Tetigit autem tunc et justos tentatio mortis,
et commotio in eremo facta est multitudinis:
sed non diu permansit ira tua.
21Prosperans enim homo sine querela deprecari pro populis,
proferens servitutis suæ scutum,
orationem et per incensum deprecationem allegans,
restitit iræ, et finem imposuit necessitati,
ostendens quoniam tuus est famulus.
22Vicit autem turbas non in virtute corporis,
nec armaturæ potentia:
sed verbo illum qui se vexabat subjecit,
juramenta parentum et testamentum commemorans.
23Cum enim jam acervatim cecidissent super alterutrum mortui,
interstitit, et amputavit impetum,
et divisit illam quæ ad vivos ducebat viam.
24In veste enim poderis quam habebat, totus erat orbis terrarum;
et parentum magnalia in quatuor ordinibus lapidum erant sculpta,
et magnificentia tua in diademate capitis illius sculpta erat.
25His autem cessit qui exterminabat, et hæc extimuit:
erat enim sola tentatio iræ sufficiens.
1Impiis autem usque in novissimum
sine misericordia ira supervenit.
Præsciebat enim et futura illorum:
2quoniam cum ipsi permisissent ut se educerent,
et cum magna sollicitudine præmisissent illos,
consequebantur illos, pœnitentia acti.
3Adhuc enim inter manus habentes luctum,
et deplorantes ad monumenta mortuorum,
aliam sibi assumpserunt cogitationem inscientiæ,
et quos rogantes projecerant,
hos tamquam fugitivos persequebantur.
4Ducebat enim illos ad hunc finem digna necessitas;
et horum quæ acciderant commemorationem amittebant,
ut quæ deerant tormentis repleret punitio:
5et populus quidem tuus mirabiliter transiret,
illi autem novam mortem invenirent.
6Omnis enim creatura ad suum genus ab initio refigurabatur,
deserviens tuis præceptis,
ut pueri tui custodirentur illæsi.
7Nam nubes castra eorum obumbrabat,
et ex aqua quæ ante erat, terra arida apparuit,
et in mari Rubro via sine impedimento,
et campus germinans de profundo nimio:
8per quem omnis natio transivit quæ tegebatur tua manu,
videntes tua mirabilia et monstra.
9Tamquam enim equi depaverunt escam,
et tamquam agni exsultaverunt,
magnificantes te, Domine, qui liberasti illos.
10Memores enim erant adhuc eorum
quæ in incolatu illorum facta fuerant:
quemadmodum pro natione animalium eduxit terra muscas,
et pro piscibus eructavit fluvius multitudinem ranarum.
11Novissime autem viderunt novam creaturam avium,
cum, adducti concupiscentia, postulaverunt escas epulationis.
12In allocutione enim desiderii ascendit illis de mari ortygometra:
et vexationes peccatoribus supervenerunt,
non sine illis quæ ante facta erant argumentis per vim fulminum:
juste enim patiebantur secundum suas nequitias.
3Etenim detestabiliorem inhospitalitatem instituerunt:
alii quidem ignotos non recipiebant advenas;
alii autem bonos hospites in servitutem redigebant.
14Et non solum hæc, sed et alius quidam respectus illorum erat,
quoniam inviti recipiebant extraneos.
15Qui autem cum lætitia receperunt hos
qui eisdem usi erant justitiis,
sævissimis afflixerunt doloribus.
16Percussi sunt autem cæcitate:
sicut illi in foribus justi,
cum subitaneis cooperti essent tenebris,
unusquisque transitum ostii sui quærebat.
17In se enim elementa dum convertuntur,
sicut in organo qualitatis sonus immutatur,
et omnia suum sonum custodiunt:
unde æstimari ex ipso visu certo potest.
18Agrestia enim in aquatica convertebantur,
et quæcumque erant natantia, in terram transibant.
19Ignis in aqua valebat supra suam virtutem,
et aqua extinguentis naturæ obliviscebatur.
20Flammæ e contrario corruptibilium animalium
non vexaverunt carnes coambulantium,
nec dissolvebant illam, quæ facile dissolvebatur sicut glacies, bonam escam.
In omnibus enim magnificasti populum tuum, Domine,
et honorasti, et non despexisti,
in omni tempore et in omni loco assistens eis.