(186) I. PVLTES. 1. Pultes Iulianae sic coquuntur: alicam purgatam infundis, coques, facies ut ferveat. cum ferbuerit, oleum mittis, cum spissaverit, lias diligenter. adicies cerebella duo cocta et selibram pulpae quasi ad isicia liatae, cum cerebellis teres et in caccabum mittis. teres piper, ligusticum, feniculi semen, suffundis liquamen et vinum modice, mittis in caccabum supra cerebella et pulpam. ubi satis ferbuerit, cum iure misces. ex hoc paulatim alicam condies, et ad trullam permisces et lias. ut quasi sucus videatur. | 5 1, 1 fere idem praeceptum redit 5 1, 4 | alica purgata EV | lias Sch, ligas EV | liate sic EV | ferbuerit Hum, fuerit EV cf. p. 36, 14 | lias sic EV | |
(187) 2 Pultes cum iure oenococti: pultes oenococti iure condies, copadia, similam sive alicam coctam hoc iure condies, et cum copadiis porcinis apponis aenococti iure conditis. | oenococti EV, oenogari cocti Tor | pultes bene (beno V) cocti EV, pultes oenogari bene (bene om. Hum) cocti | oeno cocti EV, oenogari cocti Hum; cf. 8 7, 11. 16 Exc. §21 Petron. 47, 10. 74, 4 | |
(188) 3 Pultes tractogalatae: lactis sextarium et aquae modicum mittes in caccabo novo et lento igni ferveat. tres orbiculos tractae siccas et confringis et partibus in lac summittis. ne uratur, aquam miscendo agitabis. cum cocta fuerit, ut est, super agninam mittis. | tractogalatae Hum, tractogal{e,} EV, cf. 6 9, 13 | mittes V, -is E | sorbiculos EV | agitabis ς, sagittabis EV | agninam Gi, ignem EV, inguen Sch | |
(189) ex melle et musteis cum lacte similiter facies, salem et oleum minus mittis. | ex melle et Gi, melle ex EV | |
(185) 4 Pultes: alicam purgatam infundis, coques. cum ferbuerit, oleum mittis. cum spissaverit, adicies cerebella duo cocta et selibram pulpae quasi ad isicia liatae, cum cerebellis teres et in caccabum mittes. teres piper, ligusticum, feniculi semen, suffundis liquamen et meri modicum, et mittis in caccabum supra cerebella et pulpam. ubi satis ferbuerit, cum iure misces. ex hoc paulatim alicam condies, et lias ut quasi sucus videatur. | alicam E, alicã (virgula erasa) V | dum EV | liate sic EV | ferbuerit Hum, fuerit EV, cf. p. 35, 23 | misces V1 -is V2E | et lias p. 35, 24, sed us EV hic | |
(190) 1 II. LENTICVLA. 1. Lenticula ex sfondylis [sive fondilis]: accipies caccabum mundum, <mittes, coques>. adicies in mortarium piper, cuminum, semen coriandri, mentae, rutae, puleium, fricabis, suffundis acetum, adicies mel, liquamen et defritum, aceto temperabis, reexinanies in caccabo. sfondylos elixatos teres et mittis ut ferveant. cum bene ferbuerint, obligas. adicies in boletari oleum viride. | ex fondilos siue fondilis (post ex erasa s in E) EV | mittes coques add. Hum | inmortarium V, imor- E | menta EV | pulei EV, at cf. l. 27 et p. 37, 5 | spyondilos EV | ferbuerint V, -it E | uiridem EV | |
(191) 2 Lenticulam de castaneis: accipies caccabum novum, et castaneas purgatas diligenter mittis. adicies aquam et nitrum modice, facies ut coquatur. cum coquitur, mittis in mortario piper, cuminum, semen coriandri, mentae, rutae, laseris radicem, puleium, fricabis. suffundis acetum, <adicies> mel, liquamen, aceto temperabis, et super castaneas coctas refundis. adicies oleum, facies ut ferveat. cum bene ferbuerit, tudiclabis [ut in mortario teres]. gustas: si quid deest, addes. cum in boletar miseris, addes oleum viride. | de castaneis bis scriptum in EV | coquitur V, -atur E | mentae E, mentã V | adicies add. Gi | tudiclabis Hum (cf. Varro Men. 287 Cels. 4, 25, 6 Marcell. med. 14, 44 Plin. med. p. 104, 1. 6), tutunclabis EV, turundabis Sch; cf. p. 38, 26 | ut (sic EV)—teres ut glossema inclusit Vo | gustas V, guttas E | addes V, -is E | |
(192) 3 Aliter lenticulam: coquis. cum despumaverit, porrum et coriandrum viride supermittis. <teres> coriandri semen, puleium, laseris radicem, semen mentae et rutae, suffundis acetum, adicies mel, liquamine, aceto, defrito temperabis, adicies oleum, agitabis. si quid opus fuerit, mittis. amulo obligas, insuper oleum viride mittis, piper aspargis et inferes. | uiridem EV | despumaveris EV, at cf. l. 10. p. 38, 5. 39, 5. 22. 28 | teres add. Gi | mel P, melle EV | uiridem EV | |
(193) 1 III. PISA. 1. Pisam coques. cum despumaverit, porrum, coriandrum et cuminum supra mittis. teres piper, ligusticum, [careum hoc est caravita] careum, anethum, ocimum viride, suffundis liquamen, vino et liquamine temperabis, facies ut ferveat cum ferbuerit, agitabis. si quid defuerit, mittis et inferes. | Pisa. pisum EV | careum hoc est carauita (sic V, caruitam E) careum EV, glossema eiecit Sch | ocymum uiridem EV | |
(194) 2 Pisam farsilem: <pisam> coques. cui oleum mittis. <accipies> abdomen, et mittis in caccabum liquamen et porrum capitatum, coriandrum viride. imponis ut coquatur. isicia minuta facies quadrata, et coques simul turdos vel aucellas vel de pullo concisa et cerebella prope cocta cum iuscello coques. Lucanicas assas, petasonem elixas, porros ex aqua coques, nucleorum heminam frigis. teres piper, ligusticum, origanum, zingiber, ius abdominis fundis, lias. angularem accipies, qui versari potest, et omentis tegis. oleo perfundis, deinde nucleos aspargis et supra pisam mittis ut tegas fundum angularis, et sic componis supra petasonis pulpas, porros, Lucanicas concisas. iterum pisam supermittis. item alternis aptabis obsonia, quousque impleatur angularis. novissime pisam mittis, ut intus omnia contineat. coques in furno vel lento igni imponis, ut ducat ad se deorsum. ova dura facies, vitella eicies, in mortario mittis cum pipere albo, nucleis, melle, vino candido et liquamine modico. teres et mittis in vas ut ferveat. cum ferbuerit, pisam mittis in lancem, et hoc iure perfundis. hoc ius candidum appellatur | pisam add. Gi | accipies add. Vo | concisa Sch, conciso V, deconciso E | porros Hum, porro EV | gingiber E, geng- V | qui versari Baseggio, conuersari (cou- V) EV | perfundis Gi, prof- EV | et Hum, ut EV | pisadmittis EV | liquamines (s erasa) E | hoc ius E, ocius V | |
(195) 3 Pisam Indicam: pisam coques. cum despumaverit, porrum et coriandrum concidis et mittis in caccabum ut ferveat et accipies sepias minutas, sic quomodo sunt cum atramento suo, ut simul coquantur. adicies oleum, liquamen et vinum, fasciculum porri et coriandri. facies ut coquantur. cum coctum fuerit, teres piper, ligusticum, origanum, carei modicum, suffundis ius de suo sibi, vino et passo temperabis sepias minutatim concidis et in pisam mittis. piper asparges <et inferes. | Pisum (-am V) Indicum pisum EV | pisum EV | asparges V, -gis E | et inferes add. Gi | |
(196) 4 Aliter:> pisam coques, agitabis et mittis in frigidam. cum refrigeraverit, denuo agitabis. concidis cepam minutatim et albamentum ovi, oleo et sale condies, aceti modicum adicies. in boletari vitellum ovi cocti colas, insuper oleum viride mittis et inferes. | Aliter add. Gi | pisum V, ipsum E | denuo Vo, deinde EV; cf. p. 50, 24. 53, 13. 62, 10 | oui{n.}oleo E | boletari Hum, boletam EV | uiridem EV | |
(197) 5 Pisam Vitellianam sive fabam: pisam coques, lias. teres piper, ligusticum, zingiber, et super condimenta mittis vitella ovorum, quae dura coxeris, mellis unc. III, liquamen, vinum et acetum. haec omnia mittis in caccabum et condimenta quae trivisti. adiecto oleo ponis ut ferveat. condies pisam, lias, si aspera fuerit. mel mittis et inferes. | uitellianam EV, uitellinam ς | gingiber E, geng- V | III E, III teres V | uinum ex uirium E | acetum E, aceta V condi///menta (erasae men; -ta corr. ex tum?) E, condimentum V | quae EV, quod ς | mel Tor, melle EV | |
(198) 6 Aliter pisam sive fabam: ubi despumaverit, teres mel, liquamen, caroenum, cuminum, rutam, apii semen, oleum et vinum. tudiclabis. cum pipere trito et cum isiciis inferes. | pisa siue faba EV | dispumauerit EV | tudiculabis Hum, tutunclabis EV, turundabis Sch; cf. p. 37, 1 | |
(199) 7 Aliter pisam sive fabam: despumatam subtrito lasere Parthico, liquamine et caroeno condies. oleum modice superfundis et inferes. | lasare EV | liquamine P, -men EV | |
(200) 8 Pisam adulteram versatilem: coques pisam. cerebella vel aucellas vel turdos exossatos a pectore. Lucanicas, iecinera, gigeria pullorum in caccabum mittis, liquamen, oleum. fasciculos porri capitati, coriandrum viride concidis, et cum cerebellis coques. teres piper, ligusticum et liquamen. | adulteram (d ex 1) E | cerebellam EV | pec///tore (erasae ca) E | gizeria EV | fascilos E | porri corr. in -o E | |
(201) 9 Pisam sive fabam Vitellianam: pisam sive fabam coques. cum despumaverit, mittis porrum, coriandrum et flores malvarum. dum coquitur, teres piper, ligusticum, origanum, feniculi semen, suffundis liquamen et vinum, <mittis> in caccabum, adicies oleum. cum ferbuerit, agitas. oleum viride insuper mittis et inferes. | {f.}{e.}fabam coques E | mittis add. Gi | uiridem EV | |
(202) 1 IV. CONCHICLA. 1. <Conchiclam> cum faba: coques. teres piper, ligusticum, cuminum, coriandrum viride, suffundis liquamen, vino et liquamine temperabis, mittis in caccabum, adicies oleum. lento igni ferveat et inferes. | Concicla EV, et semper conci- deinceps | <conchiclam> add. Vo | liquamine Hum, liquamen in ea EV | |
(203) 2 Conchiclam Apicianam: accipies Cumanam mundam, ubi coques pisam, cui mittis Lucanicas concisas, isiciola porcina, pulpas, petasonem. teres piper, ligusticum, origanum, anethum, cepam siccam, coriandrum viride, suffundis liquamen, vino et liquamine temperabis. mittis in Cumanam, cui adicies oleum, pungis ubique, ut combibat oleum. igni lento coques ita ut ferveat et inferes. | pisum EV | petasonem EV, -nis Sch ex p. 37, 26 | ut combibat Hum, et cum bibat EV cf. v. 30 | |
(204) 3 Conchiclam de pisa simplici: pisam coques. cum despumaverit, fasciculum porri et coriandri mittis. dum coquitur teres piper, ligusticum, origanum, fasciculum, de suo sibi fricabis, suffundis <liquamen, vino et> liquamine temperabis, mittis <in Cumanam>. super adicies oleum, et lento igni ferveat, et inferes. | dispumauerit E | coandri E | origani P, at cf. p. 29, 10 | liquamen vino et add. Hum ex v. 29; cf. add. | in cumanam Gi, in caccabum add. Hum; cf. p. 40, 1 | |
(205) 4 Conchicla Commodiana: pisam coques. cum despumaverit, teres piper, ligusticum, anethum, cepam siccam, suffundis liquamen, vino et liquamine temperabis. mittis in caccabum ut combibat. deinde ova quattuor solves, in sextarium pisae mittis, agitas, mittis in Cumanam, ad ignem ponis, ut ducat, et inferes. | dispumauerit (-rit in loco adraso) E | cum bibat V, bibat E, cf. v. 20 | Deinde E2V, Dein E1 | cumana EV | |
(206) 5 Aliter conchiclam sic facies: concidis pullum minutatim, liquamine, oleo et vino ferveat. concidis cepam, coriandrum minutum, cerebella enervata, mittes in eundem pullum. cum coctus fuerit, levas et exossas. concides minutatim cepam et coriandrum, colas ibi pisam coctam non conditam. accipies conchiclarem, pro modo componis varie. deinde teres piper, cuminum, suffundis ius de suo sibi. item in mortario ova duo dissolves, temperas, ius de suo sibi suffundis pisae integre elixae, vel nucleis adornabis, et lento igni fervere facies et inferes. | concidis E2V, condis E1 | cepa EV | eneruatas EV | levas Sch, lauas EV | mortario (-io ex -ia) E | nuncleis E | |
(207) 6 Aliter conchiclatus pullus vel porcellus: exossas pullum a pectore, femora eius iungis in porrectum, surculo alligas, et impensam [concicla farsilis] paras. et farcies alternis pisam lotam, cerebella, Lucanicas et cetera. teres <piper>, ligusticum, origanum et zingiber, liquamen suffundis, passo et vino temperabis. facies ut ferveat, et, cum ferbuerit, mittis modice. et impensam cum condieris, alternis in pullo componis, omento tegis et in operculo deponis et in furnum mittis, ut coquantur paulatim, et inferes. | concicla conciclatus EV, conchicla farsilis sive conchiclatus Hum cf. v. 14 | exossas Hum, exossatus EV | inpensam concicla farsilis paras EV; glossema eiecit Sch, titulo praefixerat Hum | piper add. V3, om. EV1 | gingiber EV | impensam Sch, ipsam EV, pisam Hum | cum condieris E2V, cum dieris E1 | coquantur sic EV | |
(208) 1 V. TISANAM ET ALICAM. 1. Alicam vel sucum tisanae sic facies: tisanam vel alicam lavando fricas, quam ante diem infundis. Imponis supra ignem. cum bullierit, mittis olei satis et anethi modicum fasciculum, cepam siccam, satureiam et coloefium, ut ibi coquantur. propter sucum mittis coriandrum viride et salem simul tritum et facies ut ferveat. cum bene ferbuerit, tollis fasciculum et transferes in alterum caccabum tisanam, sic ne fundum tangat propter combusturam. lias bene et colas in caccabo super acronem coloefium. teres piper, ligusticum, pulei aridi modicum, cuminum silfi frictum, ut bene tegatur. suffundis mel, acetum, defritum, liquamen, refundis in caccabum super coloefium acronem. facies ut ferveat super ignem lentum. | cf. 4 4, 1 p. 33, 5-17 | cum] ueldum cum EV (i. cum ss. uel dum); ex p. 33, 7 calidum. cum Hum | coloefium cf. p. 33, 9, coleuium E2V, coleuinum E1 | alterum E, -ro V | ligas bene et colas EV | acronem colouium (-inum E1) EV | silfi p. 33, 15, sil EV hic | super Gi, sed EV et hic et p. 33, 16 | coloefrim EV cf. p. 33, 17 | |
(209) 2 Aliter tisanam: infundis cicer, lenticulam pisam, defricas tisanam et cum leguminibus elixas. ubi bene bullierit, olei satis mittis et super viridia concidis porrum, coriandrum, anethum, feniculum, <betam, malvam cauliculum> mollem. haec viridia minutatim concisa in caccabum mittis. cauliculos elixas et teres feniculi semen satis, origanum, silfi, ligusticum. postquam triveris, liquamine temperas et super legumina refundis. agitas. cauliculorum minutas super concidis. | idem praeceptum p. 33, 18 seqq. | elix///as (erasai) E | betam maluam culiculum molle EV p. 33, 22, omiserunt hic | haec EV hic, et p. 33, 22 | uiridla E1 ut vid. | minutatim Hum utrubique, minuta EV p. 33, 22, mina hic | coliculos EV, item col- v. 11 | silfi EV et hic et p. 33, 24, silfi piper ς | agitas EV hic, iagites EV p. 33, 25 | minutas sic EV et hic et p. 33, 26 | |
(210) VI. FABACIAE VIRIDES ET BAIANAE. 1. Fabaciae virides ex liquamine, oleo, coriandro viridi, cumino et porro conciso coctae inferuntur. | baianae E, baganae V, cf. capitula | conciso V, concis E | |
2 Aliter: fabaciae frictae ex liquamine inferuntur. | |
3 Aliter: fabaciae ex sinapi trito, melle, nucleis, ruta, cumino et aceto inferuntur. | et Hum, ex EV | |
4 Baianas elixas minutatim concidis. ruta, apio viridi, porro, aceto, oleo, liquamine, caroeno vel passo modico inferes. | apio V, opio E | |
(211) VII. FAENVM GRAECVM. Faenum graecum ex liquamine oleo et vino. | |
1 VIII. FASEOLI ET CICER. l. Faseoli virides et cicer ex sale, cumino, oleo et mero modico inferuntur. | faseoli (-li ex -les) uirides E | |
2 Aliter faseolus sive cicer: frictos ex oenogaro et pipere gustabis. et elixati, sumpto semine cum ovis, in patella feniculo viridi, pipere, liquamine et caroeno modico pro salso inferuntur, vel simpliciter, ut solet. | fasiolus E | elixatis (eax- E1) EV ouis EV, lobis Hum (lobois) vocabulo apud Romanos inaudito | uiride EV | pipere et Hum, piper et EV | simpliciter V, simpliter E | ut Tor, et EV | |
(212) I. IN STRVTHIONE. 1. In struthione elixo: piper, mentam, cuminum assum, apii semen, dactylos vel caryotas, mel, acetum, passum, liquamen et oleum modice et in caccabo facies ut bulliat. amulo obligas, et sic partes struthionis in lance perfundis, et desuper piper aspargis si autem in condituram coquere volueris, alicam addis. | IN STRVTIONE V, IN STRVCTIONE E, post (item l. 6. 8) struti- EV | menta EV | lance V, lace E | conditurã V, -rum corr. in -ram E | |
2 Aliter <in> struthione elixo: piper, ligusticum, thymum aut satureiam, mel, sinape, acetum, liquamen et oleum. | in om. EV | sinaper (r erasa) E | |
(213) 1 II. IN GRVE VEL ANATE PERDICE TVRTVRE PALVMBO COLVMBO ET DIVERSIS AVIBVS. 1. Gruem vel anatem lavas et ornas et includis in olla. adicies aquam, salem, anethum, dimidia coctura decoques, dum obduretur, levas et iterum in caccabum mittis cum oleo et liquamine, cum fasciculo origani et coriandri. prope cocturam defritum modice mittis, ut coloret. teres piper, ligusticum, cuminum, coriandrum, laseris radicem, rutam, caroenum, mel, suffundis ius de suo sibi, aceto temperas. in caccabo reexinanies ut calefiat, amulo obligabis. imponis in lance et ius perfundis. | 12 columbo V, om. E | et ornas Gi, uel ornas EV, ornas Hum | leuas V, lauas E | coloret V, coleret E | |
(214) 2 In grue <vel> in anate vel in pullo: piper, cepam siccam, ligusticum, cuminum, apii semen, pruna [uel] Damascena enucleata, mulsum, acetumi liquamen, defritum, oleum et coques gruem. | grue vel in] grue in EV, grue uel ς | cepam V, capam E | cumiminum E | pruna Hum, pruna uel EV, cf. 10 2, 1 | mulsum Gi, mustum EV cf. 10 2, 1 | grue EV | |
(215) cum coquis, caput eius aqua quam non contingat, sed sit foris ab aqua. cum cocta fuerit, de sabano calido involves gruem et caput eius trahe: cum nervis sequetur, ut pulpae vel ossa remaneant; cum nervis enim manducare non potes. | aqua quam non contingat (non tingat V) EV; quam non i 'quam minime' | ab aqua (aquã V) EV | sauano EV | ut pulpe (-pe ex -be) E, ut in pulpe V | potest V, po{s.}test E; cf. p. 50, 20 | |
(216) 3 Gruem vel anatem ex rapis: lavas, ornas et in olla elixabis cum aqua, sale et anetho dimidia coctura. rapas coque, ut exbromari possint. levabis de olla, et iterum lavabis, et in caccabum mittis anatem cum oleo et liquamine et fasciculo porri et coriandri. rapam lotam et minutatim concisam desuper mittis, facies ut coquatur. modica coctura mittis defritum ut coloret. ius tale parabis: piper, cuminum, coriandrum, laseris radicem, suffundis acetum et ius de suo sibi, reexinanies super anatem ut ferveat. cum ferbuerit, amulo obligabis, et super rapas adicies. piper aspargis et adponis. | elixabis P, exiliabis EV | leuabis de V, lauabis de E | modica EV, media Sch | |
(217) 4 Aliter in gruem vel anatem elixam: piper, ligusticum, cuminum, coriandrum siccum, mentam, origanum, nucleos, caryotam, liquamen, oleum, mel, sinape et vinum. | grue E | elixam E, in elixam V | piper ligusticum E, ligusticum piper V | |
(218) 5 Aliter gruem vel anatem assam: eas de hoc iure perfundis: teres piper, ligusticum, origanum, liquamen, mel, aceti modicum et olei. ferveat bene. mittis amulum et supra ius rotulas cucurbitae elixae vel colocasiae ut bulliant. si sunt, et ungellas coques et iecinera pullorum. in boletari piper minutum aspargis et inferes. | assam Hum, assas EV | colocasiae E, colocas V | ungellas Sch, ungellae EV | iecinera V, iociner{e.}a | E boletari V, -rio E | |
(219) 6 Aliter in grue vel anate elixa: piper, ligusticum, apii semen, erucam vel coriandrum, mentam, caryotam, mel, acetum, liquamen, defritum et sinape. idem facies et si in caccabo assas. | elixa V, alixa E | erucam E, -ca V | uel ς, et EV | coriandri EV | mentam E, -a V | facies P, faciet EV | |
(220) 1 III. IN PERDICE ET ATTAGENA ET IN TVRTVRE ELIXIS. 1. <In perdice>: piper, ligusticum, apii semen, mentam, myrtae bacas vel uvam passam, mel, vinum, acetum, liquamen et oleum. uteris frigido. | perd ic///{e,} (erasa r vel i) E | attagena V, adtagen{e.}a E | in perdice add. Vo | mirtae Sch, mirtam et EV | mel Hum, uel EV | |
(221) 2 <Aliter> perdicem: cum pluma sua elixabis et madefactam depilabis. [perdices coctura]. occisa perdix potest ex iure coqui, ne indurescat; si † dierum fuerit, elixa coqui debet. | Aliter add. Gi | 29 elixabis Hum, elixas (-ias E) ibi EV; vide tamen an ibi sit pro deinde ut p. 40, 6 et et delendum | perdices EV, perdic{~e} P; glossam marginalem agnovit Brandt; cf. Sitz.-Ber. p. 23 s. | ne E, ñ V | dierum EV, dura P, latet aliud | |
(222) 3 In perdice et attagena et in turture: piper, ligusticum mentam, rutae semen, liquamen, merum et oleum. calefacies. | |
(223) 1 IV. IN PALVMBIS COLVMBIS [auibus in altile et in fenicoptero]. 1. In assis: piper, ligusticum, coriandrum, careum, cepam siccam, mentam, ovi vitellum, caryotam, mel, acetum, liquamen, oleum et vinum. | palumbus E | auibus—fenicoptero delevit Sch; illud altile videtur ortum ex p. 45, 11 aliter avem vel ex p. 45, 9 altiliorem | |
(224) 2 Aliter <in> elixis: piper, careum, apii semen, petroselinum, condimenta moretaria, caryotam, mel, acetum, vinum, oleum et sinape. | in P, om. EV | condimenta Hum, -tam E, -t{~u} V | moretaria E, mortaria V | |
(225) 3 Aliter: piper, ligusticum, petroselinum, apii semen, rutam, nucleos, caryotam, mel, acetum, liquamen, sinape et oleum modice. | Aliter E2V, Alite E1 | |
(226) 4 Aliter: Piper, ligusticum, laser vivum, suffundis liquamen, vino et liquamine temperabis, et mittis super columbum vel palumbum. pipere aspersum inferes. | laser uiuum E, laserum uinum V, cf. 46, 13. 25 exc. Salm. §25, Niedermann ad Marcell. med. p. 157, 29 | liquamen E, -ine V | piper EV | |
(227) 1 V. IVS IN DIVERSIS AVIBVS. 1. Piper, cuminum frictum, ligusticum, mentam, uvam passam enucleatam aut Damascena, mel modice. vino myrteo temperabis, aceto, liquamine et oleo. calefacies et agitabis apio et satureia. | damascena E, -nã V | myrtheo Hum, myrto EV | liquamine E, -men V et satureia E2V, om. E1 | |
(228) 2 Aliter ius in avibus: piper, petroselinum, ligusticum mentam siccam, cneci flos, vino suffundis, adicies Ponticam vel amygdala tosta, mel modicum <cum> vino et aceto, liquamine temperabis. oleum in pultarium super ius mittis, calefacies, ius agitabis apio viridi et nepeta. incaraxas et perfundis. | cneci flores Sch, eneci flos EV quod videtur pro indeclinabili vel pro neutro in usu fuisse, cf. aeris flos Marcell. med. ed. Niedermann p. 297 II | cum add. Gi | api///o E uiridi V, -de ex -do vel -d& E | |
(229) 3 Ius candidum in avem elixam: piper, ligusticum, cuminum, apii semen, Ponticam vel amygdala tosta vel nuces depellatas, mel modicum, liquamen, acetum et oleum. | amigdalam tostam EV | depelatas V, depilatas E | |
(230) 4 Ius viride in avibus: piper, careum, spicam. Indicam, cuminum, folium, condimenta viridia omne genus, dactylum, mel, acetum, vinum modice, liquamen et oleum. | spica indica EV | |
(231) 5 Ius candidum in ansere elixo: piper, careum, cuminum, apii semen, thymum, cepam, laseris radicem, nucleos tostos, mel, acetum, liquamen et oleum. | |
(232) 6 Ad aves hircosas omni genere: piper, ligusticum, thymum, mentam aridam, calvam, caryotam, mel, acetum, vinum, liquamen, oleum, defritum, sinape. avem sapidiorem et altiliorem facies et ei pinguedinem servabis, si eam farina oleo subacta contextam in furnum miseris. | genere Sch, gere EV | mentã V, menta E | altiliorem Sch, altiorem EV dubito an probe | farina oleo subacta Hum, farinam oleo subactam EV | |
(233) 7 Aliter avem: in ventrem eius fractas olivas novas mittis et consutam sic elixabis. deinde coctas olivas eximes. | eximens EV | |
(234) 1 VI. IN PHOENICOPTERO. 1. Phoenicopterum eliberas, lavas, ornas, includis in caccabum, adicies aquam, salem, anethum et aceti modicum, dimidia coctura alligas fasciculum porri et coriandri, et coquatur. prope cocturam defritum mittis, coloras. adicies in mortarium piper, cuminum, coriandrum, laseris radicem, mentam, rutam, fricabis, suffundis acetum, adicies caryotam, ius de suo sibi perfundis. reexinanies in eundem caccabum, amulo obligas, ius perfundis et inferes. idem facies et in psittaco. | fenicoptero. fenicopterum EV | eliberas EV, elixabis α, elixas Hum | et coquatur Sch, ut c. EV | psittato EV | |
(235) 2 Aliter: assas avem, teres piper, ligusticum, apii semen, sesamum frictum, petroselinum, mentam, cepam siccam, caryotam; melle, vino, liquamine, aceto, oleo et defrito temperabis. | cepã V, capem E | |
(236) VII. AVES OMNES NE LIQVESCANT: cum plumis elixare omnibus melius erit. prius tamen exenterantur per guttur vel a navi † as sublata. | elixare Gi, elixate EV, -to Sch | vel a navi (sic Baseggio) ac sub latera Gi, uel in abias sublata EV, vel in ambigas sublatae Hum; cf. p. 46, 10. 24 | |
(237) VIII. <IN ANSERE.> Anserem elixum calidum ex iure frigido Apiciano: teres piper, ligusticum, coriandri semen, mentam, rutam, refundis liquamen et oleum modice, temperas. anserem elixum ferventem sabano mundo exsiccabis, ius perfundis et inferes. | IN ANSERE add. Vo | ex α, et EV | liquãm V, -men ex -mine E1 | |
(238) 1 IX. <IN PVLLO.> 1. In pullo elixo ius crudum: adicies in mortarium anethi semen, mentam siccam, laseris radicem, suffundis acetum, adicies caryotam, refundis liquamen, sinapis modicum et oleo <et> defrito temperas et sic mittis. | IN PVLLO add. Vo | fortasse ex 7 6, 13, praecepto simillimo post mortarium addendum piper et v. 3 mel ante liquamen | oleo et Vo ex 7 6, 13 p. 52, 30, oleum EV | |
(239) pullum anethatum mellis modico <et> liquamine temperabis. levas pullum coctum et sabano mundo siccas, caraxas et ius scissuris infundis, ut combibat, et cum combiberit, assabis et suo sibi iure penitus tangis. pipere aspersum inferes. | a pullum anetatum novum praeceptum ordiuntur EV, vide an recte; totum sic constituit Hum: mittis <in> pullum anetatum (scil. ius ante descriptum). <Aliter pullus>. Mellis modice eqs. | modico et Vo, modice EV | levas Sch, lauas EV | conuiuat et c{~u} conuiuerit (uiuerit om. con E) EV | penitus tangis Vo, pertangis Hum, pinnis tongis (ton{=}gis E) EV | pipere E, pip V | |
(240) 2 Pullum Parthicum: pullum aperies a navi et in quadrato ornas. teres piper, ligusticum, carei modicum; suffunde liquamen; vino temperas. componis in Cumana pullum et condituram super pullum facies. laser [et] vivum in tepida dissolvis, et in pullum mittis simul, et coques. pipere aspersum inferes. | particum E, parti{~u} V | suffunde sic EV | vivum Vo, et uinum EV cf. p. 44, 14 | in tepida Baseggio, interidas EV | piper EV | |
(241) 3 Pullum oxyzomum: olei acetabulum maius, <laseris> satis modice, liquaminis acetabulum minus, aceti acetabulum perquam minus, piperis scripulos sex, petroselini scripulum, porri fasciculum. | oxizomum EV | olei V, oleum E | maiorem EV | laseris satis Gi, satis EV | minorem EV | scripulos E, -lis V | petrosilenum (-lin-E) EV | scriptulum EV | porros EV | |
(242) 4 Pullum Numidicum: pullum curas, elixas, lavas, lasere ac pipere <aspergis> et assas. teres piper, cuminum, coriandri semen, laseris radicem, rutam, caryotam, nucleos, suffundis acetum, mel, liquamen et oleum, temperabis. cum ferbuerit, amulo obligas, pullum perfundis, piper aspergis et inferes. | numidicum E, -dum V | lasere ac pipere aspergis et Gi, laseras piper et EV, lasere et pipere aspersum Hum | |
(243) 5 Pullum laseratum: pullum aperies a navi, lavabis, ornabis et <in> Cumana ponis. teres piper, ligusticum, laser vivum, suffundis liquamen, vino et liquamine temperabis, et mittis pullo. coctus si fuerit, pipere aspersum inferes. | laseratum E, rasseratum V | aperies a navi Hum, asperges anabi EV in P, om. EV | laser uiuum sic EV, cf. ad p. 44, 14 | pullo Sch, pullum EV | piper EV | |
(244) 6 Pullum paroptum: laseris modicum, piperis scripulos sex, olei acetabulum, liquaminis acetabulum, petroselini modice. | paroptum sic EV | |
(245) 7 Pullum elixum ex iure suo: teres piper, cuminum, thymi modicum, feniculi semen, mentam, rutam, laseris radicem, suffundis acetum, adicies caryotam et teres; melle, aceto, liquamine et oleo temperabis <et in> pullum refrigeratum et siccatum mittis; quem perfusum inferes | et α, ex EV et in add. Vo | a pullum nova sectio orditur in EV | siccatum mittis Hum, mittis siccatum EV | |
(246) 8 Pullum elixum cum cucurbitis elixis: iure supra scripto, addito sinapi, perfundis et inferes. | sinape perfundis Hum, sinape piper fundis EV | |
(247) 9 Pullum elixum cum colocasiis elixis: supra scripto iure perfundis et inferes. <idem> facis et in elixum cum olivis columbadibus.... | cologasiis EV | idem facis Vo, facit EV | elixum cum Hum, elixam et in EV | columbadibus Hum, columbaribus (-bir E) EV; post hoc verbum lacunam indicavit Vo, deest praecepti initium cf. p. 48, 16. 53, 10 | |
(248) 10 non valde, ita ut laxamentum habeat, ne dissiliat dum coquitur in olla, submissus in sportella. cum bullierit, frequenter levas et ponis ne dissiliat. | ollam et sportellam EV | levas Sch, lauas EV | |
(249) 11 Pullus Vardanus: pullum coques iure hoc: liquamine, oleo, vino, <cui mittis> fasciculum porri, coriandri, satureiae. cum coctus fuerit, teres piper, nucleos, <adicies liquaminis> cyathos duos et ius de suo sibi suffundis et fasciculos proicies. lacte temperas, et reexinanies mortarium supra pullum, ut ferveat. obligas eundem albamentis ovorum tritis, ponis in lance et iure supra scripto perfundis. hoc ius candidum appellatur. | uardanus EV, Varianus Hum, cf. Sitz.-Ber. p. 34, 1 | cui mittis add. Gi | satureie P, -reia EV | adicies liquaminis add. Gi | lacte Hum, lac EV | mortarium Sch, inmortarium EV | ut EV, et Sch | tritis EV, tribus Sch | candidum V, item, sed altera d a man. 2 in loco adraso E | |
(250) 12 Pullum Frontonianum: pullum praedura, condies liquamine, oleo mixto, cui mittis fasciculum anethi, porri, satureiae et coriandri viridis, et coques. ubi coctus fuerit, levabis eum, in lance defrito perunges, piper aspargis et inferes. | frontonianum E2V, frotito- E1 | satureie P, -reia EV | levabis Hum, lauabis EV, item p. 48, 2. | |
(251) 13 Pullus tractogalatus: pullum coques liquamine, oleo, vino, cui mittis fasciculum coriandri, cepam. deinde, cum coctus fuerit, levabis eum de iure suo et mittis in caccabum novum lac et salem modicum, mel et aquae minimum, id est tertiam partem. ponis ad ignem lentum ut tepescat, tractum confringis et mittis paulatim, assidue agitas, ne uratur. pullum illic mittis integrum vel carptum, versabis in lancem, perfundis ius tale: piper ligusticum, origanum, suffundis mel et defritum modicum, et ius de suo sibi, temperas. in caccabulo facies ut bulliat. cum bullierit, amulo obligas et inferes. | oleo E, oleum V | aqu{e,} minimum E, aquã eminimum V, aquae eminam α | carptum Hum, cariotum EV | lancem Brandt, lance quem EV | defrito EV | |
(252) 14 Pullus farsilis: pullum sicuti liquaminatum a cervice expedies. teres piper, ligusticum, zingiber, pulpam caesam, alicam elixam, teres cerebellum ex iure coctum, ova confringis et commisces, ut unum corpus efficias. liquamine temperas et oleum modice mittis, piper integrum, nucleos abundanter. fac impensam et imples pullum vel porcellum, ita ut laxamentum habeat. (253) similiter in capo facies. ossibus eiectis coques. |
farsilis Hum, fusilis EV | sicuti liquaminatum Brandt, sicut ilique cuminat{~u} EV, sic ne aliquid in eo remaneat Hum, sic ut aliquae pulpae in eo remaneant Gi ex p. 63, 27; breviter sicut aliqui cuminatum To; cf. p. 63, 27 | gingiber E, geng- V | pulpam P, pulpem EV | aliquam EV | commiscis EV | abundanter E, -tes V | capo α, capso EV | |
(254) 15 Pullus leucozomus: accipies pullum et ornas ut supra. aperies illum a pectore. accipiat aquam et oleum Hispanum abundans. agitatur ut ex se amulet et humorem consumat. postea, cum coctus fuerit, quodcumque porro remanserit inde levas. piper aspargis et inferes. | titulum Pullus leucozomus (leocozomus E, leocezumus V), qui in EV abiit post | pectore, suo loco restituit Baseggio | spanum EV | amulet Baseggio, ambulet EV | porro P, porri EV | leuas V, leues E | |
(258) 1 I. VVLVAE STERILES, CALLVM, LIBELLI, COTICVLAE ET VNGELLAE. 1. Vulvae steriles: lasere Cyrenaico vel Parthico, aceto et liquamine temperato appones. |
coticule E, co///ticule (erasa c vel t) V | ungellae E, ungulae V | laser (lasare Sch) uuluas et apices politeles liber VII cirenaicum sic EV, in E verba uuluas—VII expuncta sunt | cirenaicum uel parthicum (partic{~u} V) EV | |
2 In vulva [et] sterili: piper, apii semen, mentam siccam, laseris radicem, mel, acetum et liquamen. | et sterile EV | ment{e.}m (a supra {e.}) E | |
3 Vulvae [et] steriles: pipere et liquamine, cum lasere Parthico apponis. | et steriles EV | piper et EV | cum E, om. V | lasere E, laceri V | |
4 Vulvae steriles: pipere, liquamine et condito modico apponis. | steriles V, {e.}{t.} steriles E | pipere E, pip V | |
(259) 5 Callum, libelli, coticulae, ungellae: cum pipere, liquamine, lasere apponis. | libelli sic EV hic et in indice: ferculum potest a forma convoluta nomen habuisse | coticulae E, cocticule V, videtur forma vulgaris pro costiculae | ungelle EV | cum pipere E, pip V | |
(260) 6 Vulvam ut tostam facias, in cantabro involve et postea in muriam mitte et sic coque. | facias α facies EV cf. p. 53, 16 | muria EV | |
(261) 1 II. SVMEN. 1. Sumen elixas, de cannis surclas, sale aspargis et in furnum mittis vel in craticulam. subassas. teres piper, ligusticum, liquamen, mero et passo <temperabis>. amulo obligas et sumen perfundis. | craticulam E, grat- V, item p. 50, 3 et saepius | temperabis add. Gi | |
(262) 2 Sumen plenum: teritur piper, careum, echinus salsus. consuitur et sic coquitur. manducatur cum allece <et> sinapi. | hecinus EV | consuitur Hum, quo suitur EV | cummaleco (c{~u}ma- V) sinape EV | |
(263) 1 III. FICATVM. 1. In ficato oenogarum: piper, thymum, ligusticum, liquamen, vinum modice, oleum. | tim{~u} V, timu E | |
(264) 2 Aliter: ficatum praecidis ad cannam, infundis in liquamine. <teres> piper, ligusticum, bacas lauri duas. involves in omento et in craticula assas et inferes. | ad V, ut E cf. p. 35, 24 ad trullam | teres add. Gi | aucmento sic EV; cf. omento p. 22, 8. 53, 22. 57, 4 Athen. 3, p. 106E tô kaloumenô epiplô | |
(265) 1 IV. OFELLAE. 1. Ofellas Ostienses: [in ofillam] designas ofellas in cute, ita ut cutis sic remaneat. teres piper, ligusticum, anethum, cuminum, silfium, bacam lauri unam, suffundis liquamen, fricas, in angularem refundis simul cum ofellis. ubi requieverint in condimentis biduo vel triduo, promis, surclas decussatim, et in furnum mittis. cum coxeris, ofellas, quas designaveras, separabis et teres piper, ligusticum, suffundis liquamen et passum modicum, ut dulce fiat. cum ferbuerit, ius amulo obligas. ofellas satias et inferes. | ostienses Hum, otienses EV | in ofillam EV, del. Baseggio; cave legas in ovilla | designas Hum, -ans EV | silfium sic EV | obellis EV | requieuerint P, -rit EV | promis Sch, ponis EV | |
(266) 2 Ofellas Apicianas: ofellas exossas, in rotundum complicas, surclas, ad furnum admoves. postea praeduras, levas et, <ut> humorem exspuant, in craticula igni lento exsiccabis, ita ne urantur. teres piper, ligusticum, cyperi, cuminum; liquamine et passo temperabis. cum hoc iure ofellas in caccabum mittis. cum coctae fuerint, levas et siccas, sine iure, pipere asperso, et inferes. si pingues fuerint, cum surclas, tollis cutem, potes et de abdomine huiusmodi ofellas facere. | et ut Gi, et EV, ut α | exspuant Tor, -at EV | urantur Hum, uratur EV | ciperis EV | liquamen et EV | ouellas EV | piper EV | potes α, potest EV; cf. p. 43, 1 | |
(267) 3 Ofellae aprugineo more: ex oleo <et> liquamine condiuntur, et mittitur eis condimentum, cum coctae fuerint. et super adicitur his, cum in foco sunt, conditura, et denuo bulliunt. piper tritum, condimentum, mel, liquamen, amulum, cum iam bulliunt. et sine liquamine et oleo elixantur, coquuntur et sic pipere perfunduntur. <mittis> ius supra scriptum, et sic bulliunt. | Ofelle aprogeneo EV | et add. Gi | piper EV | mittis add. Vo | |
(268) 4 Aliter ofellae: recte friguntur ut paene assae reddantur. Liquaminis sumis cyathum, aquae cyathum, aceti cyasothum, olei cyathum. simul mixtis et immissis in patellam fictilem, frigis et inferes. (269) 5 Aliter ofellas: in sartagine abundanti oenogaro. piper asparges et inferes. 6 Aliter ofellas: ofellae prius sale et cumino infusae in aquam recte friguntur. |
assae Tor, reddantur Hum, asso (ossa E) rodantur EV | sumis cyathum Hum, summi ciato EV | aquae ciatum V, aquae E | mixtis α, mixti EV | |
(271) 1 V. ASSATVRAE. 1. Assaturam: assam a furno simplicum salis plurimo conspersam cum melle inferes. | salis plurimi EV, sale plurimo Tor | cons{p/}sam V, -sa E | |
(272) 2 Aliter assaturas: petroselini scripulos VI, asareos scripulos VI, zingiberis scripulos VI, lauri bacas V, condimenti <satis>, laseris radicis scripulos VI, origani scripulos VI, cyperis scripulos VI, costi modice, pyrethri scripulos III, apii seminis scripulos VI, piperis scripulos XII, liquaminis et olei quod sufficit. | petrosilene EV | asareos Gi, cf. l. 19 laser EV, laseris P | ging- EV | satis ex. gr. add. Vo | radicem EV | |
(273) 3 Aliter assaturas: myrtae siccae bacam exenteratam cum cumino, pipere, melle, liquamine, defrito et oleo teres, et fervefactum amulas. carnem elixam sale subassatam perfundis, piper aspargis et inferes. | extenteratum EV | cumino V, -ne E | mel liquamen EV | |
(274) 4 Aliter assaturas: piperis scripulos VI, ligustici scripulos VI, petroselini scripulos VI, apii seminis scripulos VI, anethi scripulos VI, laseris radicis scripulos VI, asareos scripulos VI, pyrethri modice, cyperis scripulos VI, carei scripulos VI, cumini scripulos VI, zingiberis scripulos VI, liquaminis heminam, olei acetabulum. | ligustic{~u} EV | petrosileni E, -num V | seminis E, semen V | radicem EV | piretri E, peretri V | cuminis E | ging- E, geng- V | {o.}{l.}{e.}{i.} eminam olei V | |
(275) 5 Assaturas in collari: elixatur et infunditur in fretali piper, condimentum, mel, liquamen, et attorretur in clibano quousque coquatur. elixum vero collare, si voles, sine conditura assas, et siccum calidum perfundis. | elixa{n.}tur E | attorretur Hum, atteritur EV | siccum EV, cf. p. 45, 32, sucum P | |
(276) VI. IN ELIXAM ET COPADIA. 1. Ius in elixam, omnem: piper, ligusticum, origanum, rutam, silfium, cepam siccam, vinum, caroenum, mel, acetum, olei modicum. persiccatam et sabano expressam elixam perfundis. | IN ELIXAM ET COPADIA EV hic, cf. index | silfium sic EV | persiccatam Hum, -tum EV | |
(277) 2 Ius in elixam: piper, petroselinum, liquamen, acetum, caryotam, cepulam, olei modicum. perfundis calido iure. | petrosilenem EV | cepullam EV, item p. 52, 7; cf. p. 58, 27 | |
3 Ius in elixam: teres piper, rutam aridam, feniculi semen, cepam, caryotam, liquamen et oleum. | |
(278) 4 Ius candidum in elixam: piper, liquamen, vinum, rutam, cepam nucleos, conditum, modicum de buccellis maceratis unde stringat, oleum. cum coxerit, ius perfundis. | coxerit scil. elixa EV, -is ς | |
(279) 5 Aliter ius candidum in elixam: piper, careum, ligusticum, thymum, origanum, cepulam, dactylum, mel, acetum, liquamen, oleum. | |
(280) 6 In copadiis ius album: piper, cuminum, ligusticum, rutae semen, Damascena. infundis vinum, oenomeli et aceto temperabis. <agitabis> thymo et origano. | damascenas EV | agitabis add. Hum | origano E, pri- V | |
(281) 7 Aliter ius candidum in copadiis: piper, thymum, cuminum, apii semen, feniculum, mentam, bacam myrtae, uvam passam mulso temperas. agitabis ramo satureiae. | mentam EV, rutam ς | |
(282) 8 Ius in copadiis: piper, ligusticum, careum, mentam, nardostachyum, folium, ovi vitellum, mel, mulsam, acetum, liquamen et oleum. agitabis satureia et porro, amulabis. | careo EV | nardostacium EV | satureiã V | amulauis EV, amula ius ς | |
(283) 9 Ius album in copadiis: piper, ligusticum, cuminum, apii semen, thymum, nucleos infusos, nuces infusas et purgatas, mel, acetum, liquamen et oleum. | |
(284) 10 Ius in copadiis: piper, apii semen, careum, satureiam, cneci flos, cepulam, amygdala tosta, caryotam, liquamen, oleum, sinapis modicum. defrito coloras. | cneci (cnechi V) flos EV, cneci flores Hum | |
(285) 11 Ius in copadiis: piper, ligusticum, petroselinum, cepulam, amygdala tosta, dactylum, mel, acetum, liquamen, defritum, oleum. | petrosilenem EV, item 25 | |
(286) 12 Ius in copadiis: ova dura concidis, piper, cuminum, petroselinum, porrum coctum, myrtae bacas, plusculum mel, acetum, liquamen, oleum. | concidis Sch, incidis EV cf. p. 53, 1. 20 | myrte (mirte V) uacas (aacas E) EV | |
(287) 13 <Ius> in elixam anethatum crudum: piper, anethi semen, mentam siccam, laseris radicem, suffundis acetum. adicies caryotam, mel, liquamen, sinapis modicum, defrito <et> oleo temperabis. et hoc in collari porcino. | Ius P, om. EV | elixã V, elixum E | praeceptum simillimum 6 9, 1 | anethatum Tor, anetatam EV | et add. Gi | an <bene uteris> et hoc vel simile? cf. p. 58, 12. 59, 24 | |
(288) 14 Ius in elixam allecatum: piper, ligusticum, careum, apii semen, thymum, cepulam, dactylum, allecem colatum; melle et vino temperas; apium viridem concisum super aspargis, oleum mittis et inferes. | alecatum Hum, allegatam (-lig- V) EV careo EV | uino E, uin{~u} V | concisum Sch, incisum EV cf. p. 52, 25 | |
(289) 1 VII. VENTRICVLA. 1. Ventrem porcinum bene exinanies, aceto et sale, postea aqua lavas, et sic hac impensa imples: pulpam porcinam tunsam tritam, ita ut enervata commisceas cerebella tria et ova cruda, cui nucleos infundis et piper integrum mittis et hoc iure temperas. teres piper, ligusticum, silfium, anesum, zingiber, rutae modicum, liquamen optimum et olei modicum. reples aquaticulum sic ut laxamentum habeat, ne dissiliat in coctura. surclas, amulas et in ollam bullientem summittis. levas et pungis acu, ne crepet cum ad dimidias coctus fuerit, levas et ad fumum suspendis ut coloretur. et denuo eum perelixabis, ut coqui possit, deinde liquamine, mero, oleo modico <temperabis> (290) et cultello aperies et cum liquamine et ligustico apponis. | hac inpensa Tor, hanc inpensam EV | tunsa (tonsa V) trita EV | eneruiata EV | silfium sic EV | ging- E, geng- V | aqualiculum Tor, aqualicum EV | amulas Hum, ambas EV | cum ad Hum, qua EV | coctus Tor, coctum EV | coloretur (o altera corr. in e) V, coleretur E | temperabis add. Gi | cum ς, eum EV | |
(291) 2 Ventrem ut tostum facias, in cantabro involve, postea in muriam mittis et sic coque. | mittis EV, cf. p. 49, 12 | |
(292) 1 VIII. LVMBI ET RENES. Lumbuli assi ita fiunt: aperiuntur in duas partes ita ut expansi sint, et aspergitur eis piper tritum, nuclei et coriandrum concisum, minutatim factum et semen feniculi tritum. deinde lumbuli recluduntur [assi] et consuuntur et involvuntur omento et sic praedurantur in oleo et liquamine, inde assantur in clibano vel craticula. | Lumbi et renes sic EV hic; cf. cap. VIII | lumbuli recluduntur E, lumbolis ecluduntur V | assi EV, del. Gi | |
(293) 1 IX. PERNA. 1. Pernam, ubi eam cum Caricis plurimis elixaveris et tribus lauri foliis, detracta cute tessellatim incides et melle complebis. deinde farinam oleo subactam contexes et ei corium reddis. et, cum farina cocta fuerit, eximas furno et ut est inferes. | tessellatim Tor, tessellam EV | incidis EV | contexes Sch ex p. 45, 10, conteres EV | coreum EV | et Hum, ut EV | et ut est et feres E, ut est et inferes V | caroeno P, -ni EV | si cum Baseggio, sicut EV | |
(294) 2 Pernae cocturam: ex aqua cum Caricis cocta simpliciter, ut solet, inlata cum buccellis, caroeno vel condito. melius, si cum musteis. | |
(295) X. PETASONEM EX MVSTEIS: petasonem elixas cum bilibri hordei et Caricis XXV. cum elixatus fuerit, decarnas et arvillam illius candenti vatillo uris et melle contingis. quod melius, missum in furnum, melle obligas. cum coloraverit, mittis in caccabum passum, piper, fasciculum rutae, merum, temperas. cum fuerit temperatum, dimidium in petasonem profundis et alia parte piperati buccellas musteorum factas perfundis. cum sorbuerint, quod mustei recusaverint, petasoni refundis. | bilibre EV | caricis E, cacis V | decarnas EV, decorias Sch ς | aruillam Baseggio, armillam EV | profundis Hum, perf- EV | alia parte Hum, aliam partem EV | factas P, fractas EV | sorbuerint Gi, -rit EV | recusaverint Hum, -rit EV | |
(296) XI. LARIDI COCTVRA: Tectum aqua cum multo anetho coques, oleum modicum destillabis et modicum salis. | distillabis EV | |
(297) XII. IECINORA SIVE PVLMONES. 1. Iecinera haedina vel agnina sic coques: aquam mulsam facies, et ova <et> partem lactis admisces eis ut incisa iecinera sorbeant. coques ex oenogaro, pipere asperso, et inferes. | Iecinora (-era E1) siue pulmones EV, sed in E adscriptum ante v. 12, signis huc relegatum | agnina ς, agmina EV | et ova et Gi, et oua EV | admiscis EV | ex Brandt, et EV | piper EV | |
(298) 2 Aliter [iecinera] in pulmonibus: ex lacte lavas pulmones et colas quod capere possunt, et confringis ova duo cruda, salis grana pauca, mellis ligulam, et simul commisces et imples pulmones. (299) elixas et concidis. teres piper, suffundis liquamen, passum, merum. pulmones confringis et hoc oenogaro perfundis. |
iecinera EV, del. Hum | confringis Sch, infringis EV; cf. p. 25, 21. 26, 26. 27, 1 al. | dua V, dura E | conmiscis EV | confringis EV, conpungis Sch ex p. 55, 2. 57, 3 | |
(300) 1 XIII. DVLCIA DOMESTICA ET MELCAE. 1. Dulcia domestica: palmulas vel dactylos excepto semine, nuce vel nucleis vel pipere trito infercies. sale foris contingis, frigis in melle cocto, et inferes. | et melce EV hic et in indice, ex melle Hum. at cf. ad p. 55, 26 | excoepto P, et cepto EV, an exempto? | vel pipere trito Hum, uel piper tritum EV | sale Hum, sales EV | |
(301) 2 Aliter dulcia: musteos Afros optimos rades et in lacte infundis. cum biberint, in furnum mittis, ne arescant, modice. eximes eos calidos, melle perfundis, compungis ut bibant piper aspergis et inferes. | |
(302) 3 Aliter dulcia: siligineos rasos frangis, et buccellas maiores facies. in lacte infundis, frigis, ex [in] oleo, mel superfundis et inferes. | ex Vo, et in EV | |
(303) 4 <Aliter> dulcia: piperato mittis mel, merum, passum, rutam. eo mittis nucleos, nuces, alicam elixatam. concisas nuces Abellanas tostas adicies, et inferes. | Aliter add. Gi | piperato (cf. p. 20, 15) Sch, piperata EV | auellanas EV | |
(304) 5 Aliter dulcia: piper, nucleos, mel, rutam et passum teres, cum lacte et tracta coques. coagulum coque cum modicis ovis. perfusum melle, aspersum <pipere> inferes. | tractam EV | coques EV, coges Sch | coagulum EV, coagulatum Hum | pipere add. Baseggio | |
(305) 6 Aliter dulcia: accipies similam, coques [et] in aqua calida, ita ut durissimam pultem facias, deinde in patellam expandis. cum refrixerit, concidis quasi <ad> dulcia et frigis in oleo optimo. levas, perfundis mel, piper aspergis et inferes. melius feceris, si lac pro aqua miseris. | coques et E1V, et del E2 | aqua calida E, aquã calidã V | durissimam pultem facias E, durissima pulte facies V | ad add. Sch cf. v. 17. p. 35, 24. 36, 10 | aquam EV | |
(306) 7 Tyropatinam: accipies lac, quod adversus patinam aestimabis, temperabis lac cum melle quasi ad lactantia, ova quinque ad sextarium mittis, si ad heminam, ova tria. in lacte dissolvis ita ut unum corpus facias, in Cumana colas et igni lento coques. cum duxerit ad se, piper aspargis et inferes. | tiropatinam EV | aduersus V, aduersus quod E; quod adversus Vo, potest enim quod in archetypo supra scriptum fuisse | eminam E, imina V | cumana Hum, cuminata EV | colas EV, collocas Sch | |
(307) 8 Ova spongia ex lacte: ova quattuor, lactis heminam, olei unciam in se dissolvis, ita ut unum corpus facias. in patellam subtilem adicies olei modicum, facies ut bulliat, et adicies impensam quam parasti. una parte cum fuerit coctum, in disco vertes, melle perfundis, piper aspargis et inferes. | sfongia V, sfhongia E | quam parasti E, cõparasti (quã ss. V3) V | |
(308) 9 Melca. ... stum pipere et liquamine, vel sale, oleo et coriandro. | Mel castum EV corrupte; Melca. lac acidum Sch; cf. Janko, Glotta II 38 ss. | praeceptum totum valde decurtatum, cf. Paxamos in Geopon. 18, 21, Colum. 12, 8, nisi breviter dixit Melcas: cum (Brandt) | pipere et liquamine E, pip et liqua{~m} V | uel EV, mel Sch cum P | |
(309) XIV. BVLBOS. 1. Bulbos oleo, liquamine, aceto inferes, modico cumino asperso. | oleo E, olei V | inferes E, -re V | cumino E2V, cumuino E1 | |
2 Aliter: bulbos tundes atque ex aqua coques, deinde oleo frigis. ius sic facies: thymum, puleium, piper, origanum, mel, acetum modice et si placet, et modice liquamen. piper aspargis et inferes. | tundis EV, tondes Gi | atque Hum, a quo EV, aqua α | placet et EV, placet Hum | |
(310) 3 Aliter: bulbos elixas in pultarium pressos, mittis thymum, origanum, mel, acetum, defritum, caryotam, liquamen et oleum modice. piper aspargis et inferes. (311) [Varro: 'si quid de bulbis, dixi: "in aqua, qui Veneris ostium quaerunt", deinde ut legitimis nuptiis in cena ponuntur, sed et cum nucleis pineis aut cum erucae suco et pipere']. |
elixas Sch, -xos EV | pulturium E, -orium V | caroetam EV | liquamen et Sch, liquamine EV | Varro—pipere recte marginale fuisse archetypi dixit Sch; cf. Sitz.-Ber. p. 24 | si quid EV, si quidem Sch | buluis V, puluis E | dixi EV, dixit ς | in aquam EV, iniquum aliquos legisse refert Hum | ostium EV, otium Sch | ut EV, in ς | suco E, suc{~u} V | |
(312) 4 Aliter. bulbos frictos: oenogaro inferes. | oenogaro Hum, in garo EV | |
(313) 1 XV. FVNGI FARNEI VEL BOLETI. 1. Fungi farnei: elixi, calidi, exsiccati oenogaro pipere accipiuntur, ita ut piper cum liquamine teras. | piper EV | teres EV | |
(314) 2 In fungis farneis: piper, caroenum, acetum et oleum. | |
(315) 3 Aliter fungi farnei: elixi ex sale, oleo, mero, coriandro conciso inferuntur. | |
(316) 4 Boletos fungos: caroenum, fasciculum coriandri viridis. ubi ferbuerint, exempto fasciculo inferes. | ferbuerint E, -rit V | |
(317) 5 Boletos aliter: calyculos eorum liquamine vel sale aspersos inferunt. | buletos E | caliculos EV | inferunt V, -rum E | |
(318) 6 Boletos aliter: thyrsos eorum concisos in patellam novam perfundis, addito pipere, ligustico, modico melle. liquamine temperabis. oleum modice. | nouam varia lectio ap. Hum, ouam EV | |
(319) 1 XVI. TVBERA. 1. Tubera radis, elixas, sale aspergis, et surculo infiges. subassas, et mittes in caccabum oleum, liquamen, caroenum, vinum, piper et mel. cum ferbuerit, amulo obligas. tubera exornas et inferes. | radis V, radix E | |
(320) 2 Aliter tubera: elixas et, asperso sale, in surculis adfigis et subassas. et mittes in caccabum liquamen, oleum viride, caroenum, vinum modice et piper confractum et mellis modicum, et ferveat. cum ferbuerit, amulo obligas, et tubera compunges, ut combibant illud. exornas. cum bene sorbuerint, inferes. si volueris, eadem tubera omento porcino involves et assabis et sic inferes. | uridem EV | conpungens EV | ut V, et E | sorbuerint Sch, ferbuerint EV | |
(321) 3 Aliter tubera: oenogarum, piper, ligusticum, coriandrum, rutam, liquamen, mel, vinum, oleum modice. calefacies. | oleum modice V, ·/modice ·/oleum (signis ordine restituto) E | |
(322) 4 Aliter tubera: piper, mentam, rutam, mel, oleum, vinum modicum. calefacies et inferes. | |
(323) 5 Aliter tubera: elixa cum porro, deinde sale, pipere, coriandro conciso, mero, oleo modico inferes. | oleo modico Brandt, obomo EV, optimo Hum | |
(324) 6 Aliter tubera: piper, cuminum, silfi, mentam, apium, rutam, mel, acetum vel vinum, salem vel liquamen et oleum modice. | |
(325) XVII. IN COLOCASIO. In colocasio: piper, cuminum, rutam, mel, liquamen, olei modicum. cum ferbuerit, amulo obligas. | |
(326) 1 XVIII. COCLEAS. 1. Cocleas lacte pastas: accipies cocleas, spongizabis, membranam tolles, ut possint prodire. adicies in vas lac et salem uno die, ceteris diebus [in] lac per se, et omni hora mundabis stercus. cum pastae fuerint, ut non possint se retrahere, ex oleo friges. mittes oenogarum. similiter et pulpa pasci possunt. | fongizabis EV | sale EV | lac Sch, in lac EV | o{~i} hora α, ommora EV | ex E, et ex V ad rem cf. Marcell. med. 20, 35 | pulpas EV, pulte Hum cf. Plin. nat. 9, 174 | |
(327) 2 Cocleas: sale puro et oleo assabis cocleas: lasere, liquamine, pipere, oleo suffundis. | suffundis V, -es E | |
3 Cocleas assas: liquamine, pipere, cumino, suffundis assidue. | |
(328) 4 Aliter cocleas: viventes in lac siligineum infundes: ubi pastae fuerint, coques. | |
(329) 1 XIX. OVA. 1. Ova frixa: oenogarata. 2 Ova elixa: liquamine, oleo, mero vel ex liquamine, pipere, lasere. 3 In ovis hapalis: piper, ligusticum, nucleos infusos. suffundes mel, acetum: liquamine temperabis. |
enogarata E, oeno- (sed priore o erasa) V | ova elixa Hum, ob elixa EV | apalis EV | |
(330) I. IN APRO. 1. Aper ita conditur: Spongiatur, et sic aspergitur ei sal et cuminum frictum, et sic manet. alia die mittitur in furnum. cum coctus fuerit, perfunditur piper tritum, [condimentum aprunum] mel, liquamen, caroenum et passum. | sfungiatur EV | sal et Sch, sale V, sal E | frictum Sch ex v. 14, tritum EV | condimentum aprimum (-inum E) EV delevit Sch marginale | |
(331) 2 Aliter in apro: aqua marina cum ramulis lauri aprum elixas quousque madescat. corium ei tolles. cum sale, sinapi, aceto inferes. | |
(332) 3 Aliter in apro: teres piper, ligusticum, origanum, bacas myrtae exenteratas, coriandrum, cepas, suffundes mel, vinum, liquamen, oleum modice, calefacies, amulo obligas. aprum in furno coctum perfundes. hoc et in omne genus carnis ferinae facies. | exenteratas Hum, extenteras EV | calefacies α, sale- EV | ferine V, farine E | facies V, -as E | |
(333) 4 In aprum assum iura ferventia facies sic: piper, cuminum frictum, apii semen, mentam, thymum, satureiam, cneci flos, nucleos tostos vel amygdala tosta, mel, vinum, liquamen, acetum, oleum modice. | iura P, iure EV | cnici (vel anethi) flores Hum, enechi flos EV | acetum Brandt, acetabulum EV | |
(334) 5 Aliter in aprum assum iura ferventia: piper, ligusticum, apii semen, mentam, thymum, nucleos tostos, vinum, acetum, liquamen et oleum modice. cum ius simplex bullierit, tunc triturae globum mittes et agitas cepae et rutae fasciculo. si volueris pinguius facere, obligas ius albo ovorum liquido, moves paulatim, aspergis piper tritum et inferes. | cepae Gi, cepam EV, cepa Hum | fasciculo Hum, -os EV | pinguius E, pingui ius V | obligas ius Hum, obliga siuis (siu{io.}s E) EV, obligabis Tor | |
(335) 6 Ius in aprum elixum: piper, ligusticum, cuminum, silfi, origanum, nucleos, caryotam, mel, sinape, acetum, liquamen et oleum. | |
(336) 7 Ius frigidum in aprum elixum: piper, careum, ligusticum, coriandri semen frictum, anethi semen, apii semen, thymum, origanum, cepulam, mel, acetum, sinape, liquamen, oleum. | cepulam E, -ullam V | oleum E2V, et oleum E1, item p. 59, 6 | |
(337) 8 Aliter ius frigidum in aprum elixum: piper, ligusticum, cuminum, anethi semen et thymum, origanum, silfi modicum, erucae semen plusculum, suffundes merum, condimenta viridia modica, cepam, Ponticas vel amygdala fricta, dactylum, mel, acetum, merum modicum, coloras defrito, liquamen, oleum. | eruce E2V, euruce E1 | cepa pontica EV | |
(338) 9 Aliter <ius> in apro: teres piper, ligusticum, origanum, apii semen, laseris radicem, cuminum, feniculi semen, rutam, liquamen, vinum, passum. facies ut ferveat. cum ferbuerit, amulo obligas. aprum intro foras <tanges> et inferes. | Aliter EV, Ius aliter P | tanges add. Baseggio ex l. 23 | |
(339) 10 Perna apruna ita impletur Terentina: per articulum pernae palum mittes ita ut cutem a carne separes, ut possit condimentum accipere per cornulum et universa impleatur. teres piper, bacam lauri, rutam; si volueris, laser adicies, liquamen optimum, caroenum et olei viridis guttas. (340) cum impleta fuerit, constringitur illa pars, qua impleta est, ex lino et mittitur in zemam. elixatur in aqua marina cum lauri turionibus et anetho. |
apruna V, aprina E | terentina Sch ex p. 63, 16 (cf. p. 26, 4), recentina EV, recentis Tor, recens Hum | et Sch, ut EV | guttas ς, gustas EV (in V man. recens fecit guctas) | aquam marinam EV | |
(341) II. IN CERVO. 1. Ius in cervum: teres piper, ligusticum, careum, origanum, apii semen, laseris radicem, feniculi semen, fricabis, suffundes liquamen, vinum, passum, oleum modice. cum ferbuerit, amulo obligas. cervum coctum intro foras tanges et inferes. | |
(342) 2 In platonem similiter et in omne genus venationis eadem conditura uteris. | platone EV, platicerote α | |
(343) 3 Aliter: cervum elixabis et subassabis. teres piper, liquamen, careum, apii semen, suffundes mel, acetum, liquamen, oleum. calefactum amulo obligas et carnem perfundes. | |
(344) 4 Ius in cervo: piper, ligusticum, cepulam, origanum, nucleos, caryotas, mel, liquamen, sinape, acetum, oleum. | |
(345) 5 Cervinae conditura: piper, cuminum, condimentum, petroselinum, cepam, rutam, mel, liquamen, mentam, passum, caroenum et oleum modice. amulo obligas, cum iam bulliit. | cepa ruta V | amulo E2V, -los E1 | bulliit sic EV | |
(346) 6 Iura ferventia in cervo: piper, ligusticum, petroselinum, cuminum, nucleos tostos aut amygdala suffundes mel, acetum, vinum, oleum modice, liquamen, et agitabis. | suffundes ante nucleos habent EV, ante mel posuit Hum | |
(347) 7 Embamma in cervinam assam: piper, nardostachyum, folium, apii semen, cepam aridam, rutam viridem, mel, acetum, liquamen, †adiectam caryotam, uvam passam et oleum. | embamma Tor, embambam EV | nardostacium EV, cf. 7 6, 8 | adiectam (-um V) caretam (ca— _retã V) EV, ad rectum cariotae Sch, defritum careotam Gi | |
(348) 8 Aliter in cervum assum iura ferventia: piper, ligusticum, petroselinum, Damascena macerata, vinum, mel, acetum, liquamen, oleum modice agitabis porro et satureia. | ceruum E, ceruom V | |
(349) 1 III. IN CAPREA. 1. Ius in caprea: piper, ligusticum, careum, cuminum, petroselinum, rutae semen, mel, sinape, acetum, liquamen et oleum. | |
(350) 2 Ius in caprea assa: piper, condimentum, rutam, cepam, mel, liquamen, passum, oleum modice amulum, <cum> iam bulliit. | amulum EV, amylas Hum | cum add. Hum ex p. 59, 33 | bulliet EV cf. p. 59, 33 | |
(351) 3 Aliter ius in caprea: piper, condimentum, petroselinum, origanum modicum, rutam, liquamen, mel, passum et olei modicum amulo obligabis. | |
(352) 1 IV. IN OVIFERO. [hoc est ovis silvatica] 1. Ius in ovifero fervens: piper, ligusticum, cuminum, mentam siccam, thymum, silfi, suffundes vinum, adicies Damascena macerata, mel, vinum, liquamen, acetum, passum ad colorem, oleum. agitabis fasciculo origani et mentae siccae. | glossam hoc—silvatica del P, habent EV | uino EV | damascenam EV | macerata V, merata (ce supra er, sic) E | |
(353) 2 Ius in venationibus omnibus elixis et assis: piperis scripulos VIII, rutam, ligusticum, apii semen, iuniperum, thymum, mentam aridam scripulos senos, pulei scripulos III. haec omnia ad levissimum pulverem rediges et in uno commisces et teres. adicies in vasculum mel quod satis erit, et his uteris cum oxygaro. | scr{~p} sic bis V scr{~p} tum scri{~p} E | melle EV | |
(354) 3 Ius frigidum in ovifero: piper, ligusticum, thymum, cuminum frictum, nucleos tostos, mel, acetum liquamen et oleum piper asperges. | aspergis EV | |
(355) V. BVBVLA SIVE VITELLINA. 1. Vitellina fricta: piper, ligusticum, apii semen, cuminum, origanum, cepam siccam, uvam passam, mel, acetum, vinum, liquamen, oleum, defritum. | uitellina EV hic bis uitulina in indice EV | |
(356) 2 Vitulinam sive bubulam cum porris <vel> Cydoneis vel cepis vel colocasiis: liquamen, piper, laser et olei modicum. | uitulinam EV, item 4 et 7 | vel ante cidoneis (sic EV) add. Gi, succidaneis Hum | colocaseis EV | |
(357) 3 In vitulinam elixam: teres piper, ligusticum, careum, apii semen, suffundes mel, acetum, liquamen, oleum. calefacies, amulo obligas et carnem perfundes. | |
(358) 4 Aliter in vitulina elixa: piper, ligusticum, feniculi semen, origanum, nucleos, caryotam, mel, acetum, liquamen, sinapi et oleum. | et oleo V, om. E1, oleo E2 | |
(359) 1 VI. IN HAEDO VEL AGNO. 1. Copadia haedina sive agnina: pipere <et> liquamine coques cum faseolis faratariis, liquamine, pipere, lasere cum † inbracto, buccella panis et oleo modico. | et add. Sch. | faratariis EV, paratariis Hum | cum inbracto V, cum bracto E, cum embracto P, cuminum tritum Hum; confracto Brandt | bocellas EV | |
(360) 2 Aliter haedinam sive agninam excaldatam: mittes in caccabum copadia. cepam, coriandrum minutatim succides, teres piper, ligusticum, cuminum, liquamen, oleum, vinum. coques, exinanies in patina, amulo obligas. | minutatim Gi, minutum EV, minutim Hum | |
(361) 3 [Aliter haedinam sive agninam excaldatam] <agnina> a crudo trituram mortario accipere debet, caprina autem cum coquitur accipit trituram. | Aliter—excaldatam titulum male repetitum del. Vo | agnina add. Hum | a crudo sic EV | tritura EV | |
(362) 4 Haedum sive agnum assum: haedi cocturam <cura>. ubi eum ex liquamine et oleo coxeris, incisum infundes in pipere, lasere, liquamine, oleo modice, et in craticula assabis. eodem iure continges. piper asparges et inferes. | cura add. Gi; haedi cocturam del. Sch | graticula EV | |
(363) 5 Aliter haedum sive agnum assum: piperis semunciam, asareos scripulos VI, zingiberis modicum, petroselini scripulos VI, laseris modice, liquaminis optimi heminam, olei acetabulum. | semiunciam E | asereos EV | ging- E geng- V | petroselinis EV | |
(364) 6 Haedus sive agnus syringiatus [id est † mammotestus]: exossatur diligenter a gula, sic ut uter fiat, et intestina eius integra exinaniuntur, ita ut in caput intestina sufflentur, et per novissimam partem stercus exinanibitur. aqua lavantur diligenter et sic implentur admixto liquamine, et ab umeris consuitur et mittitur in clibanum. cum coctus fuerit, perfunditur ius bulliens: lac, piper tritum, liquamen, caroenum, defritum modice, sic et oleum, et iam bullienti mittis amulum. vel certe mittitur in reticulo vel in sportella et diligenter constringitur et bullienti zemae cum modico salis summittitur. cum bene illic tres undas bullierit, levatur, et denuo bullit cum umore supra scripto. bulliente conditura perfunditur. | syringladus id est mammotestus EV cf. p. 62, 12; coniecerunt mammothreptos Dufresne, amnocistis Baseggio, possis mammothelastes; sed glossam iam Hum agnovit | exsorsatur V | a gula Tor, agilla EV | sicut uter E, si{~c} u{~τ} V | exinaniantur (/// /// ex- E) EV | in caput intestina suffletur EV, per caput int. sufflentur P | lacte EV | certe sic EV | retiaculo EV | zemae Sch, zema EV | modice corr. in -co E | |
(365) 7 Aliter haedus sive agnus syringiatus: lactis sextarium unum, mellis unc. IV, piperis unc. I, salis modicum, laseris modicum. ius in † ipsius: olei acetabulum, liquaminis acetabulum, mellis acetabulum, dactylos tritos octo, vini boni heminam, amulum modice. | syringiatus (sir- V) EV | in ipsius EV, spissius Sch, in ipsum Gi | olei E, ole{~u} V | verba liq. acet. mellis acet. dabat E1 post octo, suo loco restituit E2 | |
(366) 8 Haedus sive agnus crudus: oleo, pipere fricabis et asparges foris salem purum multo cum coriandri semine. in furnum mittis, assatum inferes. | pipere E, pip V | foris E, fores V | semine E, semen V | |
(367) 9 Haedum sive agnum Tarpeianum: antequam coquatur, ornatus consuitur. piper, rutam, satureiam, cepam, thymum modicum. et liquamine collues haedum, macerabis in furno <aut> in patella, quae oleum habeat cum percoxerit, perfundes in patella impensam, teres satureiam, cepam, rutam, dactylos, liquamen, vinum, caroenum, oleum. cum bene duxerit impensam, in disco pones, piper asperges et inferes. | tarpeianum R, tatarpeianum EV | coquatur P, -antur EV | aut P, om. EV | |
(368) 10 Haedum sive agnum Parthicum: mittes in furnum. teres piper, rutam, cepam, satureiam, Damascena enucleata, laseris modicum, vinum, liquamen, et oleum [uinum]. fervens colluitur in disco, ex aceto sumitur. | particum Sch, pasticum EV, cf. 6 9, 2 | laseris E, leseris V | modicum uinum liquamen et oleum uinum (om. P) feruens EV, modicum vivi liq. et vinum Sch | |
(369) 11 Haedum laureatum ex lacte: haedum curas, exossas, interanea eius cum coagulo tolles, lavas. adicies in mortarium piper, ligusticum, laseris radicem, bacas lauri duas, pyrethri modicum, cerebella duo vel tria. haec omnia teres, suffundes liquamen, temperabis ex sale. super trituram colas lactis sextarios duos, mellis ligulas duas. hac impensa intestina reples et super haedum componis in gyro, et omento <vel> charta cooperis, surclas. in caccabum vel patellam compones haedum, adicies liquamen, oleum, vinum. cum ad mediam cocturam venerit, teres <piper>, ligusticum, et ius de suo sibi suffundes. mittes defriti modicum, teres, reexinanies in caccabum. cum percoctus fuerit, exornas, amulo obligas et inferes. | Haedus laureatus Tor ex 8 7, 9, Hedo laurum EV | exorsas E | coagulo ς, quagulo EV | pirethi EV | teres E2V, om. E1 | giro EV, zirbo (i. omento) Hum omento vel Gi, omento corr. in -{~u} V, omentum (om- ex m-) E | cooperes EV | cocturam P, cora EV | piper ς, om. EV | defriti E, -to V | |
(372) 1 VII. IN PORCELLO. 1. Porcellum farsilem duobus generibus: curas, a gutture exenteras, a cervice ornas. antequam praedures, subaperies auriculam sub cutum, mittes impensam Terentinam in vesicam bubulam et fistulam aviarii rostro vesicae alligabis, per quam exprimes in aurem quantum ceperit. post a charta praecludes et infiblabis et praeparabis aliam impensam. sic facies: teres piper, ligusticum, origanum, laseris radicem modicum, suffundes liquamen, adicies cerebella cocta, ova cruda, alicam coctam, ius de suo sibi, <si> fuerint, aucellas. nucleos, piper integrum; liquamine temperas. imples porcellum, charta obduras et fiblas. mittes in furnum. cum coctus fuerit, exornas, perunges et inferes. | generibus ς, generis EV | praedures Hum, perdures EV | bubulã α, -lum EV | rustro EV | post a EV, postea ς | si fuerit (debebat -int) Sch, fuerit EV, ferueat, cum ferbuerit Hum | obduras EV, -cas Sch, cf. p. 64, 14 | fiblas ex fibreas corr. E | mittes ς, mitteres (-ris E) EV | fornum E | |
(373) 2 Aliter porcellum: Salem, cuminum, laser. | |
3 Porcellum liquaminatum: de porcello eicis utriculum, ita ut aliquae pulpae in eo remaneant. teres piper, ligusticum, origanum, suffundes liquamen, adicies unum cerebellum, ova duo, misces in se. porcellum praeduratum imples, fiblabis, in sportella ferventi ollae summittis. cocto fiblas tolles, ut ius ex ipso manere possit. pipere aspersum inferes. | utriculum EV cf. p. 64, 2, ventriculum Hum | alique V; -em E | unum ς, uinum EV | duo sic EV | manere EV, manare Hum | piper EV | |
(374) 4 Porcellum elixum farsilem: de porcello utriculum eicies, praeduras. teres piper, ligusticum, origanum, suffundes liquamen, cerebella cocta quod satis sit, similiter ova dissolves, liquamine temperabis, farcimina cocta integra praecides. sed ante porcellum praeduratum liquamine delavas, deinde imples, infiblas, in sportella ferventi ollae summittes. coctum spongizas, sine pipere inferes. | suff{e.}ndes (u supra e) E | |
(375) 5 Porcellum assum tractomelinum: porcellum curatum a gutture exenteras, siccas. teres piperis unciam, mel, vinum, impones ut ferveat, tractam siccatam confringes et partibus caccabo permisces. agitabis surculo lauri viridis, tam diu coques, donec levis fiat et impinguet. hac impensa porcellum imples, surculas, obduras duras charta, in furnum mittes, exornas et inferes. | tractomelinum Sch, -itum Hum (debebant -itinum), tracto mel in EV | tractam Hum, tactam EV | lêvis Sch, lenis EV | surculas sic EV | obduras EV, -cas Sch cf. p. 63, 24 | |
(376) 6 Porcellum lacte pastum elixum calidum iure frigido crudo Apiciano: adicies in mortarium piper, ligusticum, coriandri semen, mentam, rutam, fricabis, suffundes liquamen, adicies mel, vinum, et liquamine <temperabis>. porcellum elixum ferventem sabano mundo siccatum perfundes et inferes. | calidum iure frigidum EV, calidum siue frigidum iure Hum, at cf. p. 45, 29 | menta ruta V | liqua{~m} V, liquidum E | temperabis add. Gi | {p/}fundes V, profundes E | |
(377) 7 Porcellum Vitellianum: porcellum ornas quasi aprum, sale asperges, in furno assas. adicies in mortarium piper, ligusticum, suffundes liquamen, vino et passo temperabis. in caccabo cum olei pusillo ferveat. et porcellum assum iure asperges, ita ut sub cute ius recipiat. | in caccabo cum olei (oleo E) pusill{~u} (pussillum E) ferueat (ante ferueat duae erasae, fortasse et, in V) EV, in caccabum olei pusillum ferueat ς | ita ut E, ita et V | ius E, eius V | |
(378) 8 Porcellum Flaccianum: porcellum ornas in modum apri, sale asperges et in furnum mittes. dum coquitur, adicies in mortarium piper, ligusticum, careum, apii semen, laseris radicem, rutam viridem, fricabis, suffundes liquamen, vino et passo temperabis. In caccabo cum olei modico ferveat. amulo obligas. porcellum cocto ab ossibus tanges, apii semen teres ita ut fiat pulvis, asperges et inferes. | flacianum EV | liquamine EV | passo E, passio V | in caccabum cum olei modicum EV | cocto Vo cf. v. 9, coctum EV | fiat E2V, faciat E1 | |
(379) 9 Porcellum laureatum: porcellum exossas, quasi oenogaratum ornas, praeduras. laurum viridem in medio franges satis, in furno assas, et mittes in mortarium piper, ligusticum, careum, apii semen, laseris radicem, bacas lauri. fricabis, suffundes liquamen, et vino et passo temperabis. adicies in caccabo cum olei modico, ut ferveat. obligas. porcellum lauro eximes et iure ab ossibus tanges et inferes. | furnum EV | et uino et V, et uino E | in caccabo cum olei modicum ut EV | iure Sch, ius EV | ossa EV, osse ς | |
(380) 10 Porcellum Frontinianum: exossas, praeduras, ornas. adicies in caccabum liquamen, vinum, obligas fasciculum porri, anethi, media coctura mittes defritum. coctum lavas et siccum mittes. piper asperges et inferes. | Frontinianum porcellum EV, porc. Fronton- ς | obligas sic EV, item 16, alligas Sch ex p. 17, 2 | cocturam EV | |
(381) 11 Porcellum aenococtum: porcellum praeduras, ornas; adicies in caccabum oleum, liquamen, vinum, aquam, obligas fasciculum porri, coriandri, media coctura colorabis defrito. adicies in mortarium piper, ligusticum, careum, origanum, apii semen, laseris radicem, fricabis, suffundes liquamen, ius de suo sibi; vino et passo temperabis; exinanies in caccabum, facies ut ferveat. cum ferbuerit, amulo obligas. porcellum compositum in patina perfundes, piper asperges et inferes. | oenococtum EV, cf. p. 66, 13 et exc. Salm. ind. 21 in occuctu, §21 unococto; at oenogaratus Hum | produras EV | obligas E, -izas V | |
(382) 12 Porcellum Celsinianum: ornas, infundes pipere, ruta, cepa, satureia, sicuto † suo, et ova infundes per auriculam, et ex pipere, liquamine, vino modico in acetabulum temperas, et sumes. | sicuto EV, succo α | teriperas EV | |
(383) 13 Porcellum assum: teres piper, rutam, satureiam, cepam, ovorum coctorum media, liquamen, vinum, oleum, conditum. bulliat. conditura porcellum in boletari perfundes et inferes. | |
(384) 14 Porcellum hortolanum: porcellus hortolanus exossatur per gulam in modum utris. mittitur in eo pullus isiciatus particulatim concisus, turdi, ficedulae, isicia de pulpa sua, Lucanicae, dactyli exossati, fabriles bulbi, cocleae exemptae, malvae, betae, porri, apium, cauliculi elixi, coriandrum, piper integrum, nuclei, ova XV superinfunduntur, liquamen piperatum, ova mittuntur trita. et consuitur et praeduratur. in furno assatur. deinde a dorso scinditur, et iure hoc perfunditur. piper teritur, ruta, liquamen, passum, mel, oleum modicum. cum bullierit, amulum mittitur. | hortolanum et hortolanus sic EV | gulam E, ungulã (un erasae) V | particulatim ς, -lam EV | mittantur EV | trita Gi, tria EV | |
(385) 15 Ius frigidum in porcellum elixum ita facies: teres piper, careum, anethum origanum modice, nucleos pineos, suffundes acetum. liquamen, caryotam, mel, sinape factum, superstillabis oleum, piper asperges et inferes. | elixum ita facies Hum, ita facies in elixum EV | careotam EV, caraenum Hum | |
(386) 16 Porcellum Traianum sic facies: exossas porcellum et aptabis sicuti aenococtum et ad fumum suspendes, et adpendeas, et quantum adpendeas, tantum salis in ollam mittes. et elixas ut coquatur, et siccum in lance inferes <pro> salso recente. | traganum EV, Troianum Sch ex Macrob. 3, 13, 13 vel taricanum (α tarichos) | siccum EV cf. p. 47, 9. 51, 25. 65, 13, sic eum α | inferes E, efferes V | pro add. Baseggio | |
(387) 17 In porcello lactante: piperis unc. I, vini heminam, olei optimi acetabulum maius, liquaminis acetabulum, aceti acetabulum minus. | lactante sic EV | ut supra V, optimi acetabulum [aceti acetabulum del. E2] maius liquaminis minus E | |
(395) VIII. LEPOREM. 1. Leporem madidum: in aqua praecoquitur modice, deinde componitur in patina, [ac] coquendus <ex> oleo in furno, et cum prope sit coctus ex alio oleo. pertangito de conditura infra scripta: teres piper, <ligusticum>, satureiam, cepam, rutam, apii semen, liquamen, laser, vinum et modice olei. aliquotiens versatur, in ipsa percoquitur conditura. | madidum EV, acidum Sch | coquendus Sch, accoquendus EV, ad coquendum Tor, ac coquitur Hum | ex add. Gi | ligusticum add. P, om. EV | |
(396) 2 Item aliam ad eum impensam: cum prope tolli debeat, teres piper, dactylum, laser, uvam passam, caroenum, liquamen, oleum. suffundes, et, cum bullierit, piper asperges et inferes. | alia E | eum ς, eam EV | |
(397) 3 Leporem farsum: nucleos integros, amygdala, nuces sive glandes concisas, piperis grana solida, pulpam de ipso lepore. et ovis fractis obligatur, de<inde tegitur> omento porcino, in furno <assatur>. sic iterum impensam facies: rutam, piper satis, cepam, satureiam, dactylos, liquamen, caroenum vel conditum. diu combulliat donec spisset, et sic perfunditur. sed lepus in piperato liquamine et lasere maneat. | pulpa EV | deinde tegitur Sch et Gi, de EV | assatur add. Gi | et lasere V, om. E | |
(398) 4 Ius album in assum leporem: piper, ligusticum, cuminum, apii semen, ovi duri medium. trituram colligis et facies globum ex ea. in caccabulo coques liquamen, vinum, oleum, acetum modice, cepulam concisam, postea globulum condimentorum mittes et agitabis origano vel satureia. si opus fuerit, amulas. | ex ea Hum, extra EV | caccabulo E, caccabo (lo add. V2) V1 | globolum EV | |
(399) 5 Aliter in leporem: ex sanguine et iecinere et pulmonibus leporinis minutal: adicies in caccabum liquamen et oleum <et> cocturam, porrum et coriandrum minutatim concides, iecinera et pulmones in caccabum mittes. cum cocta fuerint, teres piper, cuminum, coriandrum, laseris radicem, mentam, rutam, puleium, suffundes acetum, adicies iecinera leporum et sanguinem, teres. <adicies> mel et <ius> de suo sibi, aceto temperabis, exinanies in caccabum, pulmones leporum minutatim concisos in eundem caccabum mittes, facies ut ferveat. cum ferbuerit, amulo obligas, piper asperges et inferes. | minutal Hum ex p. 32, 23, minuta EV | et cocturam Gi, cocturam EV | fuerint ς, -rit EV | adicies et ius add. Hum | |
(400) 6 Aliter leporem ex suo iure: leporem curas, exossas, ornas, mittes in caccabo, adicies oleum, liquamen, cocturam, fasciculum porri, coriandrum, anethum. dum coquitur, adicies in mortarium piper, ligusticum, cuminum, coriandri semen, laseris radicem, cepam aridam, mentam, rutam, apii semen, fricabis, suffundes liquamen, adicies mel, ius de suo sibi, defrito, aceto temperabis. facies ut ferveat. cum ferbuerit, amulo obligabis. exornas, ius perfundes, <piper> asperges et inferes. | adicies—cocturam om. V1, add. V2 in marg. inf. | oleum E, oleo V2 | mel ius EV, melius ius Sch | piper ς, om, EV | |
(401) 7 Leporem Passenianum: leporem curas, exossas, extensum ornas, suspendes ad fumum. cum coloraverit, facies ut dimidia coctura coquatur. levas, asperges salem, † massam oenogaro tanges, adicies in mortarium piper, ligusticum, fricabis, suffundes liquamen, vino et liquamine temperabis in caccabum. adicies oleum modicum, facies ut ferveat. cum ferbuerit, amulo obligas. leporem assum a dorso tangis, piper asperges et inferes. | ut E2V, et E1 | levas Gi, lauas EV | oenogara EV | massam EV, assas Brandt cf. p. 68, 2 | uinum EV | |
(402) 8 Leporem isiciatum: eadem conditura condies pulpam, nucleos infusos admisces, omento teges vel charta, colliges lacinias et surcula. | eadem ς, eandem EV | omente V | lacinias EV, laminas Sch | |
(403) 9 Leporem farsilem: leporem curas, ornas, quadratum imponis. adicies in mortarium piper, ligusticum, origanum, suffundes liquamen, adicies iecinera gallinarum cocta, cerebella cocta, pulpam concisam, ova cruda tria, liquamine temperabis, omento teges et charta et surclas. lento igni subassas. adicies in mortarium piper, ligusticum, fricabis, suffundes liquaram, vino et liquamine temperabis, facies ut ferveat cum ferbuerit, amulo obligas, et leporem subassatum perfundes. piper asperges et inferes. | cruda EV2, dura (erasa) V1 | et carta et surclas V, et surclas et carta E | |
(404) 10 Aliter leporem elixum: ornas, adicies in lance oleum, liquamen, acetum, passum, cepam concides et rutam viridem, thymum subcultratum, et sic adpones. | Leporem aliter EV | ornas V, oenas E | |
(405) 11 Leporis conditura: teritur piper, ruta, cepula, [et] iecur leporis, liquamen, caroenum, passum, olei modicum. amulum, cum bullit. | et iecur (-or E) EV | |
(406) 12 Leporem <pipere> sicco sparsum: et hunc praecondies sicut haedum Tarpeianum. antequam coquatur, ornatus suitur. piper, rutam, satureiam, cepam, thymum modicum, liquamine collues, postea in furnum <mittes>, coques et impensa tali circumsparges: piperis semunciam, rutam cepam, satureiam, dactylos IV, uvam passam, coloratum super vatillum, vinum, oleum, liquamen, caroenum frequenter tangitur ut condituram suam omnem tollat. postea ex pipere sicco in disco sumitur. | pipere add. Gi cf. v. 28 | Tarpeianum cf. 8 6, 9 | coquantur E | mittes add. Gi | inpensam tall EV | iusculum Gi, iustam EV | |
(407) 13 Aliter leporem conditum: coques ex vino, liquamine, aqua, sinapi modico, anetho, porro cum capillo suo. cum <in> se coxerit, condies: piper, satureiam, cepae rotundum, dactylos, Damascena duo, vinum, liquamen, caroenum, olei modice. stringatur amulo, modicum bulliat. conditura lepus in patina perfunditur. | modicum EV | in se Sch, cf. p. 17, 10. 31, 23, se EV, per se Tor | piper V, pipere E | satureia EV | cepae rutundum sic EV | damascenae (dasm- E2) EV, -na V3 | conditura Sch ex p. 62, 11, conditur EV | |
(408) IX. GLIRES. Glires: isicio porcino, item pulpis ex omni membro glirium trito, cum pipere, nucleis, lasere, liquamine farcies glires, et sutos in tegula positos mittes in furnum aut farsos in clibano coques. | trito EV, tritis Hum | coque EV | |