DRA MAJESTETER är jag allerunderdånigst skyldig detta verk, frukten af min mästa och bästa lefnad, det jag nu under EDRA MAJESTETERS milda regering fått med nögdt och roligt sinne fullborda.This e-text includes characters that will only display in UTF-8 (Unicode) file encoding:
♄ ♃ ♂ ☉ (astronomical symbols)
œ (oe ligature)
α β γ δ ε (Greek letters)
† ✠ ▽ (symbols)
If any of these characters do not display properly, or if the quotation marks in this paragraph appear as garbage, you may have an incompatible browser or unavailable fonts. First, make sure that the browser’s “character set” or “file encoding” is set to Unicode (UTF-8). You may also need to change your browser’s default font.
The most commonly used symbols are explained in the author’s introduction. The first four, along with ✠ (Maltese cross) and ▽ (inverted triangle), will have mouse-hover identifications on all occurrences:
♄ (Saturn = fruiting)
♃ (Jupiter = perennial)
♂ (Mars = biannual)
☉ (Sun = annual)
† (dagger = plants known only from imperfect specimens)
All asterisks and question marks are in the original text. Missing periods (full stops) have been silently supplied; all other typographical errors have been corrected and marked with mouse-hover popups. Corrections from the author’s Errata list are similarly marked.
The Errata and Addenda from the original text are shown at the end of the e-text. All sources that could be identified are also listed.
| Differentiis Specificis, Nominibus Trivialibus, Synonymis Selectis, Locis Natalibus, |
| Ignoto Genere proprio nulla descriptio, |
quis accurata tradita, certam demonstrat, sed plerumque fallit. CÆSALP. præfat: |
DRA MAJESTETER är jag allerunderdånigst skyldig detta verk, frukten af min mästa och bästa lefnad, det jag nu under EDRA MAJESTETERS milda regering fått med nögdt och roligt sinne fullborda.
EDRE MAJESTETER hafva, ifrån första lyckeliga ankomsten til riket, städse ansett mig med blida strålar, kallat mig som oftast til Sit Hof, och betygat emot mig all Kongelig nåd.
EDRE MAJESTETER hafva ock gifvit den Vetenskapen, som jag idkat ljus och anseende i Sit Rike, då EDRE MAJESTETER ej allenast allernådigst låtit Skaparens underverk för sig beskrifvas, utan ock hopkallat allehanda jordenes inbyggare af alla tre Naturens riken, samt befalt dem inlogeras uti sina präktiga lust-slott Ulriksdahl och Drottningholm, der desse, liksom deputerade från hela vida verlden, få dageligt företräde för MAJESTETENS ögon.
Tror mig altså ej säga för mycket, då jag rent ut bekänner, at ifrån den visa Konung Salomons tid och Drotningens af rika Arabien, inga Potentater gjordt på den Alsmägtiga Skaparens underverk större aktning.
Ty bör och skal denna Vetenskapen täfla med alla andra minnesmärken, at göra EDRA MAJESTETERS namn odödeliga, då den inpræglar dem i Naturens egen bok, som årligen å nyo uplägges, at blifva med Jordklotet lika beständig.
Himmelen göre EDRA MAJESTETERS dagar och regering lång och lyckelig, så vist jag lefver och dör
Homo sui conscius observat MUNDUM esse omnipotentis theatrum, undique adornatum summis Omnisciæ sapientiæ miraculis, se vero in hunc, tamquam Hospitem introductum, ut hisce deliciis sese delectando magnificentiam Domini agnoscat. Indignus profecto is censendus hospes, qui, pecoris instar, tantum gulæ inservit, nec magnalia possessoris intueri atque æstimare novit.
HOSPITES ut digni evadamus orbis, opera hæc Creatoris scrutari nobis necesse est, quæ ita cum nostris commodis combinavit summum Ens, ut eis, unde omnia nostra bona desumimus, carere nulla ratione quæamus; & quo magis hæc intelligimus, eo etjam plura in usum generis humani cedunt.
COGNITIONEM horum ut rite acquiramus, singula distincta Idea & distincto Nomine complecti oportet, quibus sepositis copia rerum nos obruat necesse est, & commercium omne, deficiente communi lingua, cessabit.
SCIENTIA NATURÆ inde inter Homines nata est, quæ comprehendit sub Physica & Chemia Elementa, sub Zoologia, Botanica, Lithologia tria Naturæ regna.
REM HERBARIAM heic libare lubet, quæ quondam paucarum plantarum erat Scientia; hodie vero copia delectorum evasit omnium amplissima.
INVENTORUM recentioris ævi indefessis laboribus notitiam debemus plurium Plantarum, quam omnibus priscorum temporum eruditis, inter quos imprimis nominandi Clusius, Columna, Bauhini, Hermannus, Rheede, Sherardus, Rajus,Plukenetius, Tournefortius, Plumierus, Vaillantius, Dillenius, Gmelinus. &c.
NOTITIA plantarum constabat quondam Nominibus arbitrariis, memoriæ tabulæ infixis, quam vacillantem Icones sublevabant.
SYSTEMATICORUM sapientia indagavit ordinem qui memoriæ succurreret, & scientiam solidis fundamentis inædificaret, quem debemus Principibus Viris Gesnero, Cæsalpino, Bauhino, Morisono, Hermanno, Tournefortio, Vaillantio, Dillenio, aliisque.
ARIADNEUM hoc filum Systematicorum terminabatur Generibus, quod tentavi ad Species usque extendere, confectis legitimis harum differentiis, ut etjam in hisce sua sibi constaret certitudo, quum omnis vera cognitio cognitione specierum innitatur; hac enim dificiente vacillat & historia, ut in plerisque Peregrinatorum diariis.
SPECIES plantarum ut mihi familiares redderem, peragravi Alpes Lapponicas: totam Sueciam: partem Norvegiæ, Daniæ, Germaniæ, Belgii, Angliæ, Galliæ: perquisivi deinde HORTOS Botanicos: Parisinum, Oxoniensem, Chelsejanum, Hartecampensem, Leidensem, Ultrajectinum, Amstelædamensem, Upsaliensem aliosque: evolvi etjam HERBARIA Burseri, Hermanni, Cliffortii, Burmanni, Gronovii, Royeni, Sloanei, Sherardi, Bobarti, Milleri, Suriani, Tournefortii, Vaillantii, Jussiæi, Bæckii &c. Meo suasu DISCIPULI quondam dilectissimi: P. Kalmius Canadam, F. Hasselquist Ægyptum, P. Osbeck Chinam, P. Lœfling Hispaniam, Montin Lapponiam adire, plantasque lectas mecum communicarunt. E variis terris demum misere Amici BOTANICI semina plantasque siccas non paucas, uti B. Jussieu, Royenus, J. Gesnerus, Wachendorfius, Sibtorpius, Montius, Gleditschius, Krascheninnikoffius, Minuartius, Velezius, nec non O. Munchhausen L. B, S. C. Bielke L. B, J. Rathgeb Equ. Demidoff Nob. Collinson, Torèn, Braad, aliisque. Clifford omnes quas in duplo habuit: Lagerström indiæ orientalis plurimas: Gronovius plerasque Virginicas & Gmelinus Sibericas facile omnes, at Sauvagesius integrum suum thesaurum plantarum dedit, exemplo raro & inaudito, unde factum, ut copiam plantarum obtinuerim non mediocrem.
DIFFERENTIAS Specificas antehac Plantis non paucis imposui in Flora Lapponica, Suecica, Zeylanica, in Horto Cliffortiano, Upsaliensi. Iisdem principiis institere præstantissimi Botanici Gronovius, Royenus, Wachendorff, Gorter, B. Jussiæus, Le Monier, Gvettard, Dalibard, Sauvages, Colden, Hill, inque non paucis Hallerus, Gmelinus aliique, quorum opera plurimæ Species evasere ratæ & evidentes.
NOMINA hæc passim dispersa in gratiam studiosorum consultum duxi colligere, acquisitas dein plantas addere, inque unum Systema reducere; at vero pluribus Speciebus observatis, præstantioribus notis detectis, aptioribus Terminis cusis, debui interdum differentias emendare, antea quamvis optimas.
Characteres essentiales pro NOMINE SPECIFICO constituere non levidense opus est; requirit enim Specierum plurium accuratam cognitionem, harum attentissimam partium indagationem, differentium selectionem, Terminorum denique artis propriam applicationem, ut evadant compendiosissimi tutissimique.
NON VISAS plantas heic omisi, toties elusus ab auctoribus, ne dubia certissimis miscerem; si vero aliquando contigerit non sufficienter inspexisse plantam, vel specimen imperfectum obtinuisse, signo † hoc notavi, ut alii eandem accuratius examinent.
Non nominatas in hoc Libello plantas, si quis ad me mittere velit, eas in proxima editione V. D. recensebo cum honorifica recensione datoris.
NUMERUM plantarum totius orbis longe parciorem esse, quam vulgo creditur, satis certo calculo intellexi, utpote qui vix ac ne vix 10000 attingat.
TRIVIALIA nomina in margine apposui, ut missis ambagibus, uno quamlibet Herbam nomine complecti queamus; hæc vero absque selectu potui, quippe quem alius dies poscit. Caveant autem quam sanctissime omnes sani Botanici, umquam proponere nomen triviale sine sufficienti differentia specifica, ne ruat in pristinam barbariem scientia.
SYNONYNA paucissima in EUROPÆIS plantis adhibui, contentus C. Bauhino & Iconographo præstantiore; in EXOTICIS vero plura, quum difficiliora minusque trita sint.
DESCRIPTIONES tantum in obscuris adhibere necessum fuit, easque sine ambagibus, ut obtinerem compendium tironibus gratum.
LOCA natalia more meo adjeci, inque notissimis Fruticantes ♄, Perennes ♃, Biennes ♂, Annuas ☉ notavi.
GENERA nonnulla nova, nonnulla immutata adhibui, quæ in nova editione Generum plantarum propediem sistere animus est.
ADVERSARIORUM tela nunquam retorsi: acerrima convitia, insimulationes, cavillationes, buccinationes, (præstantiorum longe Virorum, omni ævo, laboris præmia) tranquillo animo sustinui, nec suis auctoribus hæc invideo, si inde ipsis apud vulgus gloria major. Fero hæc, quæ in me ne capillum quidem mutant, & cur non ferrem iniquos, qui a veris Botanicis & quidem consummatissimis, quibus assurgere debent illi, summis cumulatus sum encomiis. Parem deinde adversariis referre gratiam, nec anni ingravescentes, nec munus, quo fungor, nec mei mores patiuntur. Quod mihi superest brevioris ævi, tranquillus utilioribus observationibus impendam. Res naturales enim proprio privilegio munitæ persistunt, ut quemadmodum errores in his commissi a nullo defendi, ita nec veritates observationibus innixæ a toto eruditorum orbe conculcari possint; judices itaque provoco seros Nepotes:
Dabam 1753 d. 2. Maji. Upsaliæ.
| Propria | Genera plantarum. | Lugdb. 1752. oct. |
| Philosophia Botanica. | Holmiæ1751. oct. | |
| Hortus Cliffortianus. | Amstel. 1737. fol. | |
| Hortus Upsaliensis. | Holmiæ 1748. oct. | |
| Flora Suecica. | Holmiæ 1745. oct. | |
| Flora Lapponica. | Amstel. 1737. oct. | |
| Flora Zeylanica. | Holmiæ 1747. oct. | |
| Viridarium Cliffortian. | Amstel. 1737. oct. | |
| Materia Medica. | Holmiæ 1749. oct. | |
| Amœnitat. Academ. 1. | Lipsiæ. 1749. oct. | |
| Amœnitat. Academ. 2. | Holmiæ 1751. oct. | |
| Iter Oelandicum. | Holmiæ 1745. oct. suec. | |
| Iter Gotlandicum. | Holmiæ 1745. oct. suec. | |
| Iter Westrogothicum. | Holmiæ 1747. oct. suec. | |
| Iter Scanicum. | Holmiæ1751. oct. suec. | |
| Acta Upsaliens. R. soc. | Holmiæ 1740. &c. quart. | |
| Acta Stockh. R. soc. | Holmiæ 1739. &c. oct. suec. |
* *
| Kalm Petr. | Plantæ canadenses propediem edendæ. |
| Hasselquist Fr. | Pl. ægypti in act. ups. & epistolis. |
| Osbeck Petr. | Pl. chinenses in literis, Msc. |
| Loefling Petr. | Pl. hispanicæ in epistolis, Msc. |
* * *
| Gronovius J. F. | Flora virginica 1. 2. Leidæ 1739. oct. |
| Royen Adr. | Flora leidensis. Leidæ 1740. oct. |
| Gorter Dav. | Floræ gelro-zulphan. Harderv. 1745. oct. |
| Jussieu B. | Pl. rariores variæ in lit. & act. paris. |
| Guettard M. | Observations sur les plantes. Paris. 1747. oct. |
| Dalibard M. | Flora parisiensis. Paris. 1749. duod. |
| Sauvages Fr. | Flora monspeliensis. Hagæ 1751. oct. |
| Colden Conr. | Plantæ coldinghamiæ. act. ups. 1743. quart. |
| Wachendorff E. J. | Hortus Ultrajectinus. Traject. 1747. oct. |
| Haller Alb. | Stirpes helveticæ. Götting. 1742. Fol. |
| Ludvig C. G. | Genera Aphorismi. Lips. 173 oct. |
| Gmelin J. G. | Flora Sibirica 1. 2. Petrop. 1750. &c. quart. |
| Monier Lud. Guil. | cat. des pl. en Auvergne &c. Par. 1745. q. |
| Büttner D. G. | Plantæ cunonis. Amstel. 1750. oct. |
| Hill Joh. | Historis of plants. Lond. 1751. fol. |
| Mitchel Joh. | Genera pl. virginic. E. N. C. |
| Monti Cajet | Genus Aldrovandæ &c. Inst. Bonon. Vol. 2. |
| Seslerus Leonh. | Epistola de vitaliana. Venet. 1750. fol. |
*
| Bauhini | pinax. |
| Bauhini | Historia pl. |
| Camerarii | epitome. |
| Columnæ | ecphrasis. |
| Clusii | historia. |
| Dodonæi | pemptades. |
| Fuchsii | historia. |
| Dalechampii | historia. |
| Marcgravii | brasilia. |
| Alpinus | exotica. |
| Lœselii | prussica. |
| Lobelii | Icones. |
| Brunsfelsii | Historia. |
| Tabernæmontani | Historia. |
| Cornuti | Canadenses, |
| Renealmi | Specimen. |
* *
| Morisoni | historia. 2. 3. |
| Raji | historia. 1. 2. Supplementum 3. Synopsis 3:tia |
| Plukenetii | Almagestum, Phytographia. |
| Petiveri | gazaphylacium. |
| Sloani | Jamaica. |
| Hermanni | Hort. lugdbat. Paradisus. |
| Rheede | Hort. malab. |
| Commelini | Hort. amstel. 1. 2. Præludia. |
| Breynii | Centuria. Prodromus a filio. |
| Dodarti | memoires. |
| Tournefortii | institutiones. |
| Plumierii. | Genera, Species, Americana, Filices. |
| Fewillæi | peruviana. |
| Isnard | acta parisina. |
| Bocconis | Museum, Siculæ plantæ. |
| Barrelieri | Icones. |
| Rivini | Ordines. |
* * *
| Boerhavii | Hortus lugd-batavus. |
| Kæmpferi | Amœnitates exoticæ. |
| Scheuchzeri | Gramina, Itinera alpina. |
| Michelii | Genera nova. |
| Vaillantii | Acta parisina. Flora parisina. |
| Monti | Gramina. |
| Buxbaum | Centuriæ. |
| Catesby | Carolina 1. 2. 3. |
| Burmanni | Zeylanica, africanarum decades. |
| Amanni | Ruthenica, Herbarium. |
| Dillenii | Elthamenses, Musci. |
| Seguieri | Verona. |
| Tilli | Hortus pisanus. |
| Martyni | Centuria. |
*** *** ***