LXII
LXII Hoc unum carmen seruatum est in codice saeculi ix Thuaneo, nunc Parisino Lat. 8071 (T), in quo inscriptum est Epithalamium Catulli. EXAMETRVM CARMEN NVPTIALE Ω
IVVENES
Vesper adest, iuuenes, consurgite: Vesper Olympo
exspectata diu uix tandem lumina tollit.
surgere iam tempus, iam pinguis linquere mensas,
iam ueniet uirgo, iam dicetur hymenaeus.
51 in marg. turba uirorum G: turba uirginum (suprascr. orum) R: t. uirum BVen Vesper adest] Varro L. L. vii. 50 Vesperugo stella quae uespere oritur, a quo eam Opilius scribit Vesperum, itaque dicitur alterum (alternum Riese) Vesper adest. 2 expect. TΩ
3 tempus iam (suprascr. est) G pinguis TO: pingues GR et cett.
5 hymens (sic) R
VIRGINES
Cernitis, innuptae, iuuenes? consurgite contra;
nimirum Oetaeos ostendit noctifer ignes.
sic certest; uiden ut perniciter exsiluere?
non temere exsiluere, canent quod uisere par est.
106 in marg. Puelle GRVen consurgi eretera T: consurgere contra Iac. Mowat Cantabrigiensis, quod ipsum in cod. Canon. Lat. 33 inueni 7 oeta eos T: haec eos O: hoc eos Ω ignes Ald. I: imbres T: imber uel ymber Ω
8, 9 exsiluere scripsi: exil. codd. 8 sic certest Haupt: siccer tes .i. T: sic certe si O: sic certe GR sed ut in utroque post certe rasura sit: sic certe cett.
9 canent quod uisere par est T Voss: canent (cauent La1) quo uisere parent Ω: c. quos uincere par est Bapt. Guarinus: canent quo uincere par est Auantius: c. quod uincere par est Passeratius: c. quod uespere par est B. Venator
IVVENES
Non facilis nobis, aequalis, palma parata est,
aspicite, innuptae secuta ut meditata requirunt.
non frustra meditantur, habent memorabile quod sit,
nec mirum, penitus quae tota mente laborant.
15nos alio mentes, alio diuisimus aures,
iure igitur uincemur, amat uictoria curam.
quare nunc animos saltem committite uestros,
11 in marg. puelle GRBVen nobilis T aequales Lachm. 12 innupte secum ut meditata requi(ae D)runt TD: in(i Ba)nupte que (queṛụṇṭ O) secum ut meditare querunt Ω
13 memora psile T 14 habet T solus. Spurium putarunt Scal. Naeke Lachm. ed. 1
15 nos] non T diuisimus (suprascr. diuidamus) G
17 nunc T: non Ω co(m)mittite Ω: conuertite T 18 incipiaent T
VIRGINES
20Hespere, qui caelo fertur crudelior ignis?
qui natam possis complexu auellere matris,
complexu matris retinentem auellere natam,
et iuueni ardenti castam donare puellam.
quid faciunt hostes capta crudelius urbe?
2520 in marg. Puelle GRBVen quis T fertur] potuit A: patuit Bergk
21 conplexua uellere T amatris O 22 fort. conplexu a matris auelle T
24 credelius T
25 Kymeno kymeneę kymenades o kymeneę T, prima littera per k, non per usitatiorem h, notata
IVVENES
Hespere, qui caelo lucet iucundior ignis?
qui desponsa tua firmes conubia flamma,
quae pepigere uiri, pepigerunt ante parentes,
nec iunxere prius quam se tuus extulit ardor.
3026 in marg. Iuuenes GRBVen quis T iucundior T: ioc. Ω
27 fines T: signes Palmer conubia T: conn. Ω 28 quae T: quod h2: quo Ω, etiam R, quamuis d post inlatum sit uir T 29 uinxere O
30 a om. T
31 Kymeno kymeneae kymenades o kymeneę T
VIRGINES
Hesperus e nobis, aequalis, abstulit unam.
............
............
............
............
............
............
[Hymen O Hymenaee, Hymen ades O Hymenaee!
32 in marg. Puelle GRBVen aequalis T: equales O: equaleṣ (suprascr. m) GR: aequalem en Giri
Post 32 excidisse nonnulla iam uidit Auantius. Lacunam sex uersuum posui, quam secutus sit uersus intercalaris Hymen o Hymenaee Hymen ades o Hymenaee, quamuis nec in T nec in Ω legatur
IVVENES
............
............
Namque tuo aduentu uigilat custodia semper,
nocte latent fures, quos idem saepe reuertens,
35Hespere, mutato comprendis nomine eosdem.
at libet innuptis ficto te carpere questu.
35 comperendis T: conprendis O et nunc G eosdem Ω: eospem T: Eous Schrader
36 at libet Ω: adlucet T
37 quittum T: quod al. quid tamen GVen: quem D: quema T: quam Ω
38 Kymeno kymeneae kymenales kymeno kymeneę T
VIRGINES
Vt flos in saeptis secretus nascitur hortis,
40ignotus pecori, nullo contusus aratro,
quem mulcent aurae, firmat sol, educat imber;
multi illum pueri, multae optauere puellae:
idem cum tenui carptus defloruit ungui,
nulli illum pueri, nullae optauere puellae:
45sic uirgo, dum intacta manet, dum cara suis est;
cum castum amisit polluto corpore florem,
39 in marg. Puelle GRVenB saeptis T: septis Ω 40 conuolsus T: conclusus O: contusus Ω et sic R sed ut t super rasuram sit 41 quaemulcens aurefirma T Post hunc u. excidisse unum uersum censebant Spengel et Hermann: sed nullum lacunae uestigium praebent codices 42 obtauere T 43, 4 om. TO 45 Quintil. Inst. Orat. ix. 3.16 Catullus in Epithalamio ‘dum innupta manet, dum cara suis est,’ cum prius dum significat quoad, sequens usque eo intacta Ω: innupta Quintilianus dum cara Quintilianus, BLa1: tum cara TGORVenADa suis est Quintilianus, T: sui sed BLa1AC: sui. sed GOVen et R m. pr. 46 amisit R, s super rasuram
48 Kymeneo kymeneę kymenades kymeneę T
IVVENES
Vt uidua in nudo uitis quae nascitur aruo,
50numquam se extollit, numquam mitem educat uuam,
sed tenerum prono deflectens pondere corpus,
iam iam contingit summum radice flagellum,
hanc nulli agricolae, nulli coluere iuuenci:
at si forte eadem est ulmo coniuncta marito,
55multi illam agricolae, multi accoluere iuuenci:
sic uirgo dum intacta manet, dum inculta senescit;
49 in marg. Iuuenes GRVenB 50 Numquam se extollit quam muniteam ducat uuam T 51 per flectens T 52 flacellum T 53 hanc nulli agriġ.cullę multi acoluere T: nulli coluere (accol. La1) Ω 54-55 om. Da 54 apsi T marita T, Ballin 55 agriculę T accol. Ω: acol. T 56 dum innupta manet Weber: tum inculta senescit T 57 conubium TB 58 cura TGOD Pleitner uiro TGOD: uirgo RVenC: cara uiro magis est, minus est inuisa p. Sonny Post hunc u. excidisse intercalarem duce Hermanno multi crediderunt
et tu ne pugna cum tali coniuge uirgo,
60non aequom est pugnare, pater cui tradidit ipse.
ipse pater cum matre, quibus parere necesse est.
............
uirginitas non tota tua est, ex parte parentum est,
tertia pars patrist, pars est data tertia matri,
tertia sola tua est: noli pugnare duobus,
6559 et tua nec T: et tu nec Ω: at tu ne Ald. I: at nec tu Postgate Post 59 unum u. Rossbach, Post 65 Haupt et Pleitner putarunt excidisse ut quemadmodum amoebaeum carmen (20-58) nouem uersus iuuenum praecedebant, eodem modo nouem sequerentur. Ego Post 61 potius lacunam indicaui 60 equom T: (a)equo Ω cum B 61 ipse prius om., postea in marg. add. RVen
62 om. T 63 sic Muretus nisi quod praetulit patris est tertia patris pars est data tertia matri T: tercia pars patri est data tercia matri O: tertia pars patri data pars data t. m. Ω: T. pars patris Schüler 64 solit tu est noli tuignare T
66 Kymeno kymeneę kymenades .o. kymeneae T
LXIII
Super alta uectus Attis celeri rate maria,
Phrygium ut nemus citato cupide pede tetigit,
adiitque opaca siluis redimita loca deae,
stimulatus ibi furenti rabie, uagus animis,
5deuoluit ile acuto sibi pondere silicis.
itaque ut relicta sensit sibi membra sine uiro,
etiam recente terrae sola sanguine maculans,
niueis citata cepit manibus leue typanum,
typanum, tubam Cybelles, tua, mater, initia,
10LXIII DE BERECINTHIA ET ATHI Ω: nullum spatium in O
1 Attis Marius Victorinus 212 Gaisford, 154 Keil: actis Ω: athis AD celeri Terent. Maur. 2899 et Victorinus: celere Ω 2 ut om. Caesius Bassus 262 K. 3 loca dee i ed. antiquissima saec. xv: i, ut uidetur, a u. 78 tralata 4 ibi ed. Trinc.: ubi Ω animis Lachm.: amnis Ω, nisi quod La1 habet ãius: animi Scal. 5 deuoluit iletas (illectas Da) acuto sibi pondere silices codd.: ile Lachm.: icta Statius: illa Scal.: pondere silicis Passeratius: pondera silice Auantius: ilei a. s. pondera silice Bergk
7 maculas Ω 8, 9 ti(y)mpanum Ω: corr. Scaliger 9 tubam Ω: typum Munro: fort. tabal uel tablam: Hesych. τάβαλα ταβῆλα‧ ὑπὸ Πάρθων οὕτω καλεῖται ὄργανον κριβάνῳ ἐμφερές, ᾧ χρῶνται ἐν τοῖς πολέμοις ἀντὶ σάλπιγγος. cibe(i La1)les GORLa1: cybelles B: Cybebes Bentley tua Calp. 1481: tu codd. 10 que] quod GORVenLaurentiani taurei Lachm.: tauri et Ω
agite ite ad alta, Gallae, Cybeles nemora simul,
simul ite, Dindimenae dominae uaga pecora,
aliena quae petentes uelut exules loca,
15sectam meam exsecutae duce me mihi comites,
rapidum salum tulistis truculentaque pelagi,
et corpus euirastis Veneris nimio odio;
hilarate aere citatis erroribus animum.
mora tarda mente cedat: simul ite, sequimini
20Phrygiam ad domum Cybelles, Phrygia ad nemora deae,
ubi cymbalum sonat uox, ubi tympana reboant,
tibicen ubi canit Phryx curuo graue calamo,
ubi capita Maenades ui iaciunt hederigerae,
ubi sacra sancta acutis ululatibus agitant,
2512 Ci(y A)belles OA 13 dindimenee G (sed ut secunda e addita post uideatur), Ven pecora Auantius: pectora Ω 14 alienaque Ω post loca codd. addunt celeri quod uocabulum transferebat omissa i ad finem u. 74 Lachm. 15 execute GO: execute R: excute BLa1Ven 16 pelage Victorius, Bentley: pellagei Bod. Lat. Class. e. 15 17 euirastis GD: eiurastis a: euitastis Ω 18 aere citatis Lachm.: erocitatis O: crocitatis GDAC: crocitatis al. ere citatis RVen: erae c. Auantius, Bentley an animum Ω: an om. h et Bod. Lat. Class. e. 15
19 cedat al. cedit G 20 cibelles O: cibeles GR 23 menade sui Ω ei derigere Ω
simul haec comitibus Attis cecinit notha mulier,
thiasus repente linguis trepidantibus ululat,
leue tympanum remugit, caua cymbala recrepant,
30uiridem citus adit Idam properante pede chorus.
furibunda simul anhelans uaga uadit animam agens
comitata tympano Attis per opaca nemora dux,
ueluti iuuenca uitans onus indomita iugi:
rapidae ducem secuntur Gallae properipedem.
35itaque, ut domum Cybelles tetigere lassulae,
nimio e labore somnum capiunt sine Cerere.
27 atris Ω: athis D notha O: nota Ω 28 thiasiis RBLa1: thyasiis G: thiasis O strepitantibus Voss
31 animam agens Lachm.: animagens OCRVen: anima gens BLa1AD et sic G sed hic altera a minore litteris ceteris: animo uel animi egens Auantius 32 actis Ω 33 iugi marg. Bodl. Lat. Class. e. 15: luci Ω 34 properipedem Balth. Venator: propere pedem Ω
35 ci(y B)belles OB 37 languore scripsi: langore codd. quod retinuit Lachm. 38 abit O et Bodl. Lat. Class. e. 15: abiit cett. molli Festus p. 374 von Ponor: mollis Ω rabidus Festus, GORVen ACD: rabidi BLa1 Phil.
sed ubi oris aurei Sol radiantibus oculis
40lustrauit aethera album, sola dura, mare ferum,
pepulitque noctis umbras uegetis sonipedibus,
ibi Somnus excitum Attin fugiens citus abiit:
trepidante eum recepit dea Pasithea sinu.
ita de quiete molli rapida sine rabie
45simul ipse pectore Attis sua facta recoluit,
liquidaque mente uidit sine queis ubique foret,
animo aestuante rusum reditum ad uada tetulit.
39 oris aurei p: horis aureis Ω 40 sola dura p, Bod. Lat. Class. e. 15: sol a dura G: sol adura Ω 42 excitam Lachm. attin GORVenC: athin BLa1A 43 trepidantem R eum La1a et sic nunc R, quamquam potest ex cum correctum uideri: cum GOVenD et plerique: quem Bentley pasitheo Ω
45 ipsa Al. Guarinus attis G: actis RVenC: atris O 46 sineque is O: sineque his Ω 47 aestuante rusum Victorius: estuanter usum Ω tetulit Calp. 1481: retulit Ω
49 patriam allocuta est ita uoce miseriter (miseritus ORBLa1: miseritus al. miseriter G Ven) maiestas (magestates O) Ω Correxit Auantius in ed. Trinc. Patriam a. uoce est ita maesta miseriter Calpurnius 1481
‘patria o mei creatrix, patria o mea genetrix,
ego quam miser relinquens, dominos ut herifugae
famuli solent, ad Idae tetuli nemora pedem,
ut aput niuem et ferarum gelida stabula forem,
et earum omnia adirem furibunda latibula,
55ubinam aut quibus locis te positam, patria, reor?
cupit ipsa pupula ad te sibi dirigere aciem,
rabie fera carens dum breue tempus animus est.
egone a mea remota haec ferar in nemora domo?
patria, bonis, amicis, genitoribus abero?
6050 genetrix G: genitrix ORVen 52 tetuli O: retuli Ω 53 ut caput (d R) Ω stabilia O, prius G 54 et earum ad omnia irem ed. Trinc.: ad inuia irem Starkie: ut ima ad. Postgate
56 pupula D: popula atte (áte D: acte BLa1) Ω 58 hoc Carpentoractensis: an huc?
60 gūmasiis O: ginnasiis B m. pr., R: gimnasiis C G quid habuerit a m. pr. non dispexi, nunc habet gymnasiis stadioque gymnasi Santen: guminasiis ego ed. 1 Nunc retinendum puto, sic ut fecit Lachm., stadio et gymnasiis mutata specie metri cum in hac quoque parte uersus (sic ut in priore, 54 et earum omnia adirem) admissus esset in primo pede ionicus a minore stădĭo ēt gȳm. nasiis
61 a C: ha OB: ah GRVenLa1
quod enim genus figuraest, ego non quod obierim?
ego mulier, ego adolescens, ego ephebus, ego puer,
ego gymnasei fui flos, ego eram decus olei:
65mihi ianuae frequentes, mihi limina tepida,
mihi floridis corollis redimita domus erat,
linquendum ubi esset orto mihi Sole cubiculum.
ego nunc deum ministra et Cybeles famula ferar?
ego Maenas, ego mei pars, ego uir sterilis ero?
70ego uiridis algida Idae niue amicta loca colam?
ego uitam agam sub altis Phrygiae columinibus,
62 figuraest Lachm.: figura est Ω non quod obierim Statius: non quid abierim Ω: non quod habuerim Scaliger: fort. adierim
64 gymnasei Phil.: gi(y AC)mnasti Ω 66 corolis Calp. 1481: circulis Ω 67 liquendum GORCVen solo Ω 68 ego nec Ω: ego ne Bod. Lat. Class. e. 15: ego non a: ego nunc Santen: egone ut Bentley: fort. egon hic h.e. ego qui talis fui, sc. gymnasei flos, a multis adamatus ferar] ferarum Ω
69 pars G sic scriptum habet ut rs super rasuram sit
70 niue Calp. 1481: nene Ω: ne a et Bod. Lat. Class. e. 15
71 columinibus Bod. Lat. Class. e. 15 et p: columnibus Ω: culminibus Bentley: cf. gymnasiis (61) 72 silui cultrix Ω nemori uagus Ω
roseis ut huic labellis sonitus citus abiit,
75geminas deorum ad auris noua nuntia referens,
ibi iuncta iuga resoluens Cybele leonibus
laeuumque pecoris hostem stimulans ita loquitur.
‘agedum’ inquit ‘age ferox i, face ut hunc furor agitet,
face uti furoris ictu reditum in nemora ferat,
80mea libere nimis qui fugere imperia cupit.
age caede terga cauda, tua uerbera patere,
face cuncta mugienti fremitu loca retonent,
74 huic p: hinc Ω: hic Bentley sonitus adiit Ω: sonitus citus adiit Bentley, Spengel: sonitus uagus abiit Ahlwardt: sonitus abiit celer Lachm.: s. celer ab. Heyse: sonus editus ab. Froehlich 75 adauris O: ad aures Ω: deorum post aures D referre Phil. gemitus Gul. Wagner: geminas matris ad auris Lachm.: dominae matris ad a. Busche: dominae deorum ad a. Richards: fort. geminans 76 ubi Ω 77 saeuumque Schulze pectoris Ω
78 agedum inquit(d Oet Rm. pr.) age ferox fac (om. BLa1) ut hunc furor Ω i add. Scaliger; cf. ad 3 face Palladius, Lachm. agitet add. ed. Cantabrig. anni 1702: num animet? Nam habet ed. omnium antiquissima face furor animum || an scribendum erat ferocem feriat furor animum? sic ferit pro facit habet codex Ashburneri xlv. 24 79 fac ut furoris ictum (ictum R: ictu B) Ω: face ed. illa antiquissima uti Lachm.
81 a cede al. age cede G, sed post a rasura est terga Oh: tergo Ω uerbera Calp. 1481: uerum uera Ω 82 fac Ω: face ed. antiquissima
84 cibelle O: cibele GRB
ferus ipse sese adhortans rapidum incitat animo,
uadit, fremit, refringit uirgulta pede uago.
at ubi umida albicantis loca litoris adiit,
tenerumque uidit Attin prope marmora pelagei,
facit impetum: ille demens fugit in nemora fera:
90ibi semper omne uitae spatium famula fuit.
dea, magna dea, Cybelle, dea, domina Dindimei,
85 adhortans Ald. 1515: ad horta lis G: ad ortalis R: adortalis OAVen animo Ω
87 bumida O: humida cett. 88 teneramque Lachm. attin GO: actin (-m La1)RBLa1 marmora pelagi p et Calp. ed. 1481: marm(n G)orea pelago Ω 89 facit Calp. 1481: ficit O: fecit Ω illa Lachm.
91 cibelle O: cibele GR dindimenei G: dindimei ORBLa1 92 tuos scripsi: tuo Ω era O 93 rabidos p: rapidos Ω
LXIV
Peliaco quondam prognatae uertice pinus
dicuntur liquidas Neptuni nasse per undas
Phasidos ad fluctus et fines Aeetaeos,
cum lecti iuuenes, Argiuae robora pubis,
5auratam optantes Colchis auertere pellem
ausi sunt uada salsa cita decurrere puppi,
caerula uerrentes abiegnis aequora palmis.
diua quibus retinens in summis urbibus arces,
ipsa leui fecit uolitantem flamine currum,
10LXIV ARGONAVTIA Ω: in O spatium est unius uersus, et adscriptum in marg. narrat hic ystoriam aurei uelleris
1 Peliaco La1 Mar. Victorinus 182 Gaisford: Pelliaco (-to G) Ω 3 fascidicos al. phasidos GBVen: fasi(ci R)dicos OR aeetaeos] oeticos GRVenAC: ceticos La1 et O qui in marg. habet al. tetidicos: oeteos Bod. Lat. Class. e. 15 4 pupis OC: puppis Ω 6 ụạḷḍạ salsa suprascr. uada O 7 uerentes OBLa1 et G m. pr.
10 texta Oh: testa Ω
illa rudem cursu prima imbuit Amphitriten.
quae simul ac rostro uentosum proscidit aequor,
tortaque remigio spumis incanuit unda,
emersere feri candenti e gurgite uultus
15aequoreae monstrum Nereides admirantes.
illa, atque haud alia, uiderunt luce marinas
mortales oculi nudato corpore Nymphas
nutricum tenus exstantes e gurgite cano.
tum Thetidis Peleus incensus fertur amore,
2011 prima Da: primam Ω: p’eā (?p’rā) marg. proram O amphitritem GBA: a(am Ven)phitritem al. amphitrionem RVen: aphitrite O unde in ed. 1 conieci proram i. Amphitrite: prora i. Amphitriten Postgate: illa rudi cursu proram i. Amphitrite Fleischer: i. rudem c. primum i. Amphitriten Thomas
13 tortaque ed. Trinc.: totaque Ω incanduit Ω 15 monstrum al. monstrorum O ammirantes O
16 illa atque haud alia Bergk: illa atque alia Ω: illa alia O: illas atque a. a: illaque haud a. Auantius: illa si qua a. Lachm.: illa ut non alia Helm uidere Ω 17 oculi Bod. Lat. Class. e. 15: oculis Ω 18 extantes Ω
19 cum OR 20 cum GOR 21 cum Ω sensit Ω: sanxit Itali
o nimis optato saeclorum tempore nati
heroes, saluete, deum genus! o bona mater!
uos ego saepe meo uos carmine compellabo.
25teque adeo eximie taedis felicibus aucte,
Thessaliae columen Peleu, cui Iuppiter ipse,
ipse suos diuum genitor concessit amores.
tene Thetis tenuit pulcerrima Neptunine?
tene suam Tethys concessit ducere neptem,
3022 seculorum GORB. secụlorum R 23 mater al. matre GRVen: matre a Schol. Veronens. ad Verg. Aen. v. 80 Catullus Saluete deum gens o bona matrum Progenies saluete iter—dein spatium quinquaginta fere litterarum tuum genus, o bona mater Badham: o bona matrum Progenies saluete iterum primus huc reuocauit Franc. Orioli 1822
24 uos] post Bergk
25 tedis O: tethis A: thetis Ω
28 neptunnine corr. D, Riccardianus 2242: neptine BLa1: nectine al. neptine G: nectine OAC: nectine marg. neptine al neutūne al. neptimine (et hoc quidem recentius) R: Nereine Haupt: Nerinarum Sam. Allen
29 thetis Ω
quae simul optato finitae tempore luces
aduenere, domum conuentu tota frequentat
Thessalia, oppletur laetanti regia coetu:
dona ferunt prae se, declarant gaudia uultu.
35deseritur Scyros, linquunt Phthiotica Tempe,
Crannonisque domos ac moenia Larisaea,
Pharsaliam coeunt, Pharsalia tecta frequentant.
rura colit nemo, mollescunt colla iuuencis,
non humilis curuis purgatur uinea rastris,
40non glebam prono conuellit uomere taurus,
non falx attenuat frondatorum arboris umbram,
squalida desertis rubigo infertur aratris.
31 optato finite O: optato (-ta D m. pr.: -tae a) finito cett. 32 aduenere ap: ad (at B, al AC) lenire Ω 34 prae se cum declarant iungebat Doering
35 sciros AC: schyros B: sy(si O)ros GORVenLa1: Cieros Meineke tempe non Tempe Meineke 36 Crannonisque Victorius: Graiunonisque G: Grauinonisque ORDAC moenia L. p: nicenis (nit. BLa1) alacris(ss O)ea Ω 37 Pharsalum Lachm.
43 at C: ad Ω
candet ebur soliis, collucent pocula mensae,
tota domus gaudet regali splendida gaza.
puluinar uero diuae geniale locatur
sedibus in mediis, Indo quod dente politum
tincta tegit roseo conchyli purpura fuco.
50haec uestis priscis hominum uariata figuris
heroum mira uirtutes indicat arte.
namque fluentisono prospectans litore Diae,
Thesea cedentem celeri cum classe tuetur
indomitos in corde gerens Ariadna furores,
55necdum etiam sese quae uisit uisere credit,
ut pote fallaci quae tum primum excita somno
desertam in sola miseram se cernat harena.
46 gazza B
48 aedibus Al. Guarinus
52 lit(t)ora RBLa1: litora (suprascr. e)Ven di(y)a Ω 54 adriana Ω 55 sese quae uisit uisere credit Voss: seseque sui tui se credit GOBLa1D: seseque sui qui (suprascr. t) se credidit C: seseque sui /// se credi /// //// R marg. al. terni 56 tunc O
quem procul ex alga maestis Minois ocellis,
saxea ut effigies bacchantis, prospicit, eheu,
prospicit et magnis curarum fluctuat undis,
non flauo retinens subtilem uertice mitram,
non contecta leui uelatum pectus amictu,
65non tereti strophio lactentis uincta papillas,
61 bachantis GOR eheu Bergk: heue Ω: heie Bod. Lat. Class. e. 15: euhoe Lachm. 62 Inter et magnis rasura est in G Pro et compendium est in O quo plerumque significatur con 64 contenta O et Phil., idemque coni. Balth. Venator nudatum Schwabe: laniatum Owen: uiolatum Haverfield 65 lactentis Ω: lactantis cod. peruetustus Cauensi. Isidori Originum XIX. 33, a quo hic u. Cinnae tribuitur citta Cauensis, h.e. cincta 66 delapsa e C: delapse O: delapso e RBVen: delapso GLa1D 67 adl. O: allidebant Landor
sed neque tum mitrae neque tum fluitantis amictus
illa uicem curans toto ex te pectore, Theseu,
70toto animo, tota pendebat perdita mente.
a misera, assiduis quam luctibus externauit
spinosas Erycina serens in pectore curas,
illa tempestate, ferox quo ex tempore Theseus
egressus curuis e litoribus Piraei
75attigit iniusti regis Cortinia tecta.
nam perhibent olim crudeli peste coactam
Androgeoneae poenas exsoluere caedis
68 si neque Ω tamen (tñ) pro tum bis O 69 te om. O
71 a Can. Lat. 33 et codices Nonii p. 108: ah GRVen: ha O 72 ferens a, Bod. Lat. Class. e. 15 et Nonii codices 73 feroxque et tempore Ω: illa ex t. ferox quo tempore Baehrens 75 inusi ed. Trinc.: inuisi Heinsius tecta Ricc. 2242, Ritschl: tempta GORVenBLa1: tenta AD: templa ap, Scaliger: fort. septa
77 cum androgeanee (-genee B: -geane O) Ω exsol. BO: exol. GRVen
quis angusta malis cum moenia uexarentur,
ipse suum Theseus pro caris corpus Athenis
proicere optauit potius quam talia Cretam
funera Cecropiae nec funera portarentur.
atque ita naue leui nitens ac lenibus auris
85magnanimum ad Minoa uenit sedesque superbas.
hunc simul ac cupido conspexit lumine uirgo
regia, quam suauis exspirans castus odores
lectulus in molli complexu matris alebat,
quales Eurotae progignunt flumina myrtus,
90auraue distinctos educit uerna colores,
non prius ex illo flagrantia declinauit
80 menia CRVen: inoenia G: incenia O uersarentur (suprascr. x) B: uersarentur La 82 proicere C Paris. 7989: prohic. OBLa1: proiic. GRVenAa 83 nec funera Ω: ne funera edd. ante Lachm.
87 expirans Ω 88 cōpressu Ven 89 Eurot(a)e Bod. Lat. Class. e. 15 et ed. antiquissima saec. xv: europe Ω pergignunt Ω mirtos OB: mirtus al. mirtos R
heu misere exagitans immiti corde furores
95sancte puer, curis hominum qui gaudia misces,
quaeque regis Golgos quaeque Idalium frondosum,
qualibus incensam iactastis mente puellam
fluctibus, in flauo saepe hospite suspirantem!
quantos illa tulit languenti corde timores!
100quanto saepe magis fulgore expalluit auri!
cum saeuum cupiens contra contendere monstrum
aut mortem appeteret Theseus aut praemia laudis.
94 inmiti uel in miti Ω: corda furore Ramler 96 quaeque hp: quod neque O: quique Ω Golgos Hermolaus Barbarus, alii Bembo uel Auantio imputant: c(ch O)olc(ch RVen)os Ω
100 fuluore Ritschl, quod uocabulum de auro usurpatum est a Tiberiano poeta saec. iv (Baehrens PLM III. p. 266): lurore Bochart
102 mõtem R appeteret O sicut maluerat Marcilius: oppeteret Ω: opet. D
104 suspendit ed. antiquissima saec. xv: succepit Statius
nam uelut in summo quatientem brachia Tauro
quercum, aut conigeram sudanti cortice pinum,
indomitus turbo contorquens flamine robur,
eruit (illa procul radicitus exturbata
prona cadit, late quaeuiscumque obuia frangens),
110sic domito saeuum prostrauit corpore Theseus
nequiquam uanis iactantem cornua uentis.
inde pedem sospes multa cum laude reflexit
errabunda regens tenui uestigia filo,
ne labyrintheis e flexibus egredientem
115106 cornigeram Ω fundanti Oh, G m. pr. ut Bonneto uisum est: nutanti Mitscherlich 107 indomitum D turbo Ω: turben Spengel, ut referretur ad indomitum, cum Seruius ad Aen. vii. 378 scripserit Catullus hoc turben dicit ut hoc carmen 108 radicibus BLa1ha 109 late quaeuis cumque conieci in Philologo anni 1890 p. 170 et Class. Review eiusdem anni p. 311, post me anno 1895 Vahlen: lateque cum (tum G: tumi D: eum B) eius Ω: lateque et cominus p, uulgo: late qua est impetus Lachm.: lateque comeis obit Munro Distracta uidentur fuisse quae uis cum que, dein locum mutasse quae cum que uis, mox in quae cum//e uis abiisse obuia OBLa1h: omnia al. obuia GRVen: omnia ACDa 111 ne quidquam nauis O
114 laberintheis GCD: laberiẹntheis R: laberinthis O
sed quid ego a primo digressus carmine plura
commemorem, ut linquens genitoris filia uultum,
ut consanguineae complexum, ut denique matris,
quae misera in nata deperdita lamentata est,
120omnibus his Thesei dulcem praeoptarit amorem:
aut ut uecta ratis spumosa ad litora Diae,
116 a primo a: cum primo Ω: in primo h et Carpentoractensis fortasse recte degressus Baehrens 119 ingnata GO: ignata RVenBLa1ACD lamentata est Conington (-tur Buecheler): l(a)eta Ω: laetabatur Lachm.: luctabatur Rossbach: lentabatur h.e. morabatur ego: miseram gnatam d. lamentatast Fleischer 120 praeoptarit Statius: portaret Ω: praeoptaret marg. Santeniani 121 ut om. O necta GO 122 deuincta Ω, etiam R antequam mutatus erat: deuicta Santenianus et p: fort. deuincta tenentem uel tenet dum; cf. Cul. 188. Supplerunt placito uel dulci uel tristi Itali, molli Baehrens, leni Palmer. In cod. Carpentoractensi deuicta lumina somno sic scriptum inueni 123 in memori al. nemori G
saepe illam perhibent ardenti corde furentem
125clarisonas imo fudisse e pectore uoces,
ac tum praeruptos tristem conscendere montes,
unde aciem in pelagi uastos protenderet aestus,
tum tremuli salis aduersas procurrere in undas
mollia nudatae tollentem tegmina surae,
130atque haec extremis maestam dixisse querellis,
frigidulos udo singultus ore cientem.
‘sicine me patriis auectam, perfide, ab aris,
perfide, deserto liquisti in litore, Theseu?
sicine discedens neglecto numine diuum,
135125 e Ω: ex O 126 actum RO et nunc G: quid prius fuerit non dispexi tristem ap: tristes (-is A) Ω 127 in om. Ω: add. a pret. GOD, non RVen 130 querellis a: querelis GORVen
132 et 134 siccine Ω auertam al. auectam Ven: auertam O, Laur. 33.12, marg. R: num auersam h.e. abreptam? aris Ω: oris hp, Lachm. 133 in om. O
134 discendens G 135 immemor ORVen: inm. G a Luc. Mueller: ah GD et R corr.: ha O: ab BLa1AC: aḍ al. ab Ven
nullane res potuit crudelis flectere mentis
consilium? tibi nulla fuit clementia praesto,
immite ut nostri uellet miserescere pectus?
at non haec quondam nobis promissa dedisti
140uoce: mihi non haec miserae sperare iubebas,
136 nullane Dah: nullaue Ω crudeles Oh mentes Oh 138 miserescere Calp. 1481: mirescere O: mit(tt C)esc(isc BLa1)ere Ω: mostri u. mitescere p. Scal.
139 nobis] blanda Oh 140 uoce mihi nec hec (hoc BLa1A) misere (ultima e dubia R, -ser A, -serere La1) sperare iubebas (iud. C, uid. La1A) Ω non ed. pr. miserae uindicauit Vahlen: miseram ed. pr. exspectare Froehlich 141 conub. BACh: connub. GOVen 142 discerpunt C: disserpunt GRVen: desserpunt O
tum iam nulla uiro iuranti femina credat,
nulla uiri speret sermones esse fideles;
145quis dum aliquid cupiens animus praegestit apisci,
nil metuunt iurare, nihil promittere parcunt:
sed simul ac cupidae mentis satiata libido est,
dicta nihil metuere, nihil periuria curant.
certe ego te in medio uersantem turbine leti
150eripui, et potius germanum amittere creui,
quam tibi fallaci supremo in tempore dessem.
143-148 nulla uiro... curant extant apud Hieremiam Iudicem de Montagnone p. iiii, 5.2 143 tum iam Ω: nunc iam B. Guarinus: hinc iam Froehlich 144 fidelis O 145 quis (suprascr. pro quibus) G pregestit apisci G, sed rasura est sub litteris re, et spatium ante apisci: p’gestit adipisci O: apisci RVenBLa1ACDh 148 meminere Czalina
151 falaci G m. pr., post addita est minutius scripta I d/essem Ven: dassem (suprascr. e) p: deessem Ω
153 p’ea (? preea) O intacta Ω cumulabor D m. pr.
quaenam te genuit sola sub rupe leaena,
155quod mare conceptum spumantibus exspuit undis,
quae Syrtis, quae Scylla rapax, quae uasta Carybdis,
talia qui reddis pro dulci praemia uita?
si tibi non cordi fuerant conubia nostra,
saeua quod horrebas prisci praecepta parentis,
160at tamen in uestras potuisti ducere sedes,
quae tibi iucundo famularer serua labore,
candida permulcens liquidis uestigia lymphis,
purpureaue tuum consternens ueste cubile.
sed quid ego ignaris nequiquam conquerar aureis,
165externata malo, quae nullis sensibus auctae
nec missas audire queunt nec reddere uoces?
ille autem prope iam mediis uersatur in undis,
nec quisquam apparet uacua mortalis in alga.
sic nimis insultans extremo tempore saeua
170155 expuit Ω 156 scilla O: silla GRVenLa1
158 conub BAC: connub. GORVen 160 nostras O 163 sequitur 160 in O
164 sed] si O nec quicquam GORBC conquerar Ω: conqueror p aureis Baehrens: aures O: auris G ex aures: auris Ω 165 extern. Oh: extenruata D: extenuata Ω aucte al. to G
Iuppiter omnipotens, utinam ne tempore primo
Gnosia Cecropiae tetigissent litora puppes,
indomito nec dira ferens stipendia tauro,
perfidus in Creta religasset nauita funem,
175nec malus hic celans dulci crudelia forma
consilia, in nostris requiesset sedibus hospes!
nam quo me referam? quali spe perdita nitor?
171 utinam non Macrob. vi. 1.42 174 in creta OD: in certam h et (suprascr. re) C: in cretam cett. 175 haec O 176 consilia in ed. Parm. 1473: cons(-sci R)ilium Ω nostris om. O requiesset ed. Parm.: requisisset (suprascr. r) G: requisisset Ω
177 nitar ap
178 Idomeneosne Conr. de Allio: y(i Ven)doneos ne al. idmoneos GRVen: idoneos ne OBLa1: Idomeneusne Lachm. ex Il. xiii. 424 Ιδομενεῦς δ᾽ οὐ λῆγε μένος μέγα: Idaeos Vahlen tamquam Ideos (suprascr. mons) in archetypo fuerit a Ω: at Muretus: fort. an 179 ponti O: pontum Ω ubi diuidit Ω Lachm.
an patris auxilium sperem? quemne ipsa reliqui
respersum iuuenem fraterna caede secuta?
coniugis an fido consoler memet amore?
quine fugit lentos incuruans gurgite remos?
praeterea nullo litus, sola insula, tecto,
185nec patet egressus pelagi cingentibus undis:
nulla fugae ratio, nulla spes: omnia muta,
omnia sunt deserta, ostentant omnia letum.
non tamen ante mihi languescent lumina morte,
nec prius a fesso secedent corpore sensus,
190180 impatris O: an patris cett. sed in G fuerat in, ut Bonneto uisum est quem ne GORVen: quem ue BLa1AC
182 consoles me manet O
183 qui ne O: qui me Ah: quiue GRVenBLa1D lentos Oh Carp.: uentos cett.: num uentoso?
184 litus] colitur Palmer 185 patet GOD: pater RVenBLa1AC 186 fort. nullast
190 multam L. Mueller: muletam O: mulctam Ω 191 comprecer ap: comprecor Ω
quare facta uirum multantes uindice poena,
Eumenides, quibus anguino redimita capillo
frons exspirantis praeportat pectoris iras,
195huc huc aduentate, meas audite querellas,
quas ego, uae miserae, extremis proferre medullis
cogor inops, ardens, amenti caeca furore.
quae quoniam uerae nascuntur pectore ab imo,
uos nolite pati nostrum uanescere luctum,
200sed quali solam Theseus me mente reliquit,
tali mente, deae, funestet seque suosque.’
has postquam maesto profudit pectore uoces,
193 anguino Ω 194 exp. Ω 195 post aduentate rasura est duarum litterarum in G fueratne pias? querellas OBAa: querelas GRVen 196 miserae D: misera Ω, Bentley
198 uere GOVen 200 qualis sola Ω: corr. ap 201 fimestet G m. pr. ut uidetur
204 inuicto B, Auantius: inuito Ω: in uoto D
quo motu tellus atque horrida contremuerunt
aequora concussitque micantia sidera mundus.
ipse autem caeca mentem caligine Theseus
consitus oblito dimisit pectore cuncta,
quae mandata prius constanti mente tenebat,
210dulcia nec maesto sustollens signa parenti
sospitem Erechtheum se ostendit uisere portum.
namque ferunt olim, classi cum moenia diuae
205 quõ tunc OR: qnõ tunc G ut uisum est Claudio D. Cobham: quo tunc BLa1: quomodo tunc ACVen: quo motu Heyse: quo moto Fleischer: quo nutu et Fea contrumuere D: contremuere Rossbach
207 mente Ω: num mentis? 211 sospitem erectum (err. B nondum correctus) B, Laurentiani, Carp.: s. ereptum cett.: Erectheum Voss
212 classi codices praeter A et Santenianum: classem A Sant. moenico Ω 213 gnatum Ω concred. Auantius: cum cred. Ω egens GO 214 complexo AD Sant.
‘nate mihi longa iucundior unice uita,
nate, ego quem in dubios cogor dimittere casus,
reddite in extrema nuper mihi fine senectae,
quandoquidem fortuna mea ac tua feruida uirtus
eripit inuito mihi te, cui languida nondum
220lumina sunt nati cara saturata figura,
non ego te gaudens laetanti pectore mittam,
nec te ferre sinam fortunae signa secundae,
sed primum multas expromam mente querellas,
canitiem terra atque infuso puluere foedans,
225inde infecta uago suspendam lintea malo,
215 gnat. Ω ioc. Ω 216 gnat. Ω 218 ac] fort. haec 219 cui R super rasuram: quem al. cui G 220 gnat. Ω 223 querellas ORBa 224 infulso O: infuḷso R fedẹns (suprascr. a) R 227 obscurata GODh, et sic R sed -ṭạ punctis notata: obscura AC Laurentiani, ap dicet Ω: duget D: obscurata decet Lachm.: obscura signet Conington
quod tibi si sancti concesserit incola Itoni,
quae nostrum genus, has sedes defendere Erechthi
230annuit, ut tauri respergas sanguine dextram,
tum uero facito ut memori tibi condita corde
haec uigeant mandata, nec ulla oblitteret aetas;
ut simul ac nostros inuisent lumina collis,
funestam antennae deponant undique uestem,
235candidaque intorti sustollant uela rudentes,
228 Itoni Al. Guarinus: ythomi uel ithomi Ω 229 has Ω, Statius: ac ap uulg. Erechthi Buecheler: freti Ω 230 annuit etiam R, sed i super rasuram 231 tum O: tu Ω 232 oblif/eret (obliferet Ven) al. obliteret GVen 233 ac ap: hec Ω 234 antenne // (sic) G: antēnene ne O 235 sus(subs G)tolant O, prius G, post addita est l Post 235 Faernus inserebat ex Nonio p. 546 uersum Lucida qua splendent [summi] carchesia mali Vide ad Fragm. V 237 (a)etas Ω: aera D: sors Al. Guarinus: fors ed. Trinc.: freta Froehlich: aestas Palmer sistet O et plerique: sistenst (sic) G: sistạ̄t (suprascripta e) R: sistent DVen
haec mandata prius constanti mente tenentem
Thesea ceu pulsae uentorum flamine nubes
240aereum niuei montis liquere cacumen.
at pater, ut summa prospectum ex arce petebat,
anxia in assiduos absumens lumina fletus,
cum primum inflati conspexit lintea ueli,
praecipitem sese scopulorum e uertice iecit,
245amissum credens immiti Thesea fato.
sic funesta domus ingressus tecta paterna
morte ferox Theseus, qualem Minoidi luctum
obtulerat mente immemori talem ipse recepit.
quae tamen aspectans cedentem maesta carinam
250239 seu Oah et fortasse G m. pr. Post 240 spatium unius uersus est in RBVen, non item in G, qui tamen primam litteram uersus 241 sic habet scriptam √At. In AC Laur. 33.12, et Santeniano Fletus Egei
247 Minoidi corr. R: Minoi(y BLa1D)da Ω: fort. in Minoida
249 quem G tamen praspectans (prosp. O: prosp. al. asp. RVen) GORVen: tum prospectans h
at parte ex alia florens uolitabat Iacchus
cum thiaso Satyrorum et Nysigenis Silenis,
te quaerens, Ariadna, tuoque incensus amore.
qui tum alacres passim lymphata mente furebant
255euhoe bacchantes, euhoe capita inflectentes.
harum pars tecta quatiebant cuspide thyrsos,
pars e diuulso iactabant membra iuuenco,
pars sese tortis serpentibus incingebant,
pars obscura cauis celebrabant orgia cistis,
260orgia, quae frustra cupiunt audire profani,
plangebant aliae proceris tympana palmis,
aut tereti tenuis tinnitus aere ciebant,
251 parte AC: pater Ω 252 cum] tum O 253 te G, sed fuerat et: et O adriana Ω
254 quae tum Bergk, cui Post 253 uersus excidisse uisus est 255 euhoe... euhoe BLa1: euche... euche GOVenACD sed in G euche in euohe transiit
256 harum Ω: horum a uulgo 258 om. in textu, habet in marg. D 261 ali(a)e Ω: aliei Lachm. 262 tenais O: tenụis R tintinitus R m. pr.: tintinitus (sic) G: tinṭịṇnitus Ven 263 multis ed. Trinc.: multi Ω efflabant ah: efflebant Ω
talibus amplifice uestis decorata figuris
puluinar complexa suo uelabat amictu.
quae postquam cupide spectando Thessala pubes
expleta est, sanctis coepit decedere diuis.
hic, qualis flatu placidum mare matutino
270horrificans Zephyrus procliuas incitat undas,
aurora exoriente uagi sub limina Solis:
quae tarde primum clementi flamine pulsae
procedunt, leni et resonant plangore cachinni,
post uento crescente magis magis increbescunt,
275purpureaque procul nantes ab luce refulgent:
270 procliuiṭ (suprascr. s) O h.e. procliuit in procliuis mutatum, ut H. O. Coxe iudicabat; sed nisi punctum accederet (ṭ) suprascr. s potius procliuiter poterat esse: procliuas Ω 271 sublimina ah: sublimia Ω: sub lumina uulgo 273 leni et resonant scripsi: leuiter sonant Ω nisi quod O habet leuiterque sonant: lenique sonant Lennep: leni resonant Lachm. clangore AC Excerpta ex ueteribus glossis Pithoeana p. 71 Gothofr. Placor tranquillitas. At Catullus plangor 274 increbrescunt hap 275 ab GORVenACah: a D refulgent ap: refulgens Ω 276 tum hap, Lachm.: tn̅ (tamen) O: tamen al. tibi GR, sed in R n super rasuram est: tibi ACDVen: sic ibi Haupt: sic tum ibi Rossbach 277 at se Ω: a se Da
quorum post abitum princeps e uertice Pelei
aduenit Chiron portans siluestria dona:
280nam quodcumque ferunt campi, quos Thessala magnis
montibus ora creat, quos propter fluminis undas
aura parit flores tepidi fecunda Fauoni,
278 abitum ODa: habitum Ω 280 quodcumque Ω sed quidc. C: quotc. Riccardianus 2242 Lachm. campi Dp: campis Ω 281 quod D 282 aurea OR parit Laur. 33.12, corr. G, hap: perit uel p̲it cett.: aperit Housman sed cf. Ov. A. A. iii. 185 Quot noua terra parit flores, cum uere tepenti Vitis agit gemmas 283 interstinctis Heinsius curulis al. corollis (-rollos (suprascr. i) B) GRBVen: corulis O 284 quo D: quod Oa: quot Ω ioc. Ω: iucundum adnotato? ed. Muret. Bodleianae (2 R. 6.30)
confestim Penios adest, uiridantia Tempe,
Tempe, quae siluae cingunt super impendentes,
†Minosim† linquens †doris† celebranda choreis,
non uacuos: namque ille tulit radicitus altas
fagos ac recto proceras stipite laurus,
290non sine nutanti platano lentaque sorore
flammati Phaethontis et aerea cupressu.
285 penios Laur. 33.12, Lachm.: penies al. os (-ies suprascr. o RB) GRBVen: penies OACLa1 adest ut Ω: ut om. Dah 287 Minos(ss C)im Ω: Minosium (suprascr. im) Caesenas: Minosmi Carp.: Amosim D: Mnemonisin uel Aemonisin Heinsius: Naiasin Haupt: Meliasin Peiper, Madvig doris Ω: cloris marg. Caesenatis. Emendarunt claris Itali: doctis Statius: hilaris Unger: floris Peiper. Fort. Aemonisin l. Chlori c. choreis. Steph. Byz. Αἱμονία ἡ Θετταλία, ἀπὸ Αἵμονος· Αἵμων δὲ υἱὸς μὲν Χλώρου τοῦ Πελασγοῦ, πατὴρ δὲ Θεσσαλοῦ, ὡς Ῥιανὸς καὶ ἄλλοι 288 non acuos al. nonacrias (os Ven) GRVen: non ac(acc O)uos ACO: non uacuus Bapt. Guarinus 290 nutanti RCVen: mutanti O, prius G fletaque Scaliger sororum Ω: corr. a 291 flamati O: flam(mm Ven)anti Ω
293 uellatum pr. G, OLa1a: uallatum Baehrens
post hunc consequitur sollerti corde Prometheus,
295extenuata gerens ueteris uestigia poenae,
quam quondam silici restrictus membra catena
persoluit pendens e uerticibus praeruptis.
inde pater diuum sancta cum coniuge natisque
aduenit caelo, te solum, Phoebe, relinquens,
300unigenamque simul cultricem montibus Iri:
Pelea nam tecum pariter soror aspernata est,
nec Thetidis taedas uoluit celebrare iugalis.
qui postquam niueis flexerunt sedibus artus,
large multiplici constructae sunt dape mensae,
305296 quam Da: qua Ω
298 diuum Ven pr. m., Da: diui GORBC et corr. Ven: diu A natisque Da: gnatisque al. gratis G: gnatisque ORLa1ACh 299 aduenit, caelo Muretus 300 Iri scripsi, quae fuit urbs Maliensium apud quos Apollo et Diana praecipuo honore colebantur: ydri (idri AC) Ω 301 Pelea G: Palea Ω: Pallada Da
his corpus tremulum complectens undique uestis
candida purpurea talos incinxerat ora,
at roseo niueae residebant uertice uittae,
310aeternumque manus carpebant rite laborem.
laeua colum molli lana retinebat amictum,
dextera tum leuiter deducens fila supinis
formabat digitis, tum prono in pollice torquens
libratum tereti uersabat turbine fusum,
315atque ita decerpens aequabat semper opus dens,
laneaque aridulis haerebant morsa labellis,
quae prius in leui fuerant exstantia filo:
307 his al. hic G: hic Ven et Laur. 33.12 m. pr. uestis Parthenius: questus Ω: cestus Orelli 308 talos ed. Iuntina 1503 tuos Ω incinxerat GD: inexcinxerat Bod. Lat. Class. e. 15: intinxerat Ω 309 at roseo niue(a)e (uinee O) Ω: at roseae niueo Al. Guarinus: ambrosio Vulpius
311 collum pr. G, Oa 319 custodibant ODa: custodiebant Ω calath(t Aa)isti Ω
haec tum clarisona pellentes uellera uoce
talia diuino fuderunt carmine fata,
carmine, perfidiae quod post nulla arguet aetas.
O decus eximium magnis uirtutibus augens,
Emathiae tutamen opis, clarissime nato,
325accipe, quod laeta tibi pandunt luce sorores,
320 h(a)ec Ω, quod reuocauit Usener: hae uulgo pendentes (suprascr. ll) Canon. Lat. 33: pectentes Statius: plectentes Hertzberg: pauientes Owen 322 arguit malebat Lachm. Post 322 unius uersus spatium est in RVenBLa1Aah, quo scriptum est Epit(h)alamium (-iom B, -ion La1, -um RVenAC) thetidis (tethidis Ba) et pelei (pellei a) In GO spatium abest, sed rubris litteris adscriptum est in marg. G Epythalamium thetidis et pelei
324 tutum marg. tu tamen GRBVen: tutum OLa1: tu tamen ACh opus GORVen, sed GRVen in marg. habent opis clarissime Dap: carissime Ω 326 oraclum Dap et Laurentianus 33.12: oraculum Ω 327 Macrob. S. vi. 1. 41 Catullus: Currite ducenti sub tegmine currite fusi subtegmina (a ex e) O
adueniet tibi iam portans optata maritis
Hesperus, adueniet fausto cum sidere coniunx,
330quae tibi flexanimo mentis perfundat amorem,
languidulosque paret tecum coniungere somnos,
leuia substernens robusto brachia collo.
currite ducentes subtegmina, currite, fusi.
nulla domus tales umquam contexit amores,
335nullus amor tali coniunxit foedere amantes,
330 om. O: flexo animo mentis p. amorem Ω: flexanimum mentis p. amorem Al. Guarinus: flexanimo mentem p. amore Muretus: quae te flexanimo mentis p amore Lachm. 331 sonos Ω
334-337 om. BLa1Dap Phil. Eos Lachm. in paginarum ordine non numerauit, Haupt in marg. adscriptos putauit, esse tamen Catulli 334 umquam tales contexit Ω: corr. Ald. I: conexit Lachm.
nascetur uobis expers terroris Achilles,
hostibus haud tergo, sed forti pectore notus,
340qui persaepe uago uictor certamine cursus
flammea praeuertet celeris uestigia ceruae.
currite ducentes subtegmina, currite, fusi.
non illi quisquam bello se conferet heros,
cum Phrygii Teucro manabunt sanguine campi,
345Troicaque obsidens longinquo moenia bello,
339 delebat Landor 341 preuertet p: preuertit GRAC Laurentiani: peruertet (-tit BVen) OahBVen
344 post sanguine nihil habent Da teuen O: tenen GAC: tenen al. teuen RVen campi corr. D, marg. Santeniani, uulg.: cliuei Haupt Phrygiae T. m. s. Thebae uel Phrygiei T. maculabunt s. Theben Froehlich Mihi tenen superesse uidetur ex eo quod fuerat tenentem, quod omissum in loco suo uersus 122 et in marg. adscriptum postea huc migrauit
347 sub tegmine R
illius egregias uirtutes claraque facta
saepe fatebuntur natorum in funere matres,
350cum incuruo canos soluent a uertice crines,
putridaque infirmis uariabunt pectora palmis.
currite ducentes subtegmina, currite, fusi.
namque uelut densas praecerpens cultor aristas
sole sub ardenti flauentia demetit arua,
............
349 gnatorum Ω 350 cum in (om. A) ciuium Ω: cum in curium Ambros. H. 46, nisi fallor. Scriba O quid uoluerit, dubito: post cum primae quinque litterae inciu, sexta ō cui prefixum est s, septima ṣ, h.e. me quidem iudice inciueronṣ; aliis sexta uisa est o in v mutata: cum in cinerem Dah: soleunt... crimen O: soluent... crines Ω: cum incultum... crinem Baehrens: cum incuruo conieci in ed. 1, cum in Ciero ed. 2
352 subtegmine Laur. 33.12 et R pr. m.
353-356 om. R (non Ven), in ima pagina add. manus recentior 353 praecerpens Statius: precern(-terri G m. pr., -tern O)ens Ω: presternens Phil. cultor Ω; id ex glossemate cultro ortum ratus est Morgenstern: messor Oh et marg. Santeniani
Post 354 uersum excidisse credidit Voss
Troiugenum infesto prosternens corpora ferro.
currite ducentes subtegmina, currite, fusi.
testis erit magnis uirtutibus unda Scamandri,
quae passim rapido diffunditur Hellesponto,
cuius iter caesis angustans corporum aceruis
360alta tepefaciet permixta flumina caede.
currite ducentes subtegmina, currite, fusi.
denique testis erit morti quoque reddita praeda,
cum teres excelso coaceruatum aggere bustum
excipiet niueos perculsae uirginis artus.
365355 prosternens Ω, etiam G sed hic ex prosternet: prosternet Ohp
357, 8 om. in textu, add. in marg. Ven 357 quamandri Carp.: Camandri Peiper 359 cessis O: num caecis? cf. Ov. M. i. 24. languet certe caede post caesis 360 lumina marg. al. flumine G: flumine al. lumina uel flumina Ven
361 sub tegmine (suprascr. a) R
362, 3 om. D, sed habet adscriptos in marg. 362 dedita Muretus 364 percussae Lachm.
365 sub tegmine (suprascr. a) R
nam simul ac fessis dederit fors copiam Achiuis
urbis Dardaniae Neptunia soluere uincla,
alta Polyxenia madefient caede sepulcra:
quae, uelut ancipiti succumbens uictima ferro,
370proiciet truncum summisso poplite corpus.
currite ducentes subtegmina, currite, fusi.
quare agite optatos animi coniungite amores.
accipiat coniunx felici foedere diuam,
dedatur cupido iam dudum nupta marito.
375366 simulac a: simulạḥac D: simul hanc uel hāc Ω 368 madefient marg. D: madescent Ω: mitescent Da Lachm. 370 proiciet OBVen: proiiciet GR
371 sub tegmine (suprascr. a) R
372 agite R
375 sub tegmine (suprascr. a.) R
non illam nutrix orienti luce reuisens
hesterno collum poterit circumdare filo,
currite ducentes subtegmina, currite, fusi.
anxia nec mater discordis maesta puellae
380secubitu caros mittet sperare nepotes.
currite ducentes subtegmina, currite, fusi.
talia praefantes quondam felicia Pelei
carmina diuino cecinerunt pectore Parcae.
praesentes namque ante domos inuisere castas
385377 esterno O: externo GRVenBLa1A 378 spurium habuit Bergk, uncis inclusit L. Mueller
379-381 om. O 380 se cubitu BRVena mutet uel mictet prius R
381 sub tegmina R
383 cecinerunt Dahp: cecinere Ω: cernere O: cecinere e pectore Baehrens
384 domu̇ B: num domus? 385 heroum et Io. Bapt. Sigicellus Bononiensis (1492-1560): Nereus Ω: Merens Bod. Lat. Class. e. 15 Post 386 sequitur in codd. lxvii. 21 languidior tenera cui (com Da) pendens (pedens GOC) sicula beta
saepe pater diuum templo in fulgente reuisens,
annua cum festis uenissent sacra diebus,
conspexit terra centum procumbere tauros.
390saepe uagus Liber Parnasi uertice summo
Thyadas effusis euantis crinibus egit,
cum Delphi tota certatim ex urbe ruentes
acciperent laeti diuum fumantibus aris.
saepe in letifero belli certamine Mauors
395388 cum h: dum Ω uenissent Dhp: uenisset Ω 389 prospexit Da procumbere GORVenACDa: procurrere La1hp: prorumpere Wakefield tauros Ald. I: currus Ω Lachm.
391 Thyadas G m. pr., RBLa1: Thiadas OACVen et corr. G esit O: hesit marg. egit h 392 certatum GORVenCh ruentes ap: tuentes Ω 393 acciperent Par. 7989: acciperet Ω lacti Oh Phil., G m. pr.: lacti (suprascr. leti) R: lacti d. spumantibus aris Voss
395 ran(rān. G)usia Ω: ramunsia O: Amarunsia Baehrens, Peiper
sed postquam tellus scelere est imbuta nefando,
iustitiamque omnes cupida de mente fugarunt,
perfudere manus fraterno sanguine fratres,
400destitit extinctos natus lugere parentes,
optauit genitor primaeui funera nati,
liber ut innuptae poteretur flore nouercae,
ignaro mater substernens se impia nato
impia non uerita est diuos scelerare parentes,
405omnia fanda nefanda malo permixta furore
iustificam nobis mentem auertere deorum.
399 fratres] mạṇụṣ fratres R 400 natos GBVen Laurentiani h 402 uti nuptae Maehly poteretur ed. Trinc.: potiretur Ω 404 penates parentes (sic) Can. Lat. 33: penates Al. Guarinus
LXV
Etsi me assiduo confectum cura dolore
seuocat a doctis, Ortale, uirginibus,
nec potis est dulcis Musarum expromere fetus
mens animi, tantis fluctuat ipsa malis:
5namque mei nuper Lethaeo in gurgite fratris
pallidulum manans alluit unda pedem,
LXV Vnius uersus spatium in O AD ORTALEM GRVenC Laur. 33.12: AD ORIENTALVM a
1 defectu O: confec(t R)tum al. defectum RVen 2 seuocat Dap: sed uacat Ω 3 dulcis musarum D: dulcissimus har(u O)um Ω 5 Lethaeo in scripsi: loethi O: lethei Ω 7 Troya B Laurentiani: Tidia O: Tydia al. troya (-ia G) VenG: Lydia al. troia R: Ilia Palmer
alloquar, audiero numquam loquentem,
10numquam ego te, uita frater amabilior,
aspiciam posthac? at certe semper amabo,
semper maesta tua carmina morte tegam,
9 deficit marg. RVen: uersum om. sine interstitio GORVenBCh Laurentiani, habent ADa Bodl. Lat. Class. e. 15, spurium rati sunt Statius Scaliger L. Mueller Baehrens Munro Schmidt Palmer, receperunt tamquam Catulli Lachmann Haupt Owen Schulze, uncis incluserunt Schwabe Postgate. Ex eo retinuerunt Numquam ego te Munro Palmer, ceteris mutatis tua loquentem D uerba supplent Aa Bod. Lat. Class. e. 15, fata Ambros. D 24, facta Voss, Lachm. te uoce loquentem Owen. Mihi ex Plin. Epist. II.1 Virginium saudio adloquor teneo scribendum uidetur teneamue 11 at Da Bod. Lat. Class. e. 15: aut Ω 12 carmina Dah Bod. Lat. Class. e. 15: carmine Ω tegam Ω: canam D: num seram? 14 Dauilas B Laurentiani: Bauila mox -las G: Bauilla O: Baiula al. Dauilas R absumptei scripsi: assumpta O: assumpti Ω ithilei uel ythilei Ω in marg. defecit RVen
sed tamen in tantis maeroribus, Ortale, mitto
haec expressa tibi carmina Battiadae,
ne tua dicta uagis nequiquam credita uentis
effluxisse meo forte putes animo.
ut missum sponsi furtiuo munere malum
20procurrit casto uirginis e gremio,
quod miserae oblitae molli sub ueste locatum,
dum aduentu matris prosilit, excutitur:
16 bactiade BLa1: act(c G)iade GORVenAC sed in R addita est super ac minutius exarata b 17 ne quicquam Ω
19-24 a praegressis seiungebat Rossbach
LXVI
Omnia qui magni dispexit lumina mundi,
qui stellarum ortus comperit atque obitus,
flammeus ut rapidi solis nitor obscuretur,
ut cedant certis sidera temporibus,
5ut Triuiam furtim sub Latmia saxa relegans
dulcis amor giro deuocet aereo:
idem me ille Conon caelesti numine uidit
fulgentem clare, quam multis illa dearum
10leuia protendens brachia pollicita est,
qua rex tempestate nouo auctus hymenaeo
uastatum finis iuerat Assyrios,
LXVI Inter LXV, LXVI interstitium non est in codicibus
1 dispexit Calp. 1481: despexit codd. 2 obitus Da Apul. de deo Socratis 120 qui signorum ortus et obitus comperit: bitus B m. pr.: habitus Ω 5 sub Latmia Calp. 1481: sublamia Bh et Paris. 7989: sublamina O: sublimia al. sublamia al. sublimina (suprascr. a) RVen: sublimia G et plerique religans Ω 6 giro ed. antiquissima saec. xv: guioclero GORAC: guiodero Ven: spatium uacuum in D cliuo h fortasse guro: circo Froehlich 7 sqq. Schol. Arati Phaen. 146 Κόνων δ᾽ ὁ μαθηματικὸς Πτολεμαίῳ χαριζόμενος Βερονίκης πλόκαμον ἐξ αὐτοῦ κατηστέρισε‧ τοῦτο γὰρ Καλλίμαχός που φησὶν Ἠδὲ (f. Τῇδε) Κόνων μ᾽ ἔβλεψεν ἐν ἠέρι τὸν Βερονίκης Βόστρυχον ὅν τ᾽ ἄρα κείνη πᾶσιν ἔθηκε θεοῖσιν 7 caelesti numine Ω: lumine Canter: in lumine Voss: in culmine Maehly 8 ebore niceo Ω cesariem GOBLa1Ven 11 quare ex Ω: corr. ed. Parm. 1473 12 sic Da: uastum finis ierat Assirios Ω: deficit marg. RVen
estne nouis nuptis odio Venus? idque parentum
frustratur falsis gaudia lacrimulis,
ubertim thalami quas intra limina fundunt?
non, ita me diui, uera gemunt, iuerint.
id mea me multis docuit regina querellis
20inuisente nouo proelia torua uiro.
15, 16 extant apud Hieremiam Iudicem de Montagnone Part iiii. 6. 3 ed. Ven. 1505 15 atque parentum Frustrantur falsis codd. et Montagnone Emendarunt an quod auentum Munro, an quod amantum Owen, atque maritum Schmidt, Postgate, Palmer anne p, uulgo 16 frustratur cod. unus (Bodl. Misc. 186) Hieremiae Iudicis de Montagnone, unde scripsi idque parentum frustratur salsis Heyse 17 limina Da Lachm.: lumina Ω
18 diui Dah: diu Ω iuerint ed. antiquissima saec. xv: iuuerint Ω
19 querellis Aa: querelis GORVen
21 et al. at GRVen: et OBLa1h 22 discid. O: dissid. Ω
cum penitus maestas exedit cura medullas!
ut tibi tunc toto pectore sollicitae
25sensibus ereptis mens excidit! at te ego certe
cognoram a parua uirgine magnanimam.
anne bonum oblita es facinus, quo regium adepta es
coniugium, quod non fortior ausit alis?
sed tum maesta uirum mittens quae uerba locuta es!
3023 cum] quam Bentley: tum Lachm.
24 ut ibi G tunc OC Laur. 33.12: nunc al. tunc GRVen sol(l)icitet Ω 25 at te ego ed. Trinc.: at ego GORVenACDa: atque ego BLa1h 26 magnanimam Da: -ma Ω Hygin. P. A. ii. 24 Alii dicunt hoc amplius, Ptolemaeum Beronices patrem multitudine hostium perterritum, fuga salutem petiisse, filiam autem saepe consuetam insiliisse in equum et reliquam exercitus copiam constituisse et complures hostium interfecisse: pro quo etiam Callimachus eam magnanimam dixit
27 atne BLa1 quo Muretus: quam Ω: quom Faernus adepta es Lachm. ed. 1: adeptos O: adeptus Ω: adepta’s Lachm. ed. 2 28 quod non fortior aut sit alis Ω: quo Dah Muretus fortius Muretus ausit P. Nicetti Lucensis aequalis Politiani, quod mihi demonstrauit Bywater: assit uidetur legisse scriptor Achillis tragoediae in sapphicis p. 30 ed. Pignorianae Mussati operum Nemo tam fortis ualet esse quo non fortior assit
quis te mutauit tantus deus? an quod amantes
non longe a caro corpore abesse uolunt?
atque ibi me cunctis pro dulci coniuge diuis
non sine taurino sanguine pollicita es,
35si reditum tetulisset. is haut in tempore longo
captam Asiam Aegypti finibus addiderat.
quis ego pro factis caelesti reddita coetu
pristina uota nouo munere dissoluo.
inuita, o regina, tuo de uertice cessi,
40inuita: adiuro teque tuumque caput,
31 tantum a, Schrader 32 adesse G: num abisse? adnotator Seruii Bodleiani saec. xv ad Aen. ix. 427 Segregari a me noluit dum abipso abirem. Vnde est illud Catulli. Amantes non longe a caro corpore ab esse uolunt (F. Madan)
33 me nescio quis Italorum saec. xv, Bentley pro codd.: fort. prae, quod habet ed. Trinc. 34 taurino om. O 35 si] sed O: sed al. si GRBVen te tulisset Ω haut Conrad. de Allio: aut Ω in] ita Froehlich
40 Etym. Magn. s. u. Θηλαμών· Εἴρηται γὰρ καὶ θηλυκῶς κάρη ὡς παρὰ Καλλιμάχῳ, Σήν (codd. ἥν) τε κάρην ὤμοσα σόν τε βίον 41 adiurarit h: adiuraret Ω
ille quoque euersus mons est, quem maximum in oris
progenies Thiae clara superuehitur,
45cum Medi peperere nouum mare, cumque iuuentus
per medium classi barbara nauit Athon.
quid facient crines, cum ferro talia cedant?
Iuppiter, ut Chalybon omne genus pereat,
et qui principio sub terra quaerere uenas
5043 quem] quae Oap maxima Ω: maximum Guarino tribuitur horis Ven, non R: in auris Weber 44 Thiae Voss, Bentley: Phitie (Phyt. GRVena Laur. 33.12) Ω: Thyiae Conr. de Allio: Phthiae Ald. I 45 tum O et G m. pr. ut uidetur peperere (uel rupere) Itali: propere Ω nisi quod in C est propṭẹṛ (suprascr. ere): prupere ed. ant. saec. xv: pepulere Statius cumque ODah: atque al. cumque BRVen: atque GLa1AC
48 Schol. Ap. Rhod. ii. 373 μέμνηται αὐτῶν καὶ Καλλίμαχος· Χαλύβων ὡς ἀπόλοιτο γένος Γειόθεν ἀντέλλοντα, κακὸν φυτόν, οἵ μιν ἔφηναν. Idem ad I. 1323 Chalybon Politianus: c(sc h)elerum Oh: celitum al. celorum R et sic sed addito al. celtum Ven: celitum GLa1ACD 50 ferri stringere Heyse: ferris frin(fin. O)gere Ω: ferri frangere Dap et Paris. 7989
abiunctae paulo ante comae mea fata sorores
lugebant, cum se Memnonis Aethiopis
unigena impellens nutantibus aera pennis
obtulit Arsinoes Locridos ales equos,
55isque per aetherias me tollens abuolat umbras
et Veneris casto collocat in gremio.
52 mēnonis O: menonis Ω 54 arsinoes OLa1 Par. 7989: asineos al. arsinoes GRVen Locridos Bentley: elocridi(ḍị G)cos Ω: da(cla a)ridos Da: gloridos (suprascr. c) Caesenas: Chloridos Auantius: Locricos Statius, Nigra: ales equos (equis Caes.) D et Caesenas: alis equos Ω: alisecus Statius, Nigra 55 abuolat scripsi: auolat O: aduolat Ω
56 collocat OD: aduolat al. collocat GRVen: aduolat BLa1AC 57 z(c O)yphiritis Ω: zeph. Da 58 Graia Lachm. Canopieis Auantius: gratia ca(co O)nopicis Ω
hic iuueni Ismario ne solum in limine caeli
60fixa corona foret, sed nos quoque fulgeremus
deuotae flaui uerticis exuuiae,
uuidulum a fluctu cedentem ad templa deum me
sidus in antiquis diua nouum posuit.
65Virginis et saeui contingens namque Leonis
lumina, Callisto iuxta Lycaoniam,
59 hic iuueni (h)ismario scripsi: hi (hii CA Laurentiani) dii uen ibi (id C) uario Ω: hi dii ibi Dp, Ambros. H. 46, Bonon. 2744: arduei ibi Haupt: inde sibi Pleitner: numen ibi Ritschl: aduena ibi Conington: hic lumen Mowat: inuida enim Vahlen: inuida ibi Nigra: inde Venus Postgate, quod et ipse olim conieceram: hic Veneri Owen: hic autem Kakridis: limine p: numine Ω, nisi quod mumine habet R: culmine Peiper 60 adrianeis Ω 62 Huc refero Suid. s. u. Φόβη κόμη, θρίξ. [Βόστρυχον] ὅστε (ὅστις codd.) φόβῃς ξανθοτάταις ἐκόμα 63 uuidulum Paris. 8233: uiridulum GVenACD: uindulum ORBh Laurentiani: fort. umidulum uel, quod malebat Woelfflin, umidulam fḷạ̄ma marg. templa R: num fana? deum me Da: decumm(a)e Ω
66 calixto GORVen: Lycaoniam Rossbach: li(y)caonia Ω: Lycaonida Scal.: iuncta Lycaoniae Parthenius: iuncta Lycaonia Simpson
sed quamquam me nocte premunt uestigia diuum,
70lux autem canae Tethyi restituit,
(pace tua fari hic liceat, Ramnusia uirgo,
namque ego non ullo uera timore tegam,
nec si me infestis discerpent sidera dictis,
condita quin ueri pectoris euoluam):
75non his tam laetor rebus, quam me afore semper,
afore me a dominae uertice discrucior,
70 marg. deficit RVen autem Dp: aut Ω Tethyi Ald. I restituit Lachm.: theti restituem Ω: fort. lux aufert c. Tethyi restituens 71 parce GO hic omittebat Palmer 72 ullo Oah: nullo Ω 73 si me p: sine Ω discerpent D: diserpent Ω dictis] doctis O: dextris Bentley 74 quin ACDa Laur. 33.12: qui al. quin RVen: qui GOBLa1h ueri D: uere Ω nisi quod uere ex uero mutatum est in C euoluam ed. Parm. 1473: euolue Ω Condita qui uere pectoris euoluo Conr. de Allio 75, 6 afore Statius: affore Ω: abfore Dap 77 exspersa Heinsius, Conington: expressa Statius omnibus ex pars Vnguentis Munro (1867) 78 unguentis Ω: unguenti Canon. Lat. 33: unguenti si Lachm. apodosin in u. 79 nunc uos faciens una Ω: uini D surii Auratus fort. omnibus una Exspersa unguentis h.e. una ante alias exspersa omnigenus unguentis
nunc uos, optato quas iunxit lumine taeda,
80non post unanimis corpora coniugibus
tradite nudantes reiecta ueste papillas,
quin iucunda mihi munera libet onyx,
uester onyx, casto petitis quae iura cubili.
sed quae se impuro dedit adulterio,
8579 quas Calp. 1481: quem Ω: quem al. quam RVen: quae p Scal.: quom Haupt: quis Harberton, Selections from Greek Anthology, p. 512 80 non post cum unanimis iungebat Harberton, tamquam de maritis dictum qui uxores amare desierunt et sic iam Scal.: non prius Palladius: uno animus Ω: uno animos Da 81 reiecta p: ret(rect. B)ecta Ω: detecta Dh 82 quin Lachm.: quam Ω: qua Bod. Lat. Class. e. 15: quae Harberton. Huc refero quod est in Achillis Tatii Isagoge ad Arati Phaenom. 14 ὁ Καλλίμαχος πρὶν ἀστέρι τῷ Βερενίκης ἐπὶ τοῦ πλοκάμου φησιν ὃς ἐξ ἑπτὰ καταφανῶν σύγκειται
83 colitis GOh, marg. Santeniani: petitis Da, Nettleship: queritis RVen CB Laurentiani iure h et Brix. colitis quae iure cubile Bosscha 84 seque se D: sed quae si h Brix. num sed si quae i. se det adulterio? 85 sic Statius: illius amala leuis bibat dona i. p. codd. 86 indignis La1Dah: indignatis O: indigetis GAC Laur. 33.12: indigetis al. indignis al. indignatis. RVen
sed magis, o nuptae, semper concordia uestras
semper amor sedes incolat assiduus.
tu uero, regina, tuens cum sidera diuam
90placabis festis luminibus Venerem,
sanguinis expertem non †uestris† esse tuum me,
sed potius largis affice muneribus.
87 uestras p: nostras Ω
91 sanguinis Ω: unguinis Bentley non uestris esse tuum me Ω: uestri non esse Bod. Lat. Class. e. 15: fort. unguinis expertem uestri noli esse tuum me non siris Lachm. (siueris Scal.): non iusseris ego in ed. maiore tuam me Auantius: tuei me Fleischer 92 largẹ is Ven: fort. largeis affice p, Scal.: effice Ω
93 corruerint Lachm.: cur iterent Ω: cur uerent cod. Landauianus Nigrae: corruerent ego in editione maiore: cur retinent? iterum Markland: sidera cur haerent? utinam Nigra 94 Hydrochoi ed. Pr.: idrochoi uel id rochoi Ω fulgoret Baehrens
LXVII
CATVLLVS
O dvlci iucunda uiro, iucunda parenti,
salue, teque bona Iuppiter auctet ope,
ianua, quam Balbo dicunt seruisse benigne
olim, cum sedes ipse senex tenuit,
5quamque ferunt rursus uoto seruisse maligno,
postquam es porrecto facta marita sene.
LXVII Inter LXVI, LXVII interstitium non est in codicibus
1 ioc. Ω 5 maligne Oh, Munro: nato s. maligne Froehlich 6 es Ald. I: est Ω marita Da: marite Ω 7 agedum nobis Calp. 1481: age de nobis Ω: age da Balthazar Venator 8 ueterem Oh Santenianus: uenerem Ω
IANVA
Non (ita Caecilio placeam, cui tradita nunc sum)
10culpa mea est, quamquam dicitur esse mea,
nec peccatum a me quisquam pote dicere quicquam:
†uerum istius populi ianua qui te facit†,
9 plateam BRVen 11 quidq. O 12 istius GORVen (sed -ụṣ RVen) Bod. Lat. Class. e. 15: isti BCAh Laurentiani: istis Da qui te Ω: qui re Bod. Lat. Class. e. 15 isti populo ianua quidque facit Doering (quidque iam Statius et nuper Vahlen): qui te Scal. mutabat in Quinte, quod recepit Lachm. uerumst ius populi Munro: uerum est os populi ‘ianua,’ Quinte, ‘facit,’ ego in ed. maiore, cf. Herond. iii. 47, 8 ἓν γὰρ στόμ᾽ ἐστὶ τῆς συνοικίης πάσης τοῦ Μητροτίμης ἔργα Κοττάλου ταῦτα
IANVA
Qui possum? nemo quaerit nec scire laborat.
CATVLLVS
Nos uolumus: nobis dicere ne dubita.
IANVA
Primum igitur, uirgo quod fertur tradita nobis,
20falsum est. non illam uir prior attigerit,
languidior tenera cui pendens sicula beta
numquam se mediam sustulit ad tunicam:
sed pater illius nati uiolasse cubile
dicitur, et miseram conscelerasse domum,
25siue quod impia mens caeco flagrabat amore,
seu quod iners sterili semine natus erat,
17 quid possum Ω: possim Da
18 nobis Muretus: uobis Ω
20 attigerat h 21 om. O Vide ad LXIV. 386 22 ad Calpurnius hanc Ω: fort. numquam se in mediam sustulerat tunicam 23 gnate Da 27 sic Bergk et ante eum Statius, nisi quod hic et pro ut maluit et qu(a)erendus unde Ω: et qu(a)erendus (-dum Bod.) ut unde Da Bod. Lat. Class. e. 15: et quaerendus is unde Lachm.
IANVA
Atqui non solum hoc se dicit cognitum habere
Brixia Chinea supposita specula,
flauus quam molli percurrit flumine Mella,
Brixia Veronae mater amata meae,
3531-48 in codicibus continuantur sine omni nota distributionis: eos uarie dispertiunt Froehlich, Rossbach, Schwabe, L. Mueller, Baehrens 30 minxerat BLa1Da Phil.
31 sic Da: se dicit om. hoc G: hoc dicit se Oh: se dicit hoc BCA Laurentiani Verus ordo elucet ex Bod. Lat. Class. e. 15 non solum hosce dicit hoc: nam hoc se corrupto in hosce, alterum hoc inlatum est 32 Chinea suppositum specula Ω: Cycnea Zanchius de Orig. Orobiorum Lib. II. p. 47b: cyaneae s. speculae Cranstoun supposita Capriolius Chron. de rebus Brixianorum fol. iiiia 33, 34 interpolatos credidit Scipio Maffei, a Brixiano confictos Palmer 33 praecurrit ed. Trinc. et sic Cluuerius Mella] melo O: mello cett. 34 meae] uice a 35 posth. GORVen
dixerit hic aliquis: quid? tu istaec, ianua, nosti?
cui numquam domini limine abesse licet,
nec populum auscultare, sed hic suffixa tigillo
40tantum operire soles aut aperire domum?
saepe illam audiui furtiua uoce loquentem
solam cum ancillis haec sua flagitia,
nomine dicentem quos diximus, ut pote quae mi
speraret nec linguam esse nec auriculam.
45praeterea addebat quendam, quem dicere nolo
nomine, ne tollat rubra supercilia.
37 hiṣ (suprascr. c) R quid (quod La1) tu istec (iste GO) Ω: qui Ald. I
39 hic Dap: hec Ω: hoc h et Laur. 33.12
41 audiui GOD: audiuit RVenACB Laurentiani 42 sola cum (om. Da) conciliis (concillis O) codd.: sola cum aliis al. conciliis Ven: cum ancillis Robortellus ut mihi indicauit Bywater 44 speraret Calpurnius: sperent Oh: spereṇt GR: speret CDVen
45 addebant O 46 ne] te GORVenA Laur. 33.12
47 est om. a et D m. pr. cui] qui codd. 48 mendaci Da: mendacii (-tii BRh) Ω
LXVIII
LXVIII De hoc carmine disserui in ed. maiore pp. 168, 9, idemque nunc etiam sentio de ea re quae praecipue uenit in controuersiam, num unum carmen omnes uersus efficiant, an 1-40 alterum, alterum 41-160. Videntur 1-40 non posse sic disiungi a ceteris ut per se integrum carmen faciant: sunt potius quasi prooemium quoddam quod et arte cohaereat cum 41-160 et iniuria ab his diuellatur.
Quod mihi fortuna casuque oppressus acerbo
conscriptum hoc lacrimis mittis epistolium,
naufragum ut eiectum spumantibus aequoris undis
subleuem et a mortis limine restituam,
5quem neque sancta Venus molli requiescere somno
desertum in lecto caelibe perpetitur,
nec ueterum dulci scriptorum carmine Musae
oblectant, cum mens anxia peruigilat:
id gratum est mihi, me quoniam tibi dicis amicum,
10muneraque et Musarum hinc petis et Veneris:
sed tibi ne mea sint ignota incommoda, Malli,
neu me odisse putes hospitis officium,
Inter LXVII, LXVIII unius uersus uacuum spatium est in O, in ceteris inscriptum est Ad Mallium (Malium a).
2 hec OBLa1: huc Halbertsma mittis ODah: mittit Ω 3 naufragum Da: naufragium Ω 6 disertum G 10 petit G 11 incommoda Dap: com(m)oda Ω malli BA: mali GOCLa1a: mali al. mauli RVen: Mani Lachm. 12 seu G
tempore quo primum uestis mihi tradita pura est,
iucundum cum aetas florida uer ageret,
multa satis lusi: non est dea nescia nostri,
quae dulcem curis miscet amaritiem:
sed totum hoc studium luctu fraterna mihi mors
20abstulit. o misero frater adempte mihi,
tu mea tu moriens fregisti commoda, frater,
tecum una tota est nostra sepulta domus,
omnia tecum una perierunt gaudia nostra,
quae tuus in uita dulcis alebat amor.
2516 om. O 23 uuna Paris. 7989: an urna?
quare, quod scribis Veronae turpe Catullo
esse, quod hic quisquis de meliore nota
frigida deserto tepefacsit membra cubili,
30id, Malli, non est turpe, magis miserum est.
ignosces igitur, si, quae mihi luctus ademit,
haec tibi non tribuo munera, cum nequeo.
nam, quod scriptorum non magna est copia apud me,
hoc fit, quod Romae uiuimus: illa domus,
35illa mihi sedes, illic mea carpitur aetas:
huc una ex multis capsula me sequitur.
quod cum ita sit, nolim statuas nos mente maligna
id facere aut animo non satis ingenuo,
quod tibi non utriusque petenti copia posta est:
40ultro ego deferrem, copia siqua foret.
*
27-30 delebat Landor 27 Catullo (-ulo a) Da: Catulle Ω, quod reuocabat Munro 28 quiuis Lachm. 29 tepefaxit Lachm. tepefacit Ω: tepefacit al. -factat RVen 30 mali Ω, nisi quod B habet māli: manli hp: Mani Lachm.
32 tum O
37 nolim codices praeter O: noli O 38 ingenuo Ahap et B nondum mutatus: ingenio GORVen et plerique 39 petiti Parthenius posta Ω: facta Dp: praesto Froehlich: parta Schwabe 40 differem Ga: differrem Ω
Non possum reticere, deae, qua me Allius in re
iuuerit aut quantis iuuerit officiis,
ne fugiens saeclis obliuiscentibus aetas
illius hoc caeca nocte tegat studium:
45sed dicam uobis, uos porro dicite multis
milibus et facite haec carta loquatur anus.
notescatque magis mortuus atque magis,
nec tenuem texens sublimis aranea telam
5041 qua me Allius Scaliger: quam fal(l)ius Ω 42 inuenit... uiuerit O: fouerit potest uideri legisse Agius in Epicedio Hathumodae 73, 4 (Poet. Lat. aeui Carolini iii. p. 373 Traube) Vos melius nostis quanto me semper amore, Quantis incolumis fouerit officiis 43 ne Calp. 1481: nec codd. praeter Bp: hec Bp sedis Ω 44 teget Marcilius 46 carta Laur. 33.12: certa al. carta RVen: cerata O: certa GBLa1CADp: cera Statius
Post 46 spatium est unius uersus in GRVenBLa1ChPhil. cui spatio adscriptum est in marg. GBVen deficit. In O et Laur. 33.12 Post 46 sequitur sine interuallo notescatque magis mortuus atque magis, in ADa omnibus et triuiis uulgetur fabula passim, uersus sine dubio interpolatus et spurius
48 notescamque G Post 49 sequitur in codd. Io(Iu- D)cundum cometas (cum aetas a) florida ut (aut BPhil., uer a) ageret (LXVIII. 16) 50 alli O, sicut Scaliger coniecerat: alii Ven, Paris. 7989: ali GRCA Phil. Laurentiani
nam, mihi quam dederit duplex Amathusia curam,
scitis, et in quo me corruerit genere,
cum tantum arderem quantum Trinacria rupes
lymphaque in Oetaeis Malia Thermopylis,
55maesta neque assiduo tabescere pupula fletu
cessaret tristique imbre madere genae.
qualis in aerei perlucens uertice montis
riuus muscoso prosilit e lapide,
qui cum de prona praeceps est ualle uolutus,
60per medium densi transit iter populi,
dulce uiatori lasso in sudore leuamen,
cum grauis exustos aestus hiulcat agros:
hic, uelut in nigro iactatis turbine nautis
lenius aspirans aura secunda uenit
6551 nam] non G anatunsia D 52 torruerit Turnebus: corpuerit Markland 54 eetheis G: oethis BLa1RVen: cetheis O malia a: maulia GORVen: manlia Dp 55 pupula scripsi, cf. Calui fr. 11, Lachm. Cum grauis urgenti coniuere pupula somno: num(m)ula Ω: lumina p, uulgo 56 cessaret Da: cessare ne (ue C) Ω
58 rius Bod. Lat. Class. e. 15 59 quị R ualde Ω: Alpe Rossbach 60 densi Ω: dens Bod. Lat. Class. e. 15: sensim Haupt: ludens Palmer 61 duce Ω uiatorum O Laur. 33.12: uiatori al. rum RVen basso... leuamus Ω: corr. ed. Parm. 1473: crasso uel salso Baehrens 63 hec O et Paris. 7989 ueluti Reeck 64 lenius hap: leuius Ω 65 implorata hp: implorate Ω: impl(ph Bod.)orante a et Bod. Lat. Class. e. 15: imploratu Lachm.: implorati Heyse: fort. iam uice Pollucis iam Castoris implorata 66 allius (marg. uel manllius) O: malius La1: manlius Ω: Manius Lachm.
is clausum lato patefecit limite campum,
isque domum nobis isque dedit dominam,
ad quam communes exerceremus amores.
70quo mea se molli candida diua pede
intulit et trito fulgentem in limine plantam
innixsa arguta constituit solea.
coniugis ut quondam flagrans aduenit amore
75inceptam frustra, nondum cum sanguine sacro
hostia caelestis pacificasset heros.
67 clausum O et Paris. 7989: clasum C: classum GRVenAB Laurentiani: clussum Schwabe 68 dominae Froehlich 69 ad quam Ω: ut clam Schoell
72 inixsa La1: innixṩa B: inixa O Paris. 7989 in solea D: constitit in s. Ald. I. edd. ante Lachm.
73 amorem Ω: amoreṃ R: corr. Da 74 Prothes(tes- O)ileam laudomia Ω: laod. ap 75 inceptam Turnebus: incepta Ω 76 conciliasset Da
77 rāmusia O: ranusia Ω 78 eris D
quam ieiuna pium desideret ara cruorem,
80docta est amisso Laudamia uiro,
coniugis ante coacta noui dimittere collum,
quam ueniens una atque altera rursus hiems
noctibus in longis auidum saturasset amorem,
posset ut abrupto uiuere coniugio,
8579 desideret p: deficeret Ω 80 laudomia Ω: laod. ap uirgo G (marg. uiro) ORVen (sed hi duo deleta g) h 81 noui ed. Trinc.: nouit GOAVen: uouit B Laurentiani: uẹṇịt nouit R, super nouit alia manu scriptum al. uo: nouum Dap 84 abrẹpto (suprascr. u) Paris. 7989: abinnupto Oh 85 scirant L. Mueller: scibat Lachm. abesse ap Munro: adesse Santen: obisse Baehrens 86 esset D solus
nam tum Helenae raptu primores Argiuorum
coeperat ad sese Troia ciere uiros,
Troia (nefas) commune sepulcrum Asiae Europaeque,
90Troia uirum et uirtutum omnium acerba cinis,
qualiter et nostro letum miserabile fratri
attulit. ei misero frater adempte mihi,
ei misero fratri iucundum lumen ademptum,
tecum una tota est nostra sepulta domus,
9587 cum O 90 Nonius 198 Cinis feminino apud Caesarem et Catullum et Caluum lectum est, quorum uacillat auctoritas 91 qualiter et scripsi (et Cornish): que uetet (uectet La1 et B, sed hic altera t producta in speciem r) id Ω: quae ueter id ed. Parm. 1473: quae ueterum id Heyse: quae uelut (id Con., his Palm.) Conington, Eduinus Palmer: quaene etiam Heinsius, G. Hermann: quae uel idem Macnaghten frater GOLa1h: frater al. fratri BRVen 92 ei OD: hei cett. praeter a: heu a frat̲e̲ter G, quod et in R fuerat 93-6 tamquam iniuria repetitos ablegarunt Froehlich, Hoerschelmann, Birt 93 ei D, non O adeptum GORVen
quem nunc tam longe non inter nota sepulcra
nec prope cognatos compositum cineris,
sed Troia obscena, Troia infelice sepultum
100detinet extremo terra aliena solo.
ad quam tum properans fertur simul undique pubes
Graeca penetralis deseruisse focos,
98 cineris Ω 99 troya... troya BLa1D
101 fertur undique Ω simul additum est in ed. antiq. saec. xv circum malebat Peiper lecta Eldik, Skutsch 102 deos Da 103 ne GD: nec Ω
quo tibi tum casu, pulcerrima Laudamia,
ereptum est uita dulcius atque anima
coniugium: tanto te absorbens uertice amoris
aestus in abruptum detulerat barathrum,
quale ferunt Grai Pheneum prope Cylleneum
110siccare emulsa pingue palude solum,
quod quondam caesis montis fodisse medullis
audit falsiparens Amphitryoniades,
tempore quo certa Stymphalia monstra sagitta
perculit imperio deterioris heri,
115105 quo D: quod Ω tum] cum G laudomia Ω: laodamia a 109 fuerunt C: fu̲erunt G pheneum Auantius: peneum Ω 110 siccare Schrader: siccari Ω 112 audit Palmerius: aldit D: aut a: audet Ω: gaudet Weise amphit(yt GR Laur. 33.12)rioniadis Ω 114 perculit ahp: pertul(ll G)it Ω 115 tr̲e̲rretur G: terẹretur R: terreretur OLa1 116 Heb’r O quod interpretari uereor: Hebe et ne Fleischer
sed tuus altus amor barathro fuit altior illo,
qui actutum domitum ferre iugum docuit.
nam neque tam carum confecto aetate parenti
120una caput seri nata nepotis alit,
qui cum diuitiis uix tandem inuentus auitis
nomen testatas intulit in tabulas,
impia derisi gentilis gaudia tollens,
suscitat a cano uolturium capiti:
125nec tantum niueo gauisa est ulla columbo
compar, quae multo dicitur improbius
118 actutum domitum scripsi: tuum domitum Ω: diuum domitum Da: tantum indomitam Statius: tunc indomitam Conr. de Allio: durum domitam Lachm.: tamen indomitam Heyse, Munro: tum te indomitam Riese: tandem indomitum Owen
119 neque Laur. 33.12, a: nec Ω tam ODhap marg. R causa Ω 124 scuscitata cano uoltarium (uolunt. B) capiti Ω suscitat et Da 126 qui Phil. et Canon. Lat. 33 128 quam cum scripsi: quamquam Ω: quamcumque Carpentoractensis: quam quae ed. Trinc., Voss, uulg.
sed tu horum magnos uicisti sola furores,
130ut semel es flauo conciliata uiro.
aut nihil aut paulo cui tum concedere digna
lux mea se nostrum contulit in gremium,
quam circumcursans hinc illinc saepe Cupido
fulgebat crocina candidus in tunica.
135quae tamen etsi uno non est contenta Catullo,
rara uerecundae furta feremus herae,
ne nimium simus stultorum more molesti.
saepe etiam Iuno, maxima caelicolum,
coniugis in culpa flagrantem contudit iram,
140129 tuorum Ω nisi quod tuo est in A et fuerat in Santeniano: horum om. tu D 130 es (est D) flauo Da: efflauo O: eflauo Ω
131 tum Muretus: tu Ω 133 huc illuc Da
137 extat in Compendio Moralium Notabilium Hieremiae Iudicis de Montagnone Part. II. Lib. 1, Rubric. 5 ed. Ven. 1505
139 contudit iram Hertzberg: cot(quot. GR, cott. La1)idiana Ω: continet iram Santen: concoquit i. Lachm.: condidit i. Pohl Post 139 duos uersus excidisse censebat Statius 140 facta Ω: furta Da Lachm. Munr.
at, quia nec diuis homines componier aequum est,
............
............
ingratum tremuli tolle parentis onus.
nec tamen illa mihi dexstra deducta paterna
fraglantem Assyrio uenit odore domum,
145sed furtiua dedit mira munuscula nocte,
ipsius ex ipso dempta uiri gremio.
141 at quia CAD: atque GORVenBh Laurentiani: atqui p componier Calp. 1481: componere codd.
Post 141 Marcilius censebat non pauca excidisse, idemque Lachm. iudicauit: refragatus est Munro p. 191. In codicibus nullum interstitium est.
142 tremuli tolle codd.: tremulist illa Lachm. 143 dexstra Schwabe: deastra Ω: de astra (suprascr. dex) a 144 fraglantem scripsi: fla(flan. B)grantem Ω: fragrantem D 145 rara Haupt
147 is D: his G, Laur. 33.12, RVen sed hic puncto addito (ḥis): hiis O unis Ω: unus Dap fort. si nobis is datur unus Quo lapide illa dies c. notat, h.e. is unus lapis quo candidiore illa notat dies 148 diem ed. Parm. 1473: dies codd.
hoc tibi, quod potui, confectum carmine munus
150pro multis, Alli, redditur officiis,
ne uestrum scabra tangat rubigine nomen
haec atque illa dies atque alia atque alia.
huc addent diui quam plurima, quae Themis olim
antiquis solita est munera ferre piis.
155seitis felices et tu simul et tua uita,
et domus in qua olim lusimus et domina,
et qui principio nobis †terram dedit aufert†,
a quo sunt primo omnia nata bona,
et longe ante omnes mihi quae me carior ipso est,
160149 cf. Carm. Epigraph. Buecheler 270.2 et tibi, quod potui; 1040.5 quo possum munere paruo quo potui Muretus confectum codd. fort. confictum 150 Alli Scaliger: aliis codd. 151 nostrum Dah Ven
155 seitis Baehrens: sitis Da: satis Ω 156 et domus in qua lusimus Ω ipsa post domus add. Da fort. olim 157 sic Ω quod defenderunt Vahlen scripto dum qui, Schmidt et qui quam primo, Owen et q. p. n. quae tradidit aufert terram dedit] te transdedit Scaliger: rem condidit ego ed. 1: dextram dedit hospes ed. 2: taedam dedit Baehrens aufert] auspex Lipsius: Anser Heyse: Afer Munro 158 nota D: nota (suprascr. a) R bona ap: bono Ω: semina nata boni Peiper 160 mihi dulce est Ω: dulce mihi om. est D